معنی خوانده در حقوق

در نظام حقوقی ایران، «خوانده» به شخص حقیقی یا حقوقی اطلاق می شود که دعوای حقوقی علیه او در دادگاه مطرح شده است. این فرد طرف مقابل خواهان در یک پرونده قضایی محسوب می شود و وظیفه پاسخگویی و دفاع در برابر ادعاهای مطرح شده را بر عهده دارد. درک صحیح جایگاه و حقوق خوانده برای هر فردی که ممکن است با فرآیند دادرسی مواجه شود، از اهمیت بالایی برخوردار است.

خوانده کیست؟ تعریف جامع و جایگاه حقوقی

اصطلاح «خوانده» یکی از مفاهیم بنیادی در آیین دادرسی مدنی است که به یکی از طرفین اصلی دعوای حقوقی اشاره دارد. برای درک عمیق تر این واژه، لازم است به تعریف لغوی، اصطلاحی و جایگاه آن در ساختار پرونده های قضایی بپردازیم.

تعریف لغوی و اصطلاحی خوانده در حقوق

از منظر لغوی، «خوانده» به معنای کسی است که به دادگاه فراخوانده شده یا مورد خطاب قرار گرفته است. در اصطلاح حقوقی و مطابق با قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران، «خوانده» به کسی گفته می شود که دعوا به طرفیت او اقامه شده و خواهان از دادگاه تقاضای رسیدگی به ادعایی را علیه او کرده است. پیش از این، در قوانین سابق، از واژه «مدعی علیه» برای اشاره به این فرد استفاده می شد که همان معنای خوانده فعلی را در بر می گرفت. هدف از تغییر اصطلاح، شفافیت بیشتر و همسویی با زبان حقوقی روز بوده است. خوانده، فردی است که در برابر خواسته خواهان قرار گرفته و باید نسبت به آن پاسخگو باشد. او صرفاً به دلیل اقامه دعوا، محکوم شناخته نمی شود، بلکه حق دفاع کامل از خود را دارد.

خوانده می تواند شخص حقیقی باشد یا حقوقی؟

خوانده در یک دعوای حقوقی می تواند هم شخص حقیقی (افراد انسانی) و هم شخص حقوقی (مانند شرکت ها، موسسات، سازمان ها، نهادها، بانک ها و دولت) باشد. به عنوان مثال، اگر شخصی از شرکت پیمانکاری به دلیل عدم اجرای تعهدات قراردادی شکایت کند، آن شرکت پیمانکاری به عنوان خوانده دعوا مطرح می شود. در موارد دیگر، اگر فردی از همسایه خود به دلیل ایجاد مزاحمت شکایت کند، همسایه به عنوان خوانده حقیقی شناخته می شود. این گستردگی شمول نشان می دهد که هر شخص یا نهادی که قابلیت تعهد و مسئولیت حقوقی داشته باشد، می تواند در جایگاه خوانده قرار گیرد.

نقش اولیه خوانده در دعوای حقوقی

نقش اولیه خوانده در دعوای حقوقی، در وهله نخست، منفعل است. به این معنا که خوانده، آغازگر دعوا نیست، بلکه در واکنش به ادعای خواهان، به دعوا کشانده می شود. خواهان با تقدیم دادخواست، دعوا را شروع می کند و خوانده پس از ابلاغ دادخواست، نقش پاسخ دهنده و دفاع کننده را ایفا می کند. این نقش منفعل اولیه، به معنای بی نقشی یا عدم توانایی تأثیرگذاری نیست؛ بلکه خوانده از لحظه ابلاغ دادخواست، دارای حقوق و تکالیف متعددی برای دفاع از خود و تأثیرگذاری بر روند دادرسی است.

تفاوت اساسی خواهان و خوانده: ملاک های تشخیص

برای درک عمیق تر معنی خوانده در حقوق، لازم است تفاوت های کلیدی او با خواهان، که طرف دیگر اصلی دعواست، روشن شود. این دو نقش، اگرچه در یک دعوای حقوقی مکمل یکدیگرند، اما وظایف، حقوق و جایگاه حقوقی متفاوتی دارند.

خواهان: آغازکننده دعوا و مدعی اصلی

خواهان، شخصی است که دعوای حقوقی را آغاز می کند و با تقدیم دادخواست به مراجع قضایی، خواسته خود را مطرح می نماید. او مدعی اصلی است و برای احقاق حق یا جبران ضرری که ادعا می کند متوجه او شده، به دادگاه رجوع می کند. نقش خواهان فعال است و بار اثبات ادعای او، در بیشتر موارد، بر دوش خود اوست.

خوانده: طرف مقابل دعوا و کسی که ادعا علیه او مطرح شده

خوانده، همان طور که پیش تر توضیح داده شد، طرف مقابل خواهان است که ادعا علیه او مطرح شده است. او پاسخ دهنده به ادعای خواهان است و وظیفه دفاع از خود و تبیین وضعیت حقوقی خود در برابر خواسته مطرح شده را دارد. نقش خوانده، در ابتدا منفعل است، اما می تواند با دفاع مناسب، به یک نقش فعال تبدیل شود.

ملاک های حقوقی برای تمایز

تشخیص خواهان از خوانده بر اساس ملاک های حقوقی مشخصی صورت می گیرد که در جدول زیر به طور خلاصه آورده شده است:

ویژگی	خواهان	خوانده
نقش در دعوا	آغازکننده و مدعی اصلی	پاسخ دهنده و مورد ادعا
بار اثبات	بر عهده خواهان است (اصل)	بار اثبات ادعا بر عهده او نیست، مگر در موارد خاص مانند ادعای خلاف اصل برائت
تأثیر انصراف	با انصراف خواهان، دعوا خاتمه می یابد.	با انصراف خوانده، دعوا ادامه می یابد.
تأثیر سکوت	سکوت خواهان نسبت به حق خود، ممکن است به منزله صرف نظر از آن تلقی شود.	سکوت خوانده در برابر ادعای خواهان، به منزله اقرار نیست و تنها حق دفاع را از او سلب نمی کند.
هدف اصلی	احقاق حق یا جبران خسارت	دفاع از خود در برابر ادعا یا رد آن

به عنوان مثال، در دعوایی که فرد الف برای دریافت مبلغی از فرد ب اقامه می کند، الف خواهان و ب خوانده است. اگر الف در هر مرحله ای از دعوا تصمیم به انصراف بگیرد، پرونده مختومه می شود. اما اگر ب از دفاع خود انصراف دهد، روند دادرسی ادامه پیدا کرده و ممکن است به محکومیت او منجر شود.

حقوق و تکالیف قانونی خوانده در دادگاه

خوانده در فرآیند دادرسی، دارای مجموعه ای از حقوق و تکالیف است که در قانون آیین دادرسی مدنی و سایر قوانین مرتبط پیش بینی شده اند. آگاهی از این حقوق و تکالیف، برای دفاع مؤثر و پیشبرد صحیح پرونده ضروری است.

مهم ترین حقوق خوانده

خوانده برای تضمین یک دادرسی عادلانه، از حقوق متعددی برخوردار است که به او امکان می دهد از خود دفاع کند و در روند رسیدگی مشارکت فعال داشته باشد. برخی از مهم ترین این حقوق عبارت اند از:

• حق دفاع: این حق بنیادین، اساسی ترین حق خوانده است و شامل ارائه دلایل، مدارک، ایرادات و توضیحات برای رد ادعای خواهان می شود. این حق مطابق اصل ۱۶۷ قانون اساسی و مواد مربوطه در قانون آیین دادرسی مدنی تضمین شده است.
• حق حضور در جلسات دادرسی: خوانده می تواند شخصاً یا از طریق وکیل خود در تمامی جلسات دادگاه حضور یابد و از خود دفاع کند.
• حق اعتراض به صلاحیت دادگاه: خوانده می تواند به صلاحیت ذاتی (صلاحیت نوعی و درجه ای) یا صلاحیت محلی (محل اقامت خوانده یا محل وقوع مال) دادگاه ایراد وارد کند و درخواست ارجاع پرونده به دادگاه صالح را داشته باشد.
• حق ایراد و اعتراض به دعوا: خوانده می تواند ایرادات شکلی مختلفی (مانند عدم اهلیت خواهان، عدم توجه دعوا، امر مختومه یا اعتبار قضیه محکوم بها، مرور زمان در دعاوی مشمول، عدم مشروعیت خواسته، عدم سمت خواهان یا خوانده) را مطرح کند که در صورت پذیرش، ممکن است به رد یا توقف دعوا منجر شود.
• حق ارائه دلایل و مدارک دفاعی: خوانده مجاز است هرگونه سند، مدرک، شهادت شهود، درخواست معاینه محل، تحقیق محلی، جلب نظر کارشناس یا درخواست سوگند را برای اثبات بی حقی خود ارائه دهد.
• حق درخواست جلب کارشناسی مجدد: در صورتی که خوانده به نظر کارشناس اولیه اعتراض داشته باشد، می تواند درخواست جلب کارشناسی مجدد را مطرح کند.
• حق طرح دعوای متقابل: اگر خوانده نیز ادعایی علیه خواهان داشته باشد که با دعوای اصلی مرتبط است، می تواند در همان پرونده دعوای متقابل مطرح کند تا به هر دو دعوا به صورت همزمان رسیدگی شود.
• حق تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی: پس از صدور رأی، خوانده در صورت محکومیت یا عدم رضایت از حکم، می تواند از طرق اعتراض به آرا (تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی و در شرایط خاص اعاده دادرسی) استفاده کند.
• حق استفاده از وکیل: خوانده می تواند در تمامی مراحل دادرسی از وکیل متخصص استفاده کند. این حق، از ارکان اصلی دادرسی عادلانه است.

تکالیف قانونی خوانده

در کنار حقوق، خوانده دارای تکالیفی نیز هست که برای پیشبرد صحیح و عادلانه دادرسی باید آن ها را رعایت کند:

• تکلیف پاسخگویی به دعوا: خوانده موظف است پس از ابلاغ قانونی دادخواست و ضمائم آن، در مهلت مقرر قانونی (معمولاً ۳۰ روز برای خواندگان مقیم ایران) پاسخ خود را به دادگاه تقدیم کند و دلایل دفاعی خود را ارائه دهد.
• تکلیف حضور در دادگاه: خوانده شخصاً یا از طریق وکیل خود باید در جلسات دادرسی که به او ابلاغ می شود، حاضر شود. عدم حضور بدون عذر موجه ممکن است به صدور رأی غیابی منجر شود.
• تکلیف ارائه مدارک و مستندات دفاعی: هرگونه مدرک و مستنداتی که خوانده برای دفاع از خود لازم می داند، باید در مهلت های قانونی به دادگاه ارائه شود.
• تکلیف رعایت نظم دادگاه: خوانده موظف به رعایت شئونات و نظم جلسات دادرسی است.
• تکلیف پرداخت هزینه های دادرسی: در صورت محکومیت خوانده در ماهیت دعوا، او موظف به پرداخت هزینه های دادرسی، از جمله حق الوکاله وکیل (در صورت مطالبه خواهان) و سایر خسارات دادرسی می شود.

درک کامل حقوق و تکالیف قانونی برای هر فردی که به عنوان خوانده در یک پرونده حقوقی قرار می گیرد، حیاتی است و می تواند مسیر و نتیجه دادرسی را به کلی تغییر دهد. عدم آگاهی یا بی توجهی به این موارد، ممکن است عواقب جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد.

دفاع خوانده: استراتژی ها و انواع ایرادات قانونی

دفاع خوانده، قلب فرآیند دادرسی از منظر اوست. خوانده می تواند با اتخاذ استراتژی های دفاعی مناسب و طرح ایرادات قانونی، از خود در برابر ادعاهای خواهان دفاع کند. انواع دفاع شامل دفاع ماهوی، دفاع شکلی و طرح دعوای متقابل می شود.

دفاع ماهوی

دفاع ماهوی، به دفاعی گفته می شود که در آن خوانده، اصل و اساس ادعای خواهان را انکار یا رد می کند. در این نوع دفاع، خوانده سعی می کند با ارائه دلایل، مدارک و استدلال های حقوقی، ثابت کند که ادعای خواهان از پایه و اساس غلط است یا حق مورد ادعا وجود ندارد. به عنوان مثال، اگر خواهان مدعی طلبی از خوانده باشد، خوانده می تواند با ارائه رسید پرداخت، شهادت شهود یا سند دیگری، ثابت کند که دین خود را پرداخت کرده یا اصلاً چنین دینی از ابتدا وجود نداشته است. استناد به اصول حقوقی مانند اصل برائت (که طبق آن، هر فردی بی گناه فرض می شود مگر خلاف آن ثابت شود) نیز از جمله دفاعیات ماهوی است.

دفاع شکلی (ایرادات دادرسی)

ایرادات دادرسی، دفاعی شکلی هستند که به شرایط و ضوابط قانونی اقامه دعوا و روند دادرسی مربوط می شوند، نه به ماهیت ادعای خواهان. خوانده می تواند قبل از ورود به ماهیت دعوا، این ایرادات را مطرح کند. در صورت پذیرش هر یک از این ایرادات توسط دادگاه، ممکن است پرونده بدون رسیدگی ماهوی رد شود یا به مرجع صالح ارسال گردد. مواد ۸۴ به بعد قانون آیین دادرسی مدنی به تفصیل به این ایرادات پرداخته اند. مهم ترین ایرادات دادرسی عبارت اند از:

• ایراد عدم صلاحیت (ذاتی، محلی): خوانده می تواند ادعا کند که دادگاه رسیدگی کننده، صلاحیت ذاتی (مانند اینکه پرونده باید در شورای حل اختلاف یا دادگاه کیفری رسیدگی شود) یا صلاحیت محلی (مانند اینکه پرونده باید در دادگاه شهر دیگری مطرح شود) برای رسیدگی به دعوا را ندارد.
• ایراد عدم اهلیت خواهان یا خوانده: اگر خواهان یا حتی خود خوانده، اهلیت قانونی برای طرح یا پاسخ به دعوا را نداشته باشد (مانند صغیر، مجنون یا ورشکسته بودن)، این ایراد قابل طرح است.
• ایراد عدم توجه دعوا: اگر خواهان دعوا را به طرفیت شخصی اقامه کرده باشد که اصولاً ارتباطی با موضوع دعوا ندارد یا مسئولیت قانونی در قبال آن ندارد، خوانده می تواند این ایراد را مطرح کند.
• ایراد امر مختومه یا اعتبار قضیه محکوم بها: اگر قبلاً همین دعوا بین همین اشخاص و با همین خواسته در دادگاه دیگری رسیدگی و حکم قطعی صادر شده باشد، خوانده می تواند به مختومه بودن قضیه اعتراض کند.
• ایراد مرور زمان: در دعاوی خاصی که مشمول مرور زمان می شوند، اگر از تاریخ وقوع واقعه تا طرح دعوا، مهلت قانونی مرور زمان سپری شده باشد، خوانده می تواند این ایراد را مطرح کند. (در حال حاضر در بسیاری از دعاوی حقوقی، مرور زمان وجود ندارد).
• ایراد عدم مشروعیت خواسته: اگر خواسته خواهان (به عنوان مثال، مطالبه مال نامشروع) قانونی نباشد، این ایراد قابل طرح است.
• ایراد عدم سمت خواهان یا خوانده: اگر فردی که به عنوان خواهان دعوا را مطرح کرده، سمت قانونی (مانند وکیل یا ولی) برای طرح آن را نداشته باشد یا دعوا علیه شخصی اقامه شود که سمتی در قبال آن ندارد، این ایراد وارد است.

طرح دعوای متقابل

دعوای متقابل، به دعوایی گفته می شود که خوانده در مقابل دعوای اصلی خواهان و به منظور مقابله با آن، علیه خود خواهان مطرح می کند. شرایط و ضوابط طرح دعوای متقابل در مواد ۱۴۲ و ۱۴۳ قانون آیین دادرسی مدنی مشخص شده است. مهم ترین شرایط آن، وجود ارتباط کامل بین دعوای متقابل و دعوای اصلی یا وحدت منشأ آن هاست. هدف از طرح دعوای متقابل، رسیدگی همزمان به هر دو دعوا و جلوگیری از صدور آرای متناقض است. به عنوان مثال، اگر خواهان برای مطالبه اجاره بها دعوایی را مطرح کند، خوانده می تواند به دلیل ایراداتی در ملک یا عدم انجام تعهدات موجر، دعوای متقابلی برای مطالبه خسارت علیه خواهان مطرح کند.

رویه های قضایی و نکات عملی برای خوانده در فرآیند دادرسی

آشنایی با رویه های قضایی و رعایت نکات عملی، می تواند به خوانده کمک کند تا با اطمینان و کارآمدتر در فرآیند دادرسی شرکت کرده و از حقوق خود به بهترین نحو دفاع کند. معنی خوانده در حقوق تنها به تعریف آن محدود نمی شود، بلکه شامل درک تعاملات عملی در دادگاه نیز می شود.

اهمیت پاسخگویی به موقع به دادخواست و اخطاریه ها

یکی از مهم ترین وظایف خوانده، پاسخگویی به موقع و دقیق به دادخواست و هرگونه اخطاریه صادره از دادگاه است. عدم پاسخگویی یا تأخیر در آن می تواند عواقب جدی از جمله صدور رأی غیابی را در پی داشته باشد. رأی غیابی، حکمی است که دادگاه در غیاب خوانده و بدون دفاع او صادر می کند. در این صورت، خوانده حق دارد ظرف مهلت های قانونی (معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی رأی غیابی) به آن اعتراض کند که به این عمل «واخواهی» گفته می شود. اما این روند زمان بر و هزینه بر خواهد بود. بنابراین، توصیه می شود به محض دریافت ابلاغیه، سریعاً با یک وکیل متخصص مشورت و پاسخ مناسب را تهیه و به دادگاه تقدیم کرد.

اهمیت مستندسازی قوی و جمع آوری دلایل

در نظام حقوقی ما، ادله اثبات دعوا نقش حیاتی در تعیین نتیجه پرونده دارند. خوانده باید از همان ابتدا، به جمع آوری و مستندسازی تمامی دلایل و مدارکی که می تواند در دفاع از او مفید باشد، بپردازد. این مدارک می تواند شامل اسناد کتبی، قراردادها، رسیدهای پرداخت، پیامک ها، ایمیل ها، شهادت شهود، صورت جلسات، نظریه کارشناسی قبلی و هرگونه مدرک دیگری باشد که ادعای خواهان را رد می کند یا دفاع خوانده را تأیید می نماید. ارائه منظم و طبقه بندی شده این مدارک به دادگاه، تأثیر بسزایی در اقناع قاضی خواهد داشت.

نقش وکیل در دفاع از خوانده

با توجه به پیچیدگی های قوانین و رویه های قضایی، مشاوره و استفاده از وکیل متخصص در دفاع از خوانده، اهمیتی حیاتی دارد. وکیل نه تنها به خوانده در فهم معنی خوانده در حقوق کمک می کند، بلکه با دانش حقوقی و تجربه خود می تواند:

• ایرادات شکلی و ماهوی را به موقع و صحیح مطرح کند.
• بهترین استراتژی دفاعی را تدوین نماید.
• مدارک و مستندات را به درستی جمع آوری و به دادگاه ارائه دهد.
• از حقوق خوانده در تمامی مراحل دادرسی، از جمله تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی، دفاع کند.
• خوانده را از عواقب احتمالی اقدامات یا سکوت هایش آگاه سازد.

سپردن پرونده به یک وکیل متخصص، نه تنها شانس موفقیت را افزایش می دهد، بلکه آرامش خاطر بیشتری را برای خوانده به ارمغان می آورد.

مثال هایی از کاربرد خوانده در قوانین خاص

مفهوم خوانده در قوانین مختلف کاربرد دارد و همواره به عنوان طرف مقابل خواهان شناخته می شود. برای مثال:

• ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده: «در دعاوی و امور خانوادگی مربوط به زوجین، زوجه می تواند در دادگاه محل اقامت خوانده یا محل سکونت خود اقامه دعوی کند مگر در موردی که خواسته، مطالبه مهریه غیرمنقول باشد.» این ماده، حق انتخاب محل اقامه دعوا را به زوجه می دهد و «خوانده» در اینجا به زوج اشاره دارد.
• در دعاوی مربوط به املاک و مستغلات، معمولاً دعوا باید در دادگاهی که ملک در حوزه آن قرار دارد، مطرح شود؛ اما در دعاوی دیگر، اصل بر این است که دعوا در محل اقامت «خوانده» اقامه شود، مگر در موارد استثنایی که قانون تعیین کرده است.

این مثال ها نشان می دهد که اصطلاح خوانده، یک مفهوم کاربردی و محوری در سراسر نظام حقوقی است.

سوالات متداول

اگر خوانده در دادگاه حاضر نشود چه اتفاقی می افتد؟

عدم حضور خوانده در دادگاه (بدون عذر موجه و با ابلاغ صحیح)، مانع از رسیدگی دادگاه نخواهد بود و دادگاه می تواند در غیاب او به دعوا رسیدگی کرده و حکم صادر کند که به آن رأی غیابی گفته می شود. خوانده غایب می تواند ظرف مهلت مقرر قانونی (معمولاً ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی) به این رأی واخواهی کند.

آیا خوانده می تواند از دادگاه درخواست خاصی داشته باشد؟

بله، خوانده نه تنها حق دفاع دارد، بلکه می تواند از دادگاه درخواست های متعددی مانند جلب کارشناسی مجدد، معاینه محل، تحقیق محلی، صدور قرار تأمین دلیل، استماع شهادت شهود، و مهم تر از همه، طرح دعوای متقابل را داشته باشد.

فرق خوانده و متهم چیست؟

«خوانده» در دعاوی حقوقی به کار می رود که موضوع آن حقوق خصوصی افراد (مانند بدهی، قرارداد، ملک) است. «متهم» در دعاوی کیفری استفاده می شود و به کسی اطلاق می گردد که جرمی به او نسبت داده شده و تحت تعقیب کیفری قرار گرفته است. مراحل رسیدگی، قوانین مربوطه و پیامدهای هر یک کاملاً متفاوت است.

تا چه زمانی خوانده فرصت دفاع از خود را دارد؟

خوانده فرصت دارد پس از ابلاغ دادخواست، در مهلت مقرر قانونی (که معمولاً ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ واقعی یا قانونی است) لایحه دفاعی خود را تقدیم کند. همچنین، در جلسات دادرسی نیز می تواند شفاهی دفاع کرده و تا قبل از ختم رسیدگی، مدارک جدید ارائه دهد.

آیا خوانده می تواند وکیل نداشته باشد و شخصاً دفاع کند؟

بله، قانون این حق را به خوانده می دهد که شخصاً از خود دفاع کند. اما با توجه به پیچیدگی های فنی و حقوقی دعاوی، توصیه می شود که حتماً از مشاوره و کمک یک وکیل متخصص بهره مند شود.

چگونه می توان فهمید چه کسی خوانده یک پرونده است؟

شما از طریق ابلاغیه دادگاه که حاوی دادخواست خواهان است، متوجه خواهید شد که به عنوان خوانده در پرونده ای مطرح شده اید. در دادخواست، نام و مشخصات شما به عنوان خوانده قید شده و خواسته خواهان علیه شما ذکر گردیده است. همچنین، با مراجعه به سامانه های قضایی با استفاده از کد ملی خود یا شماره پرونده، می توانید از وضعیت پرونده اطلاع یابید.

نتیجه گیری

مفهوم «خوانده» در حقوق ایران، ستون فقرات هر دعوای مدنی را تشکیل می دهد و درک صحیح آن برای تمامی شهروندان، به ویژه کسانی که به هر دلیلی درگیر یک فرآیند حقوقی می شوند، ضروری است. خوانده، صرفاً طرف مقابل دعوا نیست، بلکه دارای حقوق بنیادین و تکالیف مشخصی است که آگاهی از آن ها می تواند سرنوشت یک پرونده را رقم بزند. از حق دفاع و ارائه ایرادات شکلی تا طرح دعوای متقابل، تمامی این موارد ابزارهایی هستند که قانون برای تضمین یک دادرسی عادلانه در اختیار خوانده قرار داده است.

بنابراین، چه یک شهروند عادی باشید که احضاریه دادگاه دریافت کرده، چه دانشجوی حقوق که به دنبال تعمیق دانش خود است، و چه وکیلی که در مسیر دفاع از موکل خود قرار دارد، شناخت جامع معنی خوانده در حقوق، سنگ بنای موفقیت در فرآیندهای قضایی است. در مواجهه با هرگونه دعوای حقوقی، اکیداً توصیه می شود که برای دریافت مشاوره دقیق و تخصصی و اطمینان از دفاع موثر، از وکلای متخصص و مجرب بهره بگیرید تا از حقوق خود به بهترین شکل ممکن محافظت نمایید.