شایع ترین بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان و بزرگسالان
علت تشکیل نشدن قلب جنین یا مشکلات مادرزادی قلب، شدت و علائم متفاوتی دارند و شدت این بیماری‌ها، از خفیف تا پیچیده متغیر است. در واقع CHD می‌تواند، بسیار ساده بوده و نیازی به درمان نداشته باشد؛ اما گاهی این بیماری‌ها به شدت پیچیده هستند و درمان‌های جدی لازم دارند؛ برای مثال، ممکن است انجام جراحی بیماری‌های مادرزادی قلب، برای درمان افراد توصیه شود. به این ترتیب، برای درمان آن‌ها، باید بنا بر نوع و شدت بیماری، برنامه‌ریزی نمود. افرادی که به انواع نقایص مادرزادی قلب دچار هستند، باید در طول زندگی خود، به طور منظم تحت و چکاپ قرار گیرند. این کار، برای پیشگیری از تشدید بیماری مادرزادی قلب و کنترل علائم آن، ضروری خواهد بود.
شایع‌ترین بیماری‌های مادرزادی قلب کدامند؟
انواع نقص مادرزادی قلب، که از زمان تولد با کودک همراه هستند، می‌توانند منجر به بروز بیماری‌ها و گردند. رایج‌ترین مشکلات مادرزادی قلب که ممکن است، از زمان تولد در ساختمان قلب کودک، وجود داشته باشند، شامل موارد زیر هستند:
- سوراخ بودن دیواره قلب.
- وجود مشکلات عروقی، که می‌توانند باعث جریان خون خیلی‌آهسته، حجم خون خیلی‌زیاد (یا خیلی‌کم)، ورود خون به مکان نامناسب یا گردش آن در جهت نادرست گردند.
به این ترتیب، نقص مادرزادی قلب، ممکن است ساده یا پیچیده باشد. همچنین، تشخیص این‌گونه مشکلات می‌تواند، در ابتدای تولد یا در سنین بزرگسالی صورت گیرد. درهرحال، اگر نقص ایجاد شده، جدی و پیچیده باشد، باید حتما آن را پیگیری نمود. در غیر این صورت، می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های مادرزادی قلب گردد. از شایع‌ترین بیماری‌های مادرزادی قلبی، که از زمان تولد شروع می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نقص سپتوم دهلیزی Atrial Septal Defect (ASD)؛
- کوارکتاسیون آئورت (Coarctation of the Aorta)؛
- ناهنجاری ابشتین (Ebstein Anomaly)؛
- شریان کرونری چپ غیرعادی، از شریان ریوی (ALCAPA)؛
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (Hypertrophic cardiomyopathy)؛
- نقص کانال دهلیزی؛
- تنگی دریچه؛
- آترزی دریچه‌های قلب؛
- سندروم ولف پارکینسون وایت (WPW)؛
- نقص دیواره بین بطنی؛
- بطن راست دو خروجی؛
- ناهنجاری‌های مادرزادی .
منظور از نقص‌های سیانوتیک مادرزادی چیست؟
معنای سیانوتیک را می‌توان، به کم بودن سطح اکسیژن خون مربوط دانست. به طور کلی، هنگامی که CHD از نوع سیانوتیک باشد، سطح اکسیژن خون پایین است. در نتیجه، میزان اکسیژنی که به اندام مختلف بدن، تحویل داده می‌شود، کمتر از حالت استاندارد خواهد بود. این نوع نقص‌ها را، نقص مادرزادی بحرانی نیز می‌نامند. نوزادانی که با نقایص سیانوتیک به دنیا می‌آیند، سطح اکسیژن پایینی خواهند داشت. از این رو، لازم است زیرنظر یک جراح متخصص قلب، تحت جراحی قرار گیرند. در ادامه، برخی از مهم‌ترین، نقایص مادرزادی قلب از نوع سیانوتیک را معرفی می‌کنیم.
ضایعات انسدادی قلب چپ
در بدن نوزادی که با ضایعات انسدادی قلب چپ به دنیا می‌آید؛ جریان خون با مشکل مواجه می‌شود؛ به این معنا، که حجم خونی که بین قلب و بقیه بدن تبادل می‌شود (جریان خون سیستمیک)، کاهش می‌یابد. بیماری هایی مانند «سندروم هیپوپلاستیک قلب چپ» و «قوس آئورت منقطع» (یا آئورت ناقص)، در زیرمجموعه این گروه قرار می‌گیرند.
ضایعات انسدادی قلب راست
ضایعات انسدادی قلب راست، تبادل خون بین قلب و ریه را کاهش می‌دهد؛ به عنوان مثال، بیماری هایی از جمله بیماری «تترالوژی فالوت»، «آترزی ریوی» و «آترزی دریچه سه لتی»، از نمونه‌های این نوع نقص مادرزادی قلب هستند و در زیرمجموعه این گروه قرار می‌گیرند.
ضایعات ترکیبی
گاهی جریان خون سیستمیک و جریان خون ریوی، به صورت همزمان، دچار اختلال می‌شوند. در حالت عادی و در افراد سالم، دو شریان اصلی از قلب خارج می‌گردند. یک نقص مادرزادی قلب، که باعث بروز اختلال ترکیبی در گردش خون می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که فقط یک شریان اصلی، برای حمل خون به بدن وجود داشته باشد. همچنین، اگر شریان‌های بزرگی که به قلب متصل می‌شوند، جابجا گردند، این مشکل ایجاد خواهد شد.
بیماری‌های قلبی غیر سیانوتیک کدامند؟
قبلا اشاره کردیم، که نقص مادرزادی قلب غیر سیانوتیک، نقصی است که فرایند پمپاژ خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این در حالی است، که مقدار اکسیژن خون کاملا طبیعی و استاندارد است. در ادامه، به انواع بیماری‌های مادرزادی قلب، که مانع از پمپاژ صحیح خون می‌شوند، اشاره می‌کنیم.
سوراخ شدن قلب
در برخی نوزادان، ممکن است یکی از دیواره‌های قلب، حفره غیر طبیعی داشته باشد. این حفره‌ها در هر جایی از قلب، می‌توانند ایجاد گردند. بسته به اینکه محل سوراخ قلب کجا باشد، آن را نامگذاری می‌کنند؛ برای مثال، اگر این حفره بر روی دیواره جدا‌کننده دهلیزها ایجاد گردد، آن را «نقص سپتوم دهلیزی» می‌گویند. اتفاقا این اختلال، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مادرزادی قلب، به حساب می‌آید. این امکان نیز وجود دارد، که سوراخ قلب بر روی کانال دهلیزی- بطنی، مجرای شریانی باز یا دیواره بین بطنی ایجاد شود.
نقص‌های مربوط به آئورت
اصلی‌ترین شریانی که خون را به همه قسمت‌های بدن می‌رساند، شریان آئورت است. گاهی ممکن است شریان آئورت، باریک‌تر از حالت استاندارد باشد. این اختلال را «کوارکتاسیون آئورت» می‌نامند، که از رایج‌ترین بیماری‌های مادرزادی قلب محسوب می‌شود. یکی دیگر از مشکلات مادرزادی قلب، مربوط به دریچه آئورت است. این دریچه، برای جریان یافتن خون به سمت بدن باز و بسته می‌شود. اگر در ساختار دریچه، به جای سه لت، تنها دو لت وجود داشته باشد (دریچه آئورت دو لتی)، باعث اختلال در گردش خون خواهد شد.
مشکل در شریان ریوی
برای آنکه میزان اکسیژن خون به حد استاندارد برسد، باید خون از سمت راست قلب به ریه‌ها وارد شود. این کار از مسیر شریان ریوی انجام می‌گیرد. تنگی شریان ریوی، یک نقص مادرزادی قلب است، که جریان خون به سمت ریه‌ها را محدود می‌کند. همچنین ممکن است، اتصال ورید ریوی به صورت ناقص یا جزئی انجام شود. این امکان نیز وجود دارد، که رگ‌های خونی ریه‌ها یا همان وریدهای ریوی، به نواحی نادرستی از قلب متصل گردند. تمامی این مشکلات، از نقایص غیر سیانوتیک به حساب می‌آیند.
علل نقص مادرزادی قلب چیست؟
معمولا هر نوع نقص مادرزادی قلب، از زمان تشکیل قلب و شروع به تپش آن، ایجاد می‌گردد. به طور کلی، قلب کودک در ۶ هفته اول بارداری تشکیل می‌شود. همزمان با این فرایند، رگ‌های خونی اصلی نیز، شروع به رشد خواهند کرد. این رگ‌های خونی، باید اتصال صحیحی با قلب داشته باشند. در همین زمان حساس، احتمال بروز نقایص مادرزادی قلب وجود دارد. علل بروز مشکلات مادرزادی قلب می‌تواند، به عوامل متعددی بستگی داشته باشد. عمده موارد، به ژنتیک و سبک زندگی مادر در طول دوران بارداری، مربوط است. برخی از مهم‌ترین عواملی که می‌توانند، علت ابتلای نوزاد به CHD باشند، عبارتند از:
- عوامل ژنتیکی؛
- مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری؛
- و بیماری‌هایی که در طول دوران بارداری ایجاد می‌گردند؛ مانند دیابت حاملگی، فشار خون، فنول کتونوری و عفونت ویروسی؛
- مصرف دارو در دوران بارداری.
علائم بیماری مادرزادی قلب در نوزادان چگونه است؟
نوزادانی که همراه با نقص مادرزادی قلب به دنیا می‌آیند، علائمی را نشان خواهند داد. نقایص مادرزادی قلب می‌توانند، بلافاصله پس از تولد یا تا چند ماهگی نوزاد، تشخیص داده شوند. البته این مساله، در مورد بیماری‌های مادرزادی جدی قلب، صدق می‌کند. در مواردی که CHD ساده باشد، ممکن است تا سنین بزرگسالی نیز، علائم بیماری در فرد مشاهده نشود. مشاهده علائم بیماری و نقص مادرزادی قلب نشان می‌دهد که نوزاد باید تحت معاینه پزشک متخصص قرار گیرد. از جمله علائم بیماری مادرزادی قلبی در نوزادان، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- خاکستری یا کبود بودن ناخن‌های دست، زبان و لب‌ها که این حالت را «سیانوز» نیز می‌نامند؛
- تنفس پی‌در‌پی و سریع؛
- ایجاد تورم در نواحی اطراف چشم، شکم و پاهای نوزاد؛
- نفس‌تنگی نوزاد در هنگام شیردهی که باعث اختلال در افزایش وزن او می‌شود.
علائم نقص‌های کم خطر
علائمی که تا اینجا نام بردیم، از نشانه‌های نقص‌های مادرزادی جدی هستند؛ اما برخی از نقایص مادرزادی قلب، شدید نبوده و تا اواخر دوران کودکی نیز تشخیص داده نمی‌شوند. از نشانه‌های این گونه مشکلات مادرزادی قلب می‌توان موارد زیر را نام برد:
- احساس تنگی نفس شدید، در هنگام ورزش یا فعالیت‌های بدنی؛
- خستگی سریع در حین ورزش یا فعالیت؛
- غش کردن هنگام ورزش یا فعالیت؛
- ورم دست‌ها، پاها و مچ پا.
چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه نمود؟
معمولا CHD قبل یا بلافاصله پس از تولد نوزاد، تشخیص داده می‌شود؛ اما در صورتی که، هر یک از علائم بالا را در کودک خود مشاهده کردید؛ حتما با پزشک معالج وی در میان بگذارید. مشکل قلبی نوزاد شما، می‌تواند پیچیده یا ساده باشد. در هر حال، لازم است پزشک متخصص، معاینات فیزیکی و تخصصی ضروری را انجام دهد.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "شایع ترین بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان و بزرگسالان" هستید؟ با کلیک بر روی کسب و کار ایرانی, پزشکی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "شایع ترین بیماری های مادرزادی قلبی در نوزادان و بزرگسالان"، کلیک کنید.