قانون تعداد سکه در مهریه

قانون تعداد سکه در مهریه، موضوعی حیاتی در حقوق خانواده است که ابهامات زیادی پیرامون آن وجود دارد. به طور کلی، قانون ایران مهریه را حق زن می داند و محدودیتی برای تعیین آن قائل نیست. اما در زمینه ضمانت اجرا، به ویژه مجازات حبس، تغییراتی مهمی مطرح شده که اغلب با مفهوم «۱۴ سکه» و «۱۱۰ سکه» گره خورده است. درک صحیح این مفاهیم و تمایز میان شایعات و واقعیت های قانونی برای تمامی زوجین و افراد مرتبط با مسائل حقوقی خانواده، ضروری است تا بتوانند از حقوق خود آگاه باشند و در مسیر قانونی صحیح گام بردارند.

مهریه، یکی از ارکان مهم عقد ازدواج در فرهنگ و نظام حقوقی ایران است که پشتوانه ای مالی و معنوی برای زن محسوب می شود. از دیرباز، سکه طلا یکی از رایج ترین انواع مهریه بوده و با نوسانات اقتصادی و تغییرات اجتماعی، چالش ها و سوالات بسیاری را در مورد نحوه تعیین، مطالبه و اجرای آن به وجود آورده است. ابهامات پیرامون قوانین جدید مهریه و سردرگمی در مورد سقف های ۱۴ سکه، ۱۱۰ سکه و نقش آن ها در سرنوشت زندگی مشترک، ضرورت ارائه یک راهنمای جامع و شفاف را بیش از پیش نمایان می سازد. این مقاله با هدف روشن سازی این ابهامات، تفکیک قوانین جاری از طرح های پیشنهادی و ارائه راهکارهای حقوقی عملی برای تمامی مخاطبان، نگاشته شده است.

مبانی و اصول مهریه در نظام حقوقی ایران

مهریه، به مالی گفته می شود که در زمان عقد نکاح، بر اساس توافق زوجین، مرد به زن پرداخت آن را بر عهده می گیرد. این حق شرعی و قانونی، به محض جاری شدن صیغه عقد، برای زن ایجاد می شود و او هر زمان که بخواهد، می تواند آن را مطالبه کند. مهریه پشتوانه ای برای زن در زندگی مشترک و پس از آن محسوب می شود و نقشی حمایتی ایفا می کند.

تعریف مهریه و انواع آن

در نظام حقوقی ایران، مهریه بر اساس شرایط تعیین آن، به سه دسته اصلی تقسیم می شود:

• مهرالمسمی: این نوع مهریه، رایج ترین شکل آن است که میزان و نوع آن (مانند تعداد سکه، ملک، یا مبلغ مشخصی پول) به صورت صریح و دقیق در زمان عقد نکاح توسط زوجین توافق و در سند ازدواج ثبت می شود. مهرالمسمی، از همان لحظه عقد، بر ذمه مرد قرار می گیرد و زن حق مطالبه آن را دارد.
• مهرالمثل: در صورتی که در زمان عقد نکاح، مهریه تعیین نشده باشد یا اگر عقد به دلیلی باطل شود، اما رابطه زناشویی اتفاق افتاده باشد، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود. میزان مهرالمثل بر اساس شأن و عرف خانوادگی زن و منطقه زندگی او، با در نظر گرفتن وضعیت خانوادگی، تحصیلات و سایر خصوصیات مشابه، توسط دادگاه تعیین می شود.
• مهرالمتعه: این نوع مهریه در شرایطی مطرح می شود که مهریه در عقد تعیین نشده باشد و پیش از برقراری رابطه زناشویی، طلاق رخ دهد. در این صورت، با توجه به وضعیت مالی و جایگاه اجتماعی مرد، مبلغی به عنوان مهرالمتعه از سوی دادگاه به زن تعلق می گیرد.

حق مهریه عندالمطالبه و زمان ایجاد این حق

مفهوم عندالمطالبه در مهریه، به این معناست که زن هر زمان که بخواهد، می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را از مرد مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت آن است. این حق، با صرف جاری شدن صیغه عقد نکاح، برای زن ایجاد می شود و نیاز به وقوع اتفاق خاصی مانند طلاق ندارد. بنابراین، از همان روز اول ازدواج، زن می تواند مهریه خود را درخواست کند و مرد شرعاً و قانوناً مکلف به پرداخت آن خواهد بود. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند از طرق قانونی برای وصول مهریه اقدام نماید.

اهمیت تعیین و ثبت مهریه در سند ازدواج

ثبت مهریه در سند رسمی ازدواج، از اهمیت بالایی برخوردار است. این سند، مدرکی محکم و رسمی برای اثبات حقانیت زن در مطالبه مهریه به شمار می رود. در صورت بروز اختلاف و نیاز به پیگیری قضایی، سند ازدواج به عنوان سند رسمی، مبنای عمل دادگاه ها و مراجع قانونی خواهد بود. عدم ثبت مهریه یا توافق شفاهی، می تواند در آینده چالش های جدی برای اثبات وجود مهریه و میزان آن ایجاد کند.

نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز

یکی از سوالات رایج در مورد مهریه، نحوه محاسبه آن به نرخ روز است. در قانون حمایت خانواده، صراحتاً ذکر شده که اگر مهریه به صورت وجه رایج (مانند سکه یا پول نقد) تعیین شده باشد، در زمان مطالبه، باید ارزش آن بر اساس شاخص سالانه قیمت ها که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود، محاسبه و پرداخت گردد. این قانون به منظور حفظ ارزش واقعی مهریه در طول زمان و در مواجهه با تورم، وضع شده است. بنابراین، مهریه، حتی اگر سال ها پیش در سند ازدواج ثبت شده باشد، در زمان وصول، به ارزش روز آن محاسبه خواهد شد. این موضوع می تواند تاثیر قابل توجهی بر میزان نهایی مهریه داشته باشد.

قوانین جاری مهریه: مرز ۱۱۰ سکه و فراتر (ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده)

قوانین مهریه در ایران، به ویژه با تصویب و اجرای ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، تغییرات مهمی را تجربه کرده است. این ماده، نقطه عطفی در چگونگی مطالبه و ضمانت اجرای مهریه بود و مرز ۱۱۰ سکه را به عنوان یک معیار مهم در نظر گرفت. درک این ماده برای هر دو طرف عقد ازدواج ضروری است، زیرا پیامدهای قانونی متفاوتی را در پی دارد.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده (مصوب ۱۳۹۱): تشریح کامل این ماده

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده بیان می کند: «هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد، در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.» این ماده به صورت واضح، مهریه را به دو بخش تقسیم می کند:

مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی

برای مهریه هایی که تا سقف ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی (یا معادل آن از سایر دارایی ها) تعیین شده اند، قانون ضمانت اجرایی قوی تری را پیش بینی کرده است. این بدان معناست که:

• ضمانت اجرای حبس: در صورتی که مرد توانایی پرداخت این میزان مهریه را نداشته باشد و اعسار او نیز اثبات نشود، امکان صدور حکم جلب و حبس برای وی وجود دارد. البته، هدف از حبس، وادار کردن مرد به پرداخت دین است، نه مجازات کیفری. این مجازات، صرفاً تا سقف ۱۱۰ سکه اعمال می شود.
• امکان توقیف اموال زوج: زن می تواند از طریق مراجع قانونی، اقدام به شناسایی و توقیف اموال منقول و غیرمنقول مرد تا سقف ۱۱۰ سکه کند تا مهریه خود را وصول نماید.
• توضیح رویه های اجرایی: مطالبه مهریه تا ۱۱۰ سکه می تواند از دو طریق اصلی انجام شود:
  1. اجرای ثبت: این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر است. زن با ارائه سند رسمی ازدواج به دفترخانه محل عقد، درخواست صدور اجرائیه می کند و سپس به اداره اجرای ثبت مراجعه می نماید. اداره ثبت، ضمن استعلام از سازمان های مختلف برای شناسایی اموال مرد، اقدام به توقیف آن ها و وصول مهریه می کند.
  2. دادگاه خانواده: در صورتی که اجرای ثبت موفقیت آمیز نباشد یا زن از ابتدا تمایل به مراجعه به دادگاه داشته باشد، می تواند از طریق دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه اقدام کند. دادگاه، با بررسی پرونده و احراز شرایط، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند و در صورت عدم پرداخت، امکان توقیف اموال و حتی صدور حکم جلب (در چارچوب ۱۱۰ سکه) وجود دارد.

مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، برای مهریه هایی که بیشتر از ۱۱۰ سکه تعیین شده اند، رویکرد متفاوتی دارد. در این بخش:

• عدم شمول ضمانت اجرای حبس برای مازاد: برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، هیچ ضمانت اجرای حبس وجود ندارد. یعنی اگر مهریه زنی مثلاً ۲۰۰ سکه باشد، مرد صرفاً تا ۱۱۰ سکه با خطر حبس مواجه است و برای ۸۰ سکه باقی مانده، دادگاه حکم حبس صادر نخواهد کرد.
• نیاز به اثبات ملائت (توانایی مالی) زوج توسط زوجه در دادگاه: برای مطالبه مازاد بر ۱۱۰ سکه، بار اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است. به عبارت دیگر، زن باید در دادگاه ثابت کند که مرد تمکن مالی برای پرداخت آن مقدار مهریه را دارد. اگر زن نتواند این موضوع را اثبات کند، یا مرد بتواند اعسار خود را ثابت کند، امکان وصول مازاد بر ۱۱۰ سکه به سرعت و به سهولت فراهم نخواهد شد.
• پیگیری صرفاً از طریق مراجع مدنی: مطالبه مازاد بر ۱۱۰ سکه، صرفاً از طریق مراجع حقوقی و مدنی پیگیری می شود. این به معنای عدم دخالت جنبه کیفری در این بخش از مهریه است و تنها با شناسایی اموال و دارایی های مرد، می توان برای وصول آن اقدام کرد.

روش های قانونی مطالبه مهریه

برای مطالبه مهریه، دو مسیر اصلی وجود دارد که زن می تواند با توجه به شرایط خود و همسرش، یکی را انتخاب کند:

اجرای ثبت: (مزایا، مراحل، مدارک لازم)

این روش به دلیل سرعت نسبی و هزینه کمتر، اغلب در اولویت قرار می گیرد.

• مزایا: سرعت بالا، هزینه دادرسی پایین تر نسبت به دادگاه، عدم نیاز به وکیل در مراحل اولیه.
• مراحل:
  1. ابتدا زن به دفترخانه رسمی ازدواج که عقد در آن جاری شده است، مراجعه می کند و درخواست صدور اجرائیه مهریه را می دهد.
  2. پس از صدور اجرائیه، زن با در دست داشتن آن، به اداره اجرای ثبت محل مراجعه کرده و با معرفی اموال مرد (در صورت اطلاع)، درخواست توقیف و وصول مهریه را مطرح می کند.
  3. اداره ثبت، ضمن استعلام از بانک ها، اداره راهور، اداره ثبت اسناد و املاک و سایر نهادها، اقدام به شناسایی و توقیف اموال مرد می کند.
• مدارک لازم: اصل سند ازدواج، کارت ملی، شناسنامه.

دادگاه خانواده: (مزایا، مراحل، مدارک لازم)

در صورتی که اجرای ثبت به نتیجه نرسد یا زن از ابتدا تمایل به پیگیری قضایی داشته باشد، این روش انتخاب می شود.

• مزایا: امکان مطالبه همزمان سایر حقوق مالی (مانند نفقه و اجرت المثل)، رسیدگی تخصصی تر به دعاوی پیچیده، امکان درخواست حکم جلب در سقف ۱۱۰ سکه.
• مراحل:
  1. تقدیم دادخواست مطالبه مهریه به دادگاه خانواده از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
  2. ارائه مدارک و مستندات مربوط به مهریه و در صورت امکان، معرفی اموال مرد.
  3. تشکیل جلسه رسیدگی در دادگاه و بررسی ادعاهای طرفین.
  4. صدور حکم دادگاه و آغاز مرحله اجرای حکم.
• مدارک لازم: اصل یا کپی مصدق سند ازدواج، کارت ملی، شناسنامه، و در صورت نیاز، سایر مستندات مربوط به اموال مرد یا شروط ضمن عقد.

مقایسه و انتخاب روش مناسب

انتخاب بین این دو روش، بستگی به شرایط پرونده دارد. اگر اموال مرد به سهولت قابل شناسایی باشد و نیاز به توقیف سریع باشد، اجرای ثبت گزینه بهتری است. اما در صورتی که پرونده پیچیدگی های بیشتری داشته باشد، یا زن همزمان حقوق دیگری را نیز مطالبه کند، مراجعه به دادگاه خانواده توصیه می شود. در هر دو حالت، مشورت با یک وکیل متخصص، می تواند به انتخاب بهترین مسیر و جلوگیری از اتلاف زمان و هزینه کمک کند.

واقعیت های قانون جدید مهریه و ابهام ۱۴ سکه

در سال های اخیر، بحث های زیادی پیرامون قانون جدید مهریه ۱۴ سکه مطرح شده است که اغلب با ابهامات و شایعاتی همراه بوده. این موضوع سردرگمی زیادی را برای زوجین، به خصوص آن هایی که در آستانه ازدواج یا مواجهه با مشکلات خانوادگی هستند، ایجاد کرده است. لازم است تا به طور شفاف، واقعیت ها را از شایعات جدا کرده و وضعیت قانونی کنونی را تبیین کنیم.

آیا قانون جدید مهریه ۱۴ سکه تصویب و اجرایی شده است؟

در پاسخ به این سوال کلیدی باید گفت، تا لحظه نگارش این مقاله، هیچ قانون مستقل و جدیدی تحت عنوان قانون جدید مهریه ۱۴ سکه به طور رسمی تصویب و ابلاغ نشده است که سقف کلی مهریه را به ۱۴ سکه کاهش دهد. آنچه در فضای عمومی و رسانه ها مطرح می شود، مربوط به طرح های پیشنهادی اصلاح قانون (عمدتاً در مجلس شورای اسلامی) یا تفسیر و بخشنامه های اجرایی است که هدف آن ها، محدود کردن سقف ضمانت اجرای حبس مهریه بوده، نه اصل مهریه. بنابراین، مهریه کماکان همان مقداری است که در سند ازدواج توافق و ثبت شده است.

به طور دقیق تر، برخی نمایندگان مجلس و صاحب نظران حقوقی، پیشنهاداتی برای اصلاح ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده یا وضع قوانین جدید با هدف کاهش تعداد زندانیان مهریه مطرح کرده اند که در آن ها سقف ضمانت اجرای حبس به ۱۴ سکه کاهش یابد. کلیات برخی از این طرح ها ممکن است در مجلس به تصویب رسیده باشد، اما تا زمانی که به تایید شورای نگهبان نرسد و در روزنامه رسمی کشور منتشر نشود، جنبه قانونی لازم الاجرا نخواهد داشت.

منظور از ۱۴ سکه چیست؟

اگرچه قانون ۱۴ سکه به طور مستقل تصویب نشده، اما مفهوم ۱۴ سکه در بحث مهریه به موضوع مهمی اشاره دارد: سقف ضمانت اجرای حبس. یعنی در طرح های پیشنهادی، تاکید بر این است که مرد صرفاً تا سقف ۱۴ سکه با مجازات حبس مواجه شود و برای پرداخت مازاد بر آن، تنها از طریق توقیف اموال و راه های مدنی (نه کیفری) اقدام گردد. این به معنای:

• کاهش زندانیان مهریه: هدف اصلی این طرح ها، کاهش تعداد مردانی است که به دلیل عدم توانایی در پرداخت مهریه، به حبس محکوم می شوند.
• حفظ حق مهریه زن: حتی در صورت تصویب چنین طرحی، زن همچنان حق دریافت کل مهریه توافق شده را خواهد داشت؛ فقط نحوه و ضمانت اجرای وصول مازاد بر ۱۴ سکه متفاوت خواهد بود.

تفاوت اساسی: سقف مهریه (توافقی) در مقابل سقف ضمانت اجرایی (قانونی)

یکی از بزرگترین سوءتفاهم ها در مورد قوانین مهریه، خلط مبحث میان سقف تعیین مهریه و سقف ضمانت اجرایی است. این دو مفهوم کاملاً از هم جدا هستند:

• سقف مهریه (توافقی): قانون هیچ محدودیتی برای میزان مهریه ای که زوجین می توانند با توافق یکدیگر تعیین کنند، قائل نیست. زوجین می توانند هر مقدار مهریه (مثلاً ۱۰۰۰ سکه، ۱۰۰۰۰ سکه، یا حتی یک جلد کلام الله مجید) را برای خود در نظر بگیرند و این مهریه، به عنوان یک دین شرعی و قانونی، بر عهده مرد خواهد بود.
• سقف ضمانت اجرایی (قانونی): این سقف، مربوط به آن بخش از مهریه است که دولت برای وصول آن، ضمانت های اجرایی خاصی (مانند حبس یا سهولت در توقیف اموال) را در نظر گرفته است. طبق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، این سقف در حال حاضر ۱۱۰ سکه است. طرح های پیشنهادی نیز به دنبال تغییر این سقف به ۱۴ سکه، فقط در خصوص جنبه حبس هستند.

شایان ذکر است که هیچ سقف قانونی برای تعیین میزان مهریه وجود ندارد و زوجین می توانند هر مقداری را به عنوان مهریه تعیین کنند. سقف های ۱۴ یا ۱۱۰ سکه، تنها به نحوه و ضمانت اجرای وصول مهریه مربوط می شوند و نه به میزان کل مهریه.

کاربرد ۱۴ سکه در مهریه های نامشخص

در شرایطی که مهریه در عقد تعیین نشده باشد (مهرالمسمی نداشته باشیم) و زن مستحق مهرالمثل یا مهرالمتعه نباشد، دادگاه می تواند با توجه به شرایط و عرف، مهریه ای را تعیین کند. در برخی رویه ها یا بخشنامه های غیررسمی (که البته باید با احتیاط به آن ها استناد کرد)، عدد ۱۴ سکه به عنوان معیاری برای حداقل مهریه در مواردی که مهریه اصلاً تعیین نشده و توافقی در کار نبوده، ذکر شده است. اما این به معنای آن نیست که در تمامی موارد نامشخص، مهریه ۱۴ سکه است؛ بلکه بیشتر برای حمایت از زوجه در مواقعی است که هیچ توافقی صورت نگرفته است.

شایعات پیرامون سقف ۵ سکه

در کنار شایعات مربوط به ۱۴ سکه، گاهی اوقات بحث هایی نیز در مورد کاهش سقف مهریه به ۵ سکه مطرح می شود. این موضوع نیز در حد یک طرح پیشنهادی اولیه در کمیسیون های تخصصی مجلس بوده و هیچ گاه به مرحله تصویب یا حتی کلیات نرسیده است. لذا، این شایعه نیز فاقد اعتبار قانونی است و نباید به آن استناد کرد.

راهکارهای حقوقی و عملی برای زوجین

درک صحیح قوانین مهریه و آگاهی از راهکارهای حقوقی موجود، می تواند به زوجین در مواجهه با مسائل مالی و حقوقی مرتبط با مهریه، کمک شایانی کند. چه در زمان عقد و چه در صورت بروز اختلاف، داشتن اطلاعات کافی، از بسیاری مشکلات جلوگیری می کند.

برای زوج (مرد)

مدیریت تعهد مهریه برای مردان، به خصوص در شرایط اقتصادی کنونی، از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از حقوق و وظایف، به آن ها کمک می کند تا بهترین تصمیم ها را بگیرند.

درخواست اعسار از پرداخت مهریه

اعسار به معنای ناتوانی مالی فرد در پرداخت بدهی های خود است. اگر مردی توانایی پرداخت یک جای مهریه را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار به دادگاه ارائه دهد.

1. مراحل:
   • تقدیم دادخواست اعسار به دادگاه خانواده از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.
   • ضمیمه کردن لیست کامل اموال و دارایی ها (منقول و غیرمنقول)، حساب های بانکی، درآمد ماهانه و هزینه های ضروری زندگی.
   • معرفی حداقل دو شاهد مطلع از وضعیت مالی مرد.
   • بررسی دادخواست در دادگاه و در صورت نیاز، تحقیق از شهود و استعلام از نهادهای مربوطه.
2. مدارک: دادخواست اعسار، لیست اموال، اطلاعات شهود، کپی شناسنامه و کارت ملی.
3. شرایط پذیرش اعسار: دادگاه پس از بررسی دقیق، اگر به این نتیجه برسد که مرد واقعاً توانایی پرداخت یک جای مهریه را ندارد، اعسار او را می پذیرد.
4. اثبات عدم توانایی مالی: این وظیفه بر عهده مرد است. او باید با ارائه مدارک و شهادت شهود، ناتوانی مالی خود را به دادگاه ثابت کند.

تقسیط مهریه

در صورت پذیرش اعسار، دادگاه حکم به تقسیط مهریه می دهد.

• نحوه درخواست: این درخواست معمولاً همراه با دادخواست اعسار ارائه می شود.
• نقش دادگاه در تعیین پیش قسط و اقساط: دادگاه با توجه به درآمد ماهانه مرد، وضعیت اشتغال، اموال باقی مانده (غیر از مستثنیات دین) و هزینه های ضروری زندگی (مانند اجاره خانه، هزینه درمان و…)، مبلغ یک پیش قسط (در صورت توانایی) و سپس تعداد و مبلغ اقساط ماهانه را تعیین می کند.
• تاثیر درآمد و اموال: هرچه درآمد و اموال مرد بیشتر باشد، اقساط نیز سنگین تر خواهد بود و بالعکس.

اموال مستثنی از دین

برخی از اموال مرد، حتی در صورت بدهی مهریه، قابل توقیف نیستند و به آن ها مستثنیات دین گفته می شود. این اموال برای ادامه زندگی حداقلی مرد ضروری هستند و لیست آن ها در قانون مشخص شده است.

1. لیست اموال توقیف ناپذیر:
   • منزل مسکونی که عرفاً در شأن بدهکار و خانواده او باشد (مگر اینکه ملک دیگری داشته باشد).
   • لوازم ضروری زندگی (مانند فرش، یخچال، تلویزیون).
   • ابزار و کتب علمی و تحقیقاتی و وسایل و ابزار کار (در صورتی که برای امرار معاش ضروری باشند، مانند تاکسی برای راننده).
   • مبلغی از حقوق و مزایای بدهکار که برای تأمین معیشت او و افراد تحت تکفلش لازم است.

توصیه های پیشگیرانه برای مدیریت تعهد مهریه

• واقع بینی در تعیین مهریه: هنگام عقد، مهریه ای را تعیین کنید که در توان مالی شما باشد تا در آینده دچار مشکل نشوید.
• آگاهی از قوانین: پیش از ازدواج، با قوانین مربوط به مهریه و حقوق و تعهدات خود آشنا شوید.
• مشورت با وکیل: در صورت بروز هرگونه اختلاف یا نیاز به اقدام قانونی، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید.

برای زوجه (زن)

زنان نیز باید از حقوق خود در قبال مهریه و راهکارهای قانونی وصول آن مطلع باشند تا بتوانند در صورت نیاز، به بهترین شکل ممکن از حقوق خود دفاع کنند.

اهمیت شناسایی و معرفی اموال زوج

یکی از موثرترین راه ها برای وصول مهریه، شناسایی و معرفی اموال منقول و غیرمنقول مرد به مراجع قضایی یا اداره ثبت است.

• روش های قانونی برای استعلام اموال:
  • زن می تواند از دادگاه یا اداره ثبت درخواست کند که از سازمان های مختلف مانند اداره ثبت اسناد و املاک (برای ملک)، اداره راهور (برای خودرو)، بورس و بانک ها (برای سهام و حساب های بانکی) استعلام بگیرند.
  • در صورت داشتن اطلاعات قبلی، می تواند مستقیماً اموال را معرفی کند.

حق حبس برای دختران باکره

حق حبس، امتیازی قانونی برای زوجه باکره است.

• شرایط استفاده: اگر زن باکره باشد و مهریه اش عندالمطالبه باشد، می تواند از حق حبس خود استفاده کند. به این معنا که تا زمانی که تمام مهریه اش را دریافت نکرده، از ایفای وظایف زناشویی (تمکین خاص) خودداری کند و این عدم تمکین، ناشزه محسوب نمی شود و نفقه او نیز قطع نخواهد شد.
• آثار و مدت اعتبار: این حق تا زمان دریافت کامل مهریه (یا حداقل پیش قسط مهریه در صورت تقسیط) باقی است. پس از یک بار تمکین، حق حبس ساقط می شود.

شروط ضمن عقد

شروط ضمن عقد، ابزارهای قدرتمندی برای حمایت از حقوق زنان هستند که در زمان عقد و با توافق طرفین، در سند ازدواج درج می شوند.

• شرح شروط مهم:
  • حق تنصیف اموال: این شرط به زن اجازه می دهد تا در صورت طلاق (به درخواست مرد و بدون تقصیر زن)، تا نصف اموالی که مرد در طول زندگی مشترک به دست آورده، را دریافت کند.
  • وکالت در طلاق: زن با این شرط می تواند در شرایط خاص (مانند اعتیاد، سوءرفتار، ترک انفاق)، بدون نیاز به رضایت مرد، خود را مطلقه کند.
  • حق خروج از کشور: زن می تواند حق خروج از کشور را بدون نیاز به اجازه شوهر، در شروط ضمن عقد بگنجاند.
• به عنوان ابزارهای حمایتی: این شروط، امنیت حقوقی و مالی زن را در طول زندگی مشترک و پس از آن، به طور قابل توجهی افزایش می دهند.

شروط ضمن عقد، مانند حق تنصیف اموال یا وکالت در طلاق، ابزارهای حمایتی مهمی برای زن هستند که با توافق طرفین در زمان عقد قابل درج در سند ازدواج اند و می توانند امنیت حقوقی و مالی زن را تا حد زیادی تامین کنند.

توصیه های مهم در زمان مطالبه مهریه

• حفظ آرامش: در زمان مطالبه مهریه، حفظ آرامش و پرهیز از اقدامات عجولانه و احساسی بسیار مهم است.
• جمع آوری مدارک: تمامی مدارک مربوط به عقد، اموال، و هرگونه توافق را جمع آوری و منظم کنید.
• مشورت با وکیل: از همان ابتدا، با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت کنید تا شما را در تمامی مراحل راهنمایی کند و بهترین استراتژی را برای پرونده شما اتخاذ نماید.

حق ثبت مهریه و تمایز آن با مالیات

یکی دیگر از موضوعات مهم و گاهی گیج کننده در بحث مهریه، مفهوم حق ثبت مهریه و تمایز آن با مالیات مهریه است. بسیاری از افراد این دو را با هم اشتباه می گیرند، در حالی که ماهیت و زمان پرداخت آن ها کاملاً متفاوت است.

حق ثبت مهریه چیست؟

حق ثبت مهریه، هزینه ای است که در زمان ثبت رسمی سند ازدواج در دفاتر اسناد رسمی یا هنگام تقاضای صدور اجرائیه مهریه از طریق اجرای ثبت، از زن دریافت می شود. این مبلغ، در واقع هزینه ای برای خدمات اداری و قانونی مربوط به ثبت و رسمیت بخشیدن به مهریه است و به خزانه دولت واریز می شود. حق ثبت مهریه، ابعاد متفاوتی با مالیات دارد و نباید آن ها را یکسان تلقی کرد.

تفاوت اساسی با مالیات مهریه:

• حق ثبت: هزینه ای است که برای انجام فرآیندهای اداری و ثبت رسمی مهریه (در دفترخانه یا اجرای ثبت) دریافت می شود. این هزینه در زمان ثبت و رسمیت بخشیدن به مهریه پرداخت می گردد.
• مالیات مهریه: در حال حاضر، در نظام مالیاتی ایران، هیچ مالیاتی تحت عنوان مالیات بر مهریه یا مالیات بر اصل مهریه وجود ندارد و مهریه از مالیات معاف است. آنچه گاهی اوقات به اشتباه مالیات مهریه نامیده می شود، ممکن است به هزینه های نقل و انتقال سند (مثلاً انتقال ملک به عنوان مهریه) یا برخی بخشنامه های نادر که جنبه اجرایی پیدا نکرده اند، اشاره داشته باشد. اما به طور کلی، اصل مهریه مالیات ندارد.

میزان حق ثبت مهریه و نحوه محاسبه آن

میزان حق ثبت مهریه معمولاً بر اساس درصدی از ارزش کل مهریه تعیین می شود. این درصد ثابت نیست و ممکن است در بخشنامه ها و مصوبات سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تغییر کند. به عنوان یک معیار کلی، در گذشته و حال حاضر این مبلغ به صورت درصدی از ارزش روز سکه (که توسط بانک مرکزی تعیین می شود) یا ارزش سایر اقلام مهریه محاسبه می گردد. مثلاً، اگر در گذشته، این رقم حدود ۰.۵ تا ۲.۵ درصد از ارزش مهریه بوده است، نرخ دقیق آن باید در زمان مراجعه به دفاتر ثبت، استعلام شود.

معافیت های احتمالی از حق ثبت

در برخی طرح ها یا بخشنامه ها، پیشنهاد شده یا مواردی در نظر گرفته شده که مهریه های با تعداد سکه پایین تر از یک سقف مشخص، از پرداخت حق ثبت معاف شوند. این معافیت ها با هدف حمایت از زوجین و کاهش هزینه های ابتدایی ازدواج در نظر گرفته می شوند. به عنوان مثال، در برخی طرح ها، مهریه تا سقف ۱۴ سکه از حق ثبت معاف اعلام شده است. اما لازم است وضعیت فعلی و بخشنامه های جاری در زمان اقدام بررسی شود.

زمان و نحوه پرداخت حق ثبت

حق ثبت مهریه معمولاً در همان زمان ثبت سند ازدواج در دفترخانه از زوجه یا زوج (بر اساس توافق) دریافت می شود. همچنین، اگر زن برای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت اقدام کند، در آن مرحله نیز ملزم به پرداخت حق ثبت مربوط به هزینه اجرائیه خواهد بود. این هزینه به صورت نقدی در دفاتر مربوطه پرداخت می گردد و رسید رسمی آن به متقاضی تحویل داده می شود.

سوالات متداول درباره مهریه

در ادامه به برخی از پرتکرارترین سوالات در مورد قوانین مهریه و تعداد سکه پاسخ می دهیم تا ابهامات رایج برطرف شود.

قانون جدید مهریه ۱۴ سکه از کی اجرا می شود؟

تا این لحظه (سال ۱۴۰۴)، هیچ قانون مستقلی تحت عنوان قانون جدید مهریه ۱۴ سکه که سقف کلی مهریه را به ۱۴ سکه کاهش دهد، تصویب و ابلاغ نشده است. آنچه مطرح است، طرح های پیشنهادی برای محدود کردن سقف ضمانت اجرای حبس مهریه به ۱۴ سکه است که هنوز به قانون لازم الاجرا تبدیل نشده اند. بنابراین، قوانین فعلی (از جمله ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده با سقف ۱۱۰ سکه برای حبس) معتبر هستند.

آیا قانون جدید شامل مهریه های ثبت شده قبل از تصویب هم می شود؟

در صورتی که طرح های پیشنهادی مرتبط با محدودیت ضمانت اجرای حبس مهریه به قانون تبدیل شوند، معمولاً این قوانین شامل پرونده های جاری و آتی خواهند شد. اما اصل مهریه که در زمان عقد تعیین و ثبت شده، کماکان به قوت خود باقی است و صرفاً نحوه و سقف ضمانت اجرایی آن ممکن است تغییر کند.

اگر مهریه ام بیشتر از ۱۱۰ سکه باشد، چقدرش را می توانم از طریق حبس مطالبه کنم؟

بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، در حال حاضر، صرفاً تا سقف ۱۱۰ سکه از مهریه، ضمانت اجرای حبس دارد. برای مازاد بر ۱۱۰ سکه، زن باید توانایی مالی (ملائت) مرد را در دادگاه اثبات کند و امکان حبس برای این میزان مازاد وجود ندارد.

آیا مالیات بر مهریه در سال ۱۴۰۴ اجباری است؟

خیر، در حال حاضر و در سال ۱۴۰۴، هیچ مالیاتی به طور مستقیم بر اصل مهریه در ایران اعمال نمی شود. آنچه گاهی به اشتباه مالیات مهریه نامیده می شود، همان حق ثبت مهریه است که هزینه ای اداری برای ثبت سند ازدواج یا درخواست اجرائیه مهریه است، نه مالیات بر دارایی.

مهریه به نرخ روز محاسبه می شود یا به نرخ زمان عقد؟

مهریه (به ویژه سکه و وجه رایج) به نرخ روز مطالبه و پرداخت آن محاسبه می شود، نه به نرخ زمان عقد. این امر برای حفظ ارزش واقعی مهریه در برابر تورم و نوسانات اقتصادی است و بر اساس شاخص بانک مرکزی تعیین می گردد.

اگر مرد اموالی نداشته باشد و اعسارش پذیرفته نشود، آیا می توان او را بابت مهریه زندانی کرد؟

اگر مرد هیچ مالی نداشته باشد اما نتواند اعسار خود را ثابت کند (مثلاً دادگاه تشخیص دهد که او عمداً اموال خود را پنهان کرده یا از دست داده است)، امکان صدور حکم جلب و حبس برای او (تا سقف ۱۱۰ سکه) وجود دارد. این امر نشان می دهد که اثبات عدم تمکن مالی (اعسار) بسیار مهم است.

آیا پرداخت پیش قسط مهریه، حق حبس زوجه باکره را از بین می برد؟

بله، در صورتی که مرد پیش قسط مهریه را بپردازد و زن آن را دریافت کند، حق حبس زن باکره ساقط می شود. پس از آن، زن دیگر نمی تواند به استناد حق حبس، از تمکین خودداری کند و مطالبه باقی مهریه باید از طریق تقسیط دنبال شود.

آیا سهم همسر از یک ملک مشترک می تواند به عنوان مهریه توقیف شود؟

بله، اگر مرد در ملکی سهم داشته باشد، سهم او می تواند برای پرداخت مهریه توقیف شود. اما در صورتی که این ملک، تنها محل سکونت مرد و در شأن او باشد، ممکن است مشمول مستثنیات دین قرار گیرد و توقیف آن با چالش مواجه شود. این موضوع باید به صورت موردی و با توجه به شرایط خاص پرونده بررسی گردد.

آیا با بخشیدن مهریه (ابراء یا هبه)، امکان رجوع وجود دارد؟

اگر زن مهریه خود را به مرد ابراء کند (یعنی ذمه مرد را بری کند)، این عمل یک طرفه و غیرقابل رجوع است و زن دیگر نمی تواند مهریه را مطالبه کند. اما اگر مهریه را هبه (ببخشد) کند، در برخی موارد (مانند باکره بودن و عدم نزدیکی) و با رعایت شرایط خاص، ممکن است امکان رجوع از هبه وجود داشته باشد. این موضوع بسیار حساس است و نیاز به مشاوره حقوقی دقیق دارد.

نتیجه گیری

قانون تعداد سکه در مهریه، یکی از پیچیده ترین و حساس ترین موضوعات در نظام حقوقی خانواده ایران است که همواره با ابهامات و شایعاتی همراه بوده است. در این مقاله به وضوح بیان شد که تا به امروز، هیچ قانون جدیدی که سقف مهریه را به ۱۴ سکه کاهش دهد، تصویب و ابلاغ نشده است. آنچه مطرح است، طرح های پیشنهادی برای محدود کردن سقف ضمانت اجرای حبس مهریه به این میزان است، در حالی که اصل مهریه (هر مقداری که توافق شده باشد) کماکان حق قانونی زن و بر ذمه مرد باقی می ماند.

ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده همچنان محور اصلی در تعیین ضمانت اجرای مهریه است و تا سقف ۱۱۰ سکه، امکان اعمال مجازات حبس و توقیف اموال وجود دارد. برای مهریه های مازاد بر این میزان، پیگیری صرفاً از طریق مراجع مدنی و با اثبات توانایی مالی مرد توسط زن امکان پذیر است. مفاهیمی چون اعسار، تقسیط مهریه و اموال مستثنی از دین، راهکارهایی هستند که برای مردان در شرایط ناتوانی مالی پیش بینی شده اند. همچنین، حق حبس برای دختران باکره و شروط ضمن عقد، ابزارهای مهمی برای حمایت از حقوق زنان محسوب می شوند.

در نهایت، در مواجهه با هرگونه مسئله حقوقی مرتبط با مهریه، آگاهی از قوانین، جمع آوری مستندات لازم و از همه مهم تر، مشورت با یک وکیل متخصص و باتجربه در امور خانواده، می تواند شما را در انتخاب بهترین مسیر و احقاق حقوق خود یاری رساند. عدم اطلاع از جزئیات قانونی و تکیه بر شایعات، می تواند منجر به تصمیم گیری های نادرست و پیامدهای ناخواسته ای شود.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی و دقیق در مورد پرونده مهریه خود، با کارشناسان ما تماس بگیرید.