نمونه متن درخواست آزادی مشروط

آزادی مشروط فرصتی قانونی و حیاتی برای محکومانی است که بخشی از دوران حبس خود را سپری کرده اند و با نشان دادن رفتار مناسب، تمایل به اصلاح و بازگشت به جامعه دارند. این نهاد حقوقی به زندانی این امکان را می دهد که زودتر از موعد مقرر از زندان آزاد شود، اما این آزادی تحت نظارت و با شرایط خاصی همراه است. درخواست آزادی مشروط زمانی مطرح می شود که فرد محکوم علیه، با رعایت ضوابط قانونی، بتواند ثابت کند که دیگر خطری برای جامعه ندارد و با بازگشتش، می تواند زندگی سالمی را در پیش گیرد.

این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع و کاربردی، از تعریف و شرایط قانونی آزادی مشروط گرفته تا مراحل پیگیری و ارائه نمونه متن های کاربردی، به شما کمک می کند تا با آگاهی کامل در این مسیر گام بردارید. هدف این است که درک درستی از این نهاد حقوقی به دست آورید و با بهره گیری از اطلاعات دقیق و مستند، شانس موفقیت خود را در درخواست آزادی مشروط افزایش دهید.

آزادی مشروط چیست؟ مفهوم، اهداف و اهمیت آن

آزادی مشروط یکی از تدابیر ارفاقی و تربیتی در نظام حقوق کیفری ایران است که به منظور اصلاح و بازپروری محکومان، پس از تحمل بخشی از مجازات حبس، به آن ها اجازه می دهد تا با رعایت شرایطی، مابقی دوران محکومیت خود را خارج از زندان سپری کنند. این مفهوم، ریشه در فلسفه اصلاح گرایانه مجازات ها دارد و هدف آن بازگرداندن فرد به جامعه به عنوان یک شهروند مفید و مسئول است.

تعریف حقوقی آزادی مشروط

از منظر حقوقی، آزادی مشروط به معنای تعلیق اجرای باقیمانده مجازات حبس تعزیری است که توسط دادگاه صادرکننده حکم قطعی، به درخواست دادستان یا قاضی اجرای احکام و با احراز شرایط قانونی خاص، صادر می شود. این آزادی به صورت مشروط است، به این معنی که محکوم در طول مدت آزادی خود باید به دستورات و شرایطی که دادگاه تعیین می کند، پایبند باشد. عدم رعایت این شرایط می تواند منجر به لغو آزادی و بازگشت به زندان برای تحمل باقیمانده حبس شود.

اهداف اصلی آزادی مشروط

آزادی مشروط با چندین هدف اساسی در نظام قضایی گنجانده شده است که مهم ترین آن ها عبارتند از:

• اصلاح و بازپروری محکومان: این نهاد به زندانیانی که در طول دوران حبس از خود رفتار مناسب نشان داده اند و ندامت واقعی دارند، فرصت می دهد تا در محیط جامعه و با نظارت، مسیر اصلاح خود را تکمیل کنند.
• کاهش جمعیت زندان ها: با خروج زندانیان واجد شرایط، فشار بر زندان ها و هزینه های نگهداری کاهش می یابد و امکان تمرکز بر بازپروری محکومان دارای جرایم سنگین تر فراهم می شود.
• افزایش انگیزه برای رفتار مناسب: علم به اینکه رفتار خوب در زندان می تواند منجر به آزادی مشروط شود، به محکومان انگیزه می دهد تا قوانین زندان را رعایت کرده و در برنامه های اصلاحی شرکت کنند.
• بازگشت تدریجی به جامعه: آزادی مشروط امکان بازگشت تدریجی و کنترل شده فرد به اجتماع را فراهم می کند و از آسیب های ناشی از آزادی ناگهانی پس از یک دوره طولانی حبس می کاهد.

تفاوت آزادی مشروط با سایر نهادهای ارفاقی

در نظام حقوقی ایران، نهادهای ارفاقی دیگری نیز برای محکومان وجود دارد که هر یک شرایط و اهداف متفاوتی دارند. درک تفاوت بین آزادی مشروط و این نهادها ضروری است:

• تعلیق مجازات: تعلیق مجازات معمولاً در ابتدای صدور حکم و قبل از اجرای حبس اتفاق می افتد. دادگاه می تواند اجرای مجازات حبس را برای مدت معین (معمولاً بین یک تا پنج سال) معلق کند، به شرطی که فرد در این مدت مرتکب جرم جدیدی نشود. این در حالی است که آزادی مشروط پس از تحمل بخشی از حبس و در طول دوره اجرای مجازات اعطا می شود.
• عفو: عفو به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم می شود. عفو عمومی با تصویب مجلس و عفو خصوصی با پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و تأیید مقام رهبری صورت می گیرد. عفو می تواند به صورت کلی یا جزئی، مجازات را بخشیده یا تخفیف دهد و معمولاً بدون هیچ شرطی است، اما آزادی مشروط همیشه همراه با شرایط و تحت نظارت است.
• مرخصی از زندان: مرخصی از زندان، اجازه خروج موقت زندانی برای مدت محدود و با اهداف مشخص (مانند دیدار با خانواده، شرکت در مراسم خاص، رسیدگی به امور ضروری) است. پس از پایان مدت مرخصی، زندانی باید به زندان بازگردد، اما آزادی مشروط به معنای خروج دائم از زندان (البته با رعایت شرایط) است.
• پابند الکترونیکی (سامانه نظارت الکترونیکی): این سیستم به محکومان اجازه می دهد با نصب پابند الکترونیکی، خارج از زندان و در محدوده مشخص شده، دوران محکومیت خود را بگذرانند. این سیستم یک جایگزین برای حبس است و فرد همچنان تحت نظارت شدید الکترونیکی قرار دارد. آزادی مشروط اما، حتی بدون پابند الکترونیکی نیز می تواند اعطا شود و نظارت آن بیشتر بر رعایت دستورات دادگاه و عدم ارتکاب جرم جدید متمرکز است.

آزادی مشروط نه تنها فرصتی برای محکوم، بلکه ابزاری کارآمد برای نظام قضایی در راستای اهداف اصلاحی و مدیریتی است.

شرایط قانونی اعطای آزادی مشروط (مستند به ماده 58 قانون مجازات اسلامی)

ماده 58 قانون مجازات اسلامی، مبنای اصلی اعطای آزادی مشروط در ایران است. برای اینکه یک محکوم واجد شرایط آزادی مشروط شناخته شود، باید مجموعه ای از شرایط قانونی را احراز کند. این شرایط هم به مدت زمان تحمل حبس و هم به رفتار محکوم در طول دوران محکومیت مربوط می شود.

شرایط مربوط به مدت تحمل حبس

یکی از مهم ترین پیش شرط ها برای درخواست آزادی مشروط، تحمل حداقل مدت زمان مشخصی از حبس است. این مدت زمان بسته به طول مجازات اولیه متفاوت است:

• محکومان به حبس بیش از ده سال: این افراد باید حداقل نصف مدت محکومیت خود را در زندان سپری کرده باشند. برای مثال، اگر فردی به 12 سال حبس محکوم شده باشد، پس از تحمل 6 سال می تواند برای آزادی مشروط درخواست دهد.
• محکومان به حبس ده سال و کمتر: این دسته از محکومان باید حداقل یک سوم مدت مجازات حبس را در زندان تحمل کرده باشند. برای مثال، اگر فردی به 9 سال حبس محکوم شده باشد، پس از تحمل 3 سال واجد شرایط اولیه خواهد بود.

این مواعد توسط رئیس زندان محل تأیید و به قاضی اجرای احکام گزارش می شود. قاضی اجرای احکام وظیفه دارد این مواعد و وضعیت زندانی را بررسی و در صورت احراز، پیشنهاد آزادی مشروط را به دادگاه ارائه کند.

شرایط مربوط به رفتار محکوم در زندان

علاوه بر مدت حبس، رفتار محکوم در طول دوران زندان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. دادگاه برای اعطای آزادی مشروط به این جنبه ها توجه ویژه ای دارد:

• حسن اخلاق و رفتار: محکوم باید در طول مدت اجرای مجازات، همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان دهد. این موضوع توسط مسئولین زندان و بر اساس گزارشات روزانه، مشارکت در برنامه های اصلاحی، رعایت نظم و انضباط، و عدم ارتکاب تخلفات انضباطی در زندان تأیید می شود. قاضی اجرای احکام نیز با بررسی پرونده شخصیتی زندانی، این شرط را تأیید می کند.
• اظهار ندامت و پشیمانی: حالات و رفتار محکوم باید نشان دهد که وی از کرده خود پشیمان است و پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نخواهد شد. این ندامت می تواند از طریق گفتار، شرکت در جلسات مشاوره، تغییر نگرش و مسئولیت پذیری در زندان احراز شود.

شرایط مربوط به جبران ضرر و زیان شاکی خصوصی

در جرایمی که دارای شاکی خصوصی هستند و منجر به ورود ضرر و زیان به دیگری شده اند، شرط مهمی برای آزادی مشروط، پرداخت یا ترتیب پرداخت این ضرر و زیان است. به تشخیص دادگاه، محکوم باید:

• ضر و زیان مورد حکم را به طور کامل بپردازد: این شامل دیه، ارش، رد مال و هرگونه خسارت دیگری است که در حکم قضایی به آن اشاره شده است.
• یا قراری برای پرداخت آن ترتیب دهد: اگر امکان پرداخت کامل در زمان درخواست آزادی مشروط وجود نداشته باشد، محکوم باید با شاکی خصوصی به توافق برسد و قراری رسمی برای پرداخت اقساطی یا در زمان مشخص، تنظیم و به تأیید دادگاه برساند. رضایت شاکی خصوصی نیز در این زمینه نقش بسیار مهمی دارد.

عدم استفاده قبلی از آزادی مشروط

یکی دیگر از شرایط صریح ماده 58 قانون مجازات اسلامی این است که محکوم پیش از آن نباید از آزادی مشروط استفاده کرده باشد. این بدان معناست که هر فرد تنها یک بار می تواند از این امتیاز بهره مند شود. در صورت لغو آزادی مشروط قبلی به دلیل عدم رعایت شرایط یا ارتکاب جرم جدید، امکان درخواست مجدد وجود نخواهد داشت.

مرجع پیشنهاددهنده و صادرکننده حکم

فرآیند درخواست آزادی مشروط معمولاً با پیشنهاد آغاز می شود و سپس به دادگاه صادرکننده حکم قطعی می رسد:

• مرجع پیشنهاددهنده: پیشنهاد اعطای آزادی مشروط می تواند از سوی دادستان یا قاضی اجرای احکام صادر شود. قاضی اجرای احکام پس از دریافت گزارش رئیس زندان و بررسی دقیق پرونده و احراز شرایط، این پیشنهاد را به دادگاه تقدیم می کند.
• مرجع صادرکننده حکم: نهایتاً، دادگاه صادرکننده حکم قطعی محکومیت، پس از بررسی پیشنهاد و احراز تمامی شرایط، می تواند حکم به آزادی مشروط را صادر کند.

مدارک لازم برای تنظیم و ارائه درخواست آزادی مشروط

برای تنظیم و ارائه یک درخواست آزادی مشروط مؤثر و کامل، جمع آوری و ارائه مدارک صحیح و دقیق از اهمیت بالایی برخوردار است. ناقص بودن مدارک می تواند روند رسیدگی را به تأخیر بیندازد یا حتی منجر به رد درخواست شود.

لیست کامل مدارک

مدارک اصلی که باید برای درخواست آزادی مشروط تهیه و ضمیمه شوند، عبارتند از:

• کپی حکم قطعی محکومیت: مهم ترین مدرک، کپی برابر اصل حکم قطعی دادگاه است که در آن نوع و میزان مجازات حبس تعیین شده باشد.
• گواهی پایان یافتن حداقل مدت حبس لازم از زندان: این گواهی توسط رئیس زندان صادر می شود و تأیید می کند که محکوم حداقل مدت حبس مقرر در ماده 58 قانون مجازات اسلامی (نصف یا یک سوم) را تحمل کرده است.
• گواهی حسن رفتار از زندان: این گواهی که توسط مسئولین زندان (مانند رئیس زندان، مددکار اجتماعی یا مسئولین داخلی) صادر می شود، نشان دهنده رفتار مناسب محکوم، رعایت مقررات، شرکت در برنامه های اصلاحی و عدم تخلف انضباطی در دوران حبس است.
• گزارش مددکاری اجتماعی زندان (در صورت وجود و تأثیرگذاری): گزارش های مددکاران اجتماعی که شامل ارزیابی شخصیت محکوم، میزان ندامت، برنامه های آتی پس از آزادی و حمایت های خانوادگی است، می تواند تأثیر مثبتی بر تصمیم دادگاه داشته باشد.
• مدارک شناسایی: کپی کارت ملی و شناسنامه محکوم برای احراز هویت.
• رسید پرداخت جزای نقدی/دیه/رضایت نامه شاکی (در صورت وجود): اگر در حکم محکومیت، پرداخت جزای نقدی، دیه یا رد مال به شاکی خصوصی قید شده باشد، ارائه رسید پرداخت یا رضایت نامه رسمی شاکی خصوصی (در صورت عدم پرداخت کامل و ترتیب پرداخت) ضروری است.
• لایحه یا درخواست رسمی آزادی مشروط: متنی که توسط محکوم یا وکیل وی تنظیم شده و در آن به طور رسمی درخواست آزادی مشروط به همراه دلایل و مستندات قانونی ارائه می شود.

نکات مهم در تهیه مدارک

برای اینکه مدارک شما به درستی ارائه شوند، به نکات زیر توجه کنید:

• اعتبار و تاریخ ها: اطمینان حاصل کنید که تمامی مدارک دارای اعتبار قانونی هستند و تاریخ های آن ها به روز است. به عنوان مثال، گواهی حسن رفتار باید مربوط به دوره اخیر حبس باشد.
• کامل بودن: تمام مدارک ذکر شده باید به طور کامل و بدون نقص ارائه شوند. فقدان حتی یک مدرک می تواند روند رسیدگی را مختل کند.
• تصویربرداری و آماده سازی: از تمامی مدارک، کپی های لازم را تهیه کنید و در صورت لزوم، آن ها را برابر اصل نمایید.

راهنمای گام به گام پیگیری درخواست آزادی مشروط (از زندان تا آزادی)

فرآیند درخواست و پیگیری آزادی مشروط، مراحل مشخصی دارد که آگاهی از آن ها می تواند به محکومان و خانواده هایشان کمک کند تا با کمترین سردرگمی، این مسیر را طی کنند.

1. مرحله اول: بررسی شرایط اولیه در زندان و تأیید قاضی اجرای احکام

   اولین گام، احراز شرایط اولیه در زندان است. محکوم باید حداقل مدت زمان حبس مقرر در قانون را سپری کرده و در طول این مدت، رفتار مناسبی از خود نشان داده باشد. رئیس زندان محل، گزارشی از وضعیت زندانی، از جمله مدت تحمل حبس و حسن رفتار وی، تهیه و به قاضی اجرای احکام ارسال می کند. قاضی اجرای احکام، با بررسی این گزارش و پرونده شخصیتی زندانی، نسبت به احراز شرایط اولیه اقدام کرده و در صورت تأیید، پیشنهاد آزادی مشروط را صادر می کند.

2. مرحله دوم: تنظیم درخواست رسمی توسط محکوم یا وکیل

   پس از تأیید قاضی اجرای احکام، محکوم یا وکیل وی باید یک درخواست رسمی (لایحه) برای آزادی مشروط تنظیم کنند. این درخواست باید شامل مشخصات کامل محکوم، شماره پرونده، مدت حبس، مدت تحمل شده، دلایل و مستندات قانونی برای اعطای آزادی مشروط (مانند حسن رفتار، ندامت، جبران ضرر و زیان شاکی خصوصی) باشد. در این لایحه، باید به ماده 58 قانون مجازات اسلامی اشاره شود و تمامی مدارک لازم به آن پیوست گردد.

3. مرحله سوم: نحوه ارسال درخواست و مدارک به مراجع قضایی

   درخواست آزادی مشروط به همراه مدارک پیوست، باید از طریق

   سامانه ثنا

   (در صورت امکان و دسترسی) یا از طریق

   دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

   به دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارسال شود. این دفاتر واسطه ای بین مردم و قوه قضائیه هستند و مسئولیت ثبت و ارسال لوایح و درخواست ها را بر عهده دارند.

4. مرحله چهارم: بررسی درخواست در دادگاه صادرکننده حکم قطعی

   پس از وصول درخواست به دادگاه صادرکننده حکم قطعی، پرونده به شعبه مربوطه ارجاع داده می شود. قاضی پرونده، تمامی مدارک و لایحه ارسالی را به دقت بررسی می کند. در صورت لزوم، ممکن است تحقیقات بیشتری انجام شود یا از مراجع ذی ربط استعلاماتی گرفته شود. همچنین، ممکن است قاضی، محکوم را برای توضیح بیشتر به دادگاه فرا بخواند.

5. مرحله پنجم: صدور حکم آزادی مشروط و ابلاغ آن

   در نهایت، پس از بررسی های لازم و احراز تمامی شرایط قانونی، دادگاه اقدام به صدور حکم آزادی مشروط می کند. این حکم شامل مدت زمان آزادی مشروط و دستورات و شرایطی است که محکوم باید در طول این مدت رعایت کند. حکم صادره به محکوم و سایر طرفین ذی ربط ابلاغ می شود و پس از طی مراحل اداری، محکوم از زندان آزاد خواهد شد.

نمونه متن درخواست آزادی مشروط

در این بخش، سه نمونه متن درخواست آزادی مشروط ارائه شده است. این نمونه ها به منظور راهنمایی شما در تنظیم درخواست مناسب برای موقعیت های مختلف طراحی شده اند. لازم به ذکر است که

لینک های دانلود Word و PDF

که در ادامه ذکر شده اند، باید توسط مدیر وبسایت در مکان های مناسب قرار گیرند تا کاربران بتوانند به فایل های قابل ویرایش و چاپی دسترسی داشته باشند.

نمونه 1: متن درخواست ساده توسط خود محکوم

این نمونه برای مواقعی است که خود محکوم یا خانواده اش بدون وکیل، اقدام به تنظیم درخواست می کنند. زبان آن ساده و مستقیم است.

به نام خدا
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه اجرای احکام کیفری [نام شهرستان]

با سلام و احترام

اینجانب [نام و نام خانوادگی محکوم]، فرزند [نام پدر]، با کد ملی [کد ملی]، محکوم علیه پرونده کلاسه [شماره پرونده]، به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] صادره از آن دادگاه محترم، به تحمل [تعداد] سال حبس تعزیری محکوم شده ام.

بدینوسیله به استحضار می رساند که اینجانب تاکنون بیش از [مدت تحمل شده حبس به صورت دقیق] از مدت محکومیت خود را در زندان سپری کرده ام و با توجه به اینکه [مثلاً نصف یا یک سوم] از مدت حبس قانونی خود را تحمل نموده ام، مشمول شرایط مقرر در ماده 58 قانون مجازات اسلامی جهت استفاده از آزادی مشروط می باشم.

همچنین، در طول مدت حبس، همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نشان داده ام (که گواهی آن توسط مقامات محترم زندان پیوست می گردد) و از عمل ارتکابی عمیقاً نادم و پشیمان هستم. اطمینان دارم که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نخواهم شد و تمام تلاش خود را برای بازگشت به زندگی سالم و مفید به کار خواهم گرفت.

لذا با عنایت به مراتب فوق، از محضر ریاست محترم دادگاه استدعا دارم با اعمال آزادی مشروط نسبت به باقیمانده مدت حبس اینجانب موافقت فرمایید.

با تشکر و احترام
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی محکوم]
امضاء:
تاریخ:

توضیح کاربرد و نحوه تکمیل: در این نمونه، اطلاعات هویتی و پرونده ای باید به دقت وارد شود. مهم است که به صراحت به ماده 58 قانون مجازات اسلامی و مدت تحمل حبس اشاره گردد. پیوست مدارک حسن رفتار و ندامت ضروری است.

لینک دانلود Word و PDF.

نمونه 2: متن درخواست حرفه ای توسط وکیل (با استدلال حقوقی بیشتر)

این نمونه توسط وکیل تنظیم می شود و دارای استدلال های حقوقی قوی تری است و می تواند شامل جزئیات بیشتری باشد.

به نام خدا
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه، مثلاً دادگاه تجدیدنظر استان]
با سلام و احترام

موضوع: درخواست صدور حکم آزادی مشروط (مستند به ماده 58 قانون مجازات اسلامی)

اینجانب [نام و نام خانوادگی وکیل]، وکیل دادگستری و مشاور حقوقی، به وکالت از موکل محترم آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم]، فرزند [نام پدر]، با کد ملی [کد ملی]، محکوم علیه پرونده کلاسه [شماره پرونده]، به استحضار عالی می رساند:

1.  موکل به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] صادره از [نام مرجع صادرکننده حکم قطعی]، به تحمل [تعداد] سال حبس تعزیری محکوم گردیده اند.
2.  همانطور که از گواهی پیوست زندان [نام زندان] به شماره [شماره گواهی] مورخ [تاریخ گواهی] مستفاد می گردد، موکل تاکنون بیش از [مدت تحمل شده حبس به صورت دقیق] از مدت حبس خود را تحمل نموده و [مثلاً نصف یا یک سوم] از دوران محکومیت قانونی وی سپری شده است.
3.  در طول دوران حبس، موکل همواره از خود حسن اخلاق و رفتار نمونه نشان داده و در تمامی برنامه های اصلاحی و تربیتی زندان حضوری فعال داشته اند (که جزئیات آن در گواهی حسن رفتار و گزارش مددکاری اجتماعی پیوست قابل مشاهده است). این امر نشانگر ندامت واقعی ایشان از عمل ارتکابی و اراده جدی برای بازگشت شرافتمندانه به جامعه است.
4.  در خصوص ضرر و زیان شاکی خصوصی (در صورت وجود)، موکل تلاش های لازم را جهت جبران ضرر و جلب رضایت به عمل آورده و [مثلاً دیه و ارش را به طور کامل پرداخت کرده اند/با شاکی خصوصی به توافق رسیده و طبق قرارداد پرداخت اقساطی اقدام خواهند نمود که مدارک آن پیوست است].
5.  موکل پیش از این از نظام آزادی مشروط استفاده ننموده اند.

بنابراین، با توجه به احراز تمامی شرایط قانونی مقرر در ماده 58 قانون مجازات اسلامی، از محضر محترم دادگاه استدعا دارد با عنایت به مراتب معروضه و مستندات پیوست، نسبت به صدور حکم آزادی مشروط موکل اقدام عاجل مبذول فرمایید.

با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی وکیل:
شماره پروانه وکالت:
امضاء:
تاریخ:

توضیح مزایا و نکات نگارشی: این لایحه با زبان حقوقی دقیق تری تنظیم شده و به جزئیات بیشتری از جمله شماره گواهی ها و تأییدات اشاره دارد. ارائه مدارک محکمه پسند و استدلال قوی، شانس پذیرش درخواست را افزایش می دهد.

لینک دانلود Word و PDF.

نمونه 3: متن درخواست با تأکید بر شرایط خاص (مانند کهولت سن، بیماری، تکفل خانواده)

این نمونه برای مواقعی است که محکوم علاوه بر شرایط عمومی، دارای وضعیت خاصی است که می تواند در تصمیم دادگاه تأثیرگذار باشد.

به نام خدا
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه]
با سلام و احترام

موضوع: درخواست صدور حکم آزادی مشروط با تأکید بر وضعیت خاص

اینجانب [نام و نام خانوادگی محکوم/وکیل]، به وکالت از موکل/اینجانب آقای/خانم [نام و نام خانوادگی محکوم]، فرزند [نام پدر]، با کد ملی [کد ملی]، محکوم علیه پرونده کلاسه [شماره پرونده]، به استحضار عالی می رساند:

1.  موکل به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه] به [تعداد] سال حبس تعزیری محکوم گردیده اند و تاکنون [مدت تحمل شده حبس] از حبس را تحمل کرده و شرایط مدت زمان قانونی (ماده 58 ق.م.ا) را احراز نموده اند.
2.  موکل در طول حبس، رفتار شایسته ای داشته و با ابراز ندامت واقعی، شرایط بندهای الف و ب ماده 58 قانون مجازات اسلامی را رعایت نموده اند (مدارک پیوست است). همچنین، ضرر و زیان شاکی (در صورت وجود) [توضیح نحوه جبران یا ترتیب پرداخت] و شرایط بند پ ماده مذکور نیز احراز شده است.
3.  اما علاوه بر شرایط عمومی، موکل دارای شرایط خاص و ارفاقی زیر می باشند که استدعای توجه ویژه دادگاه محترم را دارد:
    *   کهولت سن: موکل دارای [سن دقیق] سال سن می باشند و با توجه به کهولت سن، تحمل باقیمانده حبس برای ایشان با مشقت فراوان همراه است (کپی شناسنامه و در صورت لزوم، گواهی پزشکی پیوست است).
    *   بیماری خاص: موکل مبتلا به بیماری [نام بیماری] می باشند که نیاز به مراقبت های پزشکی مستمر و خارج از توانایی های زندان دارد و ادامه حبس می تواند سلامتی ایشان را به خطر بیندازد (گواهی پزشک متخصص و مدارک پزشکی پیوست است).
    *   تکفل خانواده: موکل تنها نان آور خانواده ای شامل [تعداد] نفر، از جمله [تعداد] فرزند صغیر و همسر بیمار/سالمند می باشند. عدم حضور ایشان موجب تزلزل بنیاد خانواده و مشکلات معیشتی جدی برای افراد تحت تکفل گردیده است (مدارک مربوط به افراد تحت تکفل و استشهادیه محلی پیوست است).
    *   [هرگونه شرایط خاص دیگر]

لذا با عنایت به احراز تمامی شرایط قانونی آزادی مشروط و با توجه به اوضاع و احوال خاص و ارفاقی فوق الذکر، از محضر ریاست محترم دادگاه استدعا دارد با صدور حکم آزادی مشروط موکل، موجب تخفیف آلام و بازگشت ایشان به آغوش خانواده و جامعه شوید.

با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی:
امضاء:
تاریخ:

نحوه وارد کردن دلایل ارفاقی: در این نمونه، به وضوح به دلایل خاصی مانند کهولت سن، بیماری یا تکفل خانواده اشاره شده و باید مدارک مستند مربوط به هر یک از این شرایط نیز پیوست گردد. این دلایل می توانند در جلب نظر مساعد دادگاه مؤثر باشند.

لینک دانلود Word و PDF.

بخش های کلیدی یک درخواست موثر

یک درخواست آزادی مشروط، برای اینکه مؤثر و کامل باشد، باید شامل بخش های مشخصی باشد:

• مشخصات کامل: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره پرونده، شماره دادنامه و مرجع صادرکننده حکم.
• موضوع: به وضوح مشخص شود که درخواست برای آزادی مشروط است.
• شرح: توضیحات مختصری درباره محکومیت، مدت حبس، و مدت تحمل شده حبس.
• دلایل و مستندات: اشاره به احراز شرایط ماده 58 قانون مجازات اسلامی (حسن رفتار، ندامت، جبران ضرر، عدم سابقه قبلی استفاده از آزادی مشروط) و در صورت وجود، دلایل خاص و ارفاقی.
• درخواست: خواسته صریح از دادگاه برای صدور حکم آزادی مشروط.
• پیوست ها: لیستی از مدارک پیوست شده به درخواست.

مدت زمان آزادی مشروط و دستورهای دادگاه (مستند به ماده 59 و 60 ق.م.ا)

پس از صدور حکم آزادی مشروط، محکوم به طور کامل آزاد نمی شود، بلکه برای یک دوره مشخص تحت نظارت دادگاه قرار می گیرد و باید دستورات خاصی را رعایت کند. مواد 59 و 60 قانون مجازات اسلامی به این موضوع می پردازند.

حداقل و حداکثر مدت آزادی مشروط

مدت زمان آزادی مشروط، شامل بقیه مدت مجازات حبس می شود که محکوم باید آن را سپری کند. با این حال، دادگاه اختیار دارد که این مدت را تغییر دهد. طبق ماده 59 قانون مجازات اسلامی:

• حداقل مدت آزادی مشروط: نمی تواند کمتر از یک سال باشد.
• حداکثر مدت آزادی مشروط: نمی تواند بیشتر از پنج سال باشد.

استثنا: اگر مدت باقیمانده حبس کمتر از یک سال باشد، در این صورت مدت آزادی مشروط معادل باقیمانده مدت حبس خواهد بود. این یعنی در هر صورت، محکوم باید برای یک دوره (حداقل یک سال یا معادل باقیمانده حبس) تحت شرایط آزادی مشروط قرار گیرد تا حسن نیت و اصلاح خود را به اثبات برساند.

دستورات احتمالی دادگاه در دوران آزادی مشروط

دادگاه صادرکننده حکم آزادی مشروط، با توجه به اوضاع و احوال وقوع جرم، خصوصیات روانی و شخصیتی محکوم، می تواند دستورات و شرایطی را برای او در طول مدت آزادی مشروط تعیین کند. این دستورات با هدف نظارت بر رفتار محکوم و تسهیل بازگشت موفق او به جامعه است. برخی از دستورات رایج عبارتند از:

• گزارش دهی منظم: محکوم ممکن است ملزم شود در فواصل زمانی معین (مثلاً ماهانه) به قاضی اجرای احکام یا مددکار اجتماعی مراجعه کرده و گزارش وضعیت خود را ارائه دهد.
• عدم حضور در اماکن خاص: دادگاه می تواند محکوم را از حضور در برخی اماکن (مانند قمارخانه ها، میخانه ها، یا اماکن جرم خیز) منع کند.
• عدم ارتباط با افراد خاص: ممکن است محکوم از ارتباط با برخی افراد (مانند همدستان سابق در جرم) منع شود.
• اشتغال به کار یا تحصیل: دادگاه می تواند محکوم را به اشتغال به کار مشخص یا ادامه تحصیل ملزم کند تا از بیکاری و عود مجدد به جرم جلوگیری شود.
• عدم خروج از محدوده جغرافیایی خاص: محکوم ممکن است از خروج از یک شهر یا استان خاص بدون اجازه دادگاه منع شود.
• پرداخت دیون و بدهی ها: در صورتی که محکوم بدهی یا دین مشخصی داشته باشد، دادگاه می تواند او را به پرداخت آن در مدت آزادی مشروط ملزم کند.

دادگاه، تمامی این دستورات و همچنین آثار عدم تبعیت از آن ها و آثار ارتکاب جرم جدید را در حکم خود قید کرده و به محکوم تفهیم می کند تا او کاملاً از مسئولیت های خود آگاه باشد.

عواقب عدم رعایت شرایط آزادی مشروط و ارتکاب جرم جدید (ماده 61 ق.م.ا و آیین نامه)

آزادی مشروط فرصتی است که با مسئولیت پذیری همراه است. اگر محکوم به هر دلیلی از دستورات دادگاه تبعیت نکند یا مرتکب جرم جدید شود، با عواقب جدی مواجه خواهد شد که در ماده 61 قانون مجازات اسلامی و آیین نامه های اجرایی آن پیش بینی شده است.

افزایش مدت آزادی مشروط

بر اساس ماده 61 قانون مجازات اسلامی، هرگاه محکوم در مدت آزادی مشروط بدون عذر موجه از دستورهای دادگاه تبعیت نکند، برای بار اول، یک تا دو سال به مدت آزادی مشروط وی افزوده می شود. این افزایش به عنوان یک هشدار جدی عمل می کند تا فرد رفتار خود را اصلاح کند و به دستورات دادگاه پایبند باشد. قاضی اجرای احکام مکلف است در صورت مشاهده عدم تبعیت بدون عذر موجه، مراتب را به دادگاه صادرکننده حکم آزادی مشروط اعلام کند.

لغو آزادی مشروط و اجرای باقیمانده حبس

عواقب سنگین تر در صورت تکرار عدم تبعیت یا ارتکاب جرم جدید رخ می دهد:

• در صورت تکرار عدم تبعیت: اگر محکوم پس از افزایش مدت آزادی مشروط، باز هم از دستورات دادگاه بدون عذر موجه تبعیت نکند، آزادی مشروط وی لغو می شود.
• در صورت ارتکاب یکی از جرایم عمدی: اگر محکوم در مدت آزادی مشروط، مرتکب یکی از جرایم عمدی موجب حد، قصاص، دیه یا تعزیر تا درجه هفت شود، علاوه بر مجازات جرم جدیدی که مرتکب شده است، مدت باقیمانده محکومیت قبلی نیز به اجراء در می آید. این بدان معناست که محکوم باید هم مجازات جرم جدید را تحمل کند و هم به زندان بازگردد تا باقیمانده حبس قبلی خود را بگذراند.

در غیر این صورت، یعنی اگر محکوم در طول مدت آزادی مشروط (اعم از مدت اولیه یا مدت افزایش یافته) تمامی شرایط را رعایت کند و مرتکب جرمی نشود، آزادی او قطعی می شود و پرونده مختومه خواهد شد.

مصادیق عذر موجه برای عدم تبعیت (بر اساس ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری)

قانون، مواردی را به عنوان عذر موجه برای عدم تبعیت از دستورات دادگاه یا عدم حضور در مراجع قضایی پیش بینی کرده است. این عذرها می توانند مانع از لغو آزادی مشروط یا افزایش مدت آن شوند. ماده 178 قانون آیین دادرسی کیفری (که تبصره ماده 24 آیین نامه نحوه اجرای نظام آزادی مشروط به آن ارجاع داده) جهات زیر را عذر موجه محسوب می کند:

• نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه: به گونه ای که مانع از حضور شود.
• بیماری محکوم و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی: که مانع از حضور شود.
• فوت همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم.
• ابتلاء به حوادث مهم: از قبیل بیماری های واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد گردد.
• در توقیف یا حبس بودن محکوم.
• سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذر موجه محسوب می شود. (که در مورد آزادی مشروط، تشخیص با قاضی اجرای احکام و دادگاه خواهد بود).

در صورتی که محکوم به یکی از دلایل فوق نتواند دستورات را رعایت کند، باید در اولین فرصت با ارائه مدارک مستند، مرجع قضایی مربوطه را مطلع سازد.

نکات کلیدی برای افزایش شانس موفقیت در درخواست آزادی مشروط

کسب آزادی مشروط، تنها به احراز شرایط قانونی محدود نمی شود؛ بلکه نیازمند رعایت نکات و استراتژی هایی است که می تواند شانس موفقیت درخواست را به طور چشمگیری افزایش دهد. برخی از این نکات عبارتند از:

• رفتار نمونه در زندان: اهمیت پرونده شخصیتی زندانی را دست کم نگیرید. حسن اخلاق و رفتار در طول دوران حبس، مشارکت فعال در برنامه های اصلاحی و آموزشی، کسب مهارت های حرفه ای، و عدم ارتکاب هرگونه تخلف انضباطی، از مهم ترین عواملی هستند که در گزارش رئیس زندان و مددکار اجتماعی منعکس شده و تأثیر بسزایی در تصمیم دادگاه دارند.
• تلاش برای جلب رضایت یا جبران ضرر شاکی: در جرایم دارای شاکی خصوصی، جلب رضایت شاکی یا پرداخت کامل ضرر و زیان او، از قاطع ترین دلایلی است که می تواند دادگاه را متقاعد به اعطای آزادی مشروط کند. حتی اگر امکان پرداخت کامل فراهم نیست، ترتیب دادن یک قرار پرداخت رسمی و مورد توافق، بسیار مؤثر خواهد بود.
• ارائه دلایل و مستندات قوی برای ندامت و اصلاح: صرف ادعای ندامت کافی نیست. باید با ارائه مستندات (مانند گواهی شرکت در دوره های مشاوره، مدارک آموزشی، توجیه منطقی برای تغییر رفتار) ثابت کنید که از گذشته خود پشیمان هستید و اراده جدی برای اصلاح و عدم بازگشت به جرم دارید. برنامه ریزی برای زندگی پس از آزادی (اشتغال، تحصیل) نیز در این راستا مؤثر است.
• مشاوره و کمک گرفتن از وکیل متخصص: پیچیدگی های حقوقی و اداری فرآیند آزادی مشروط، مشاوره با یک وکیل متخصص را ضروری می سازد. وکیل با تجربه می تواند در تنظیم لایحه حقوقی قوی، جمع آوری مدارک لازم، پیگیری پرونده در مراجع قضایی و ارائه استدلال های حقوقی متناسب با شرایط شما، نقش حیاتی ایفا کند و شانس موفقیت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد.
• دوری از هرگونه تخلف در طول حبس و پس از آزادی: حتی یک تخلف کوچک در زندان می تواند منجر به از دست رفتن امتیاز آزادی مشروط شود. همچنین، پس از آزادی مشروط نیز، کوچک ترین بی توجهی به دستورات دادگاه یا ارتکاب جرم جدید، می تواند عواقب جبران ناپذیری از جمله لغو آزادی و تحمل باقیمانده حبس را به دنبال داشته باشد.

سوالات متداول

آیا آزادی مشروط شامل همه جرایم می شود؟

خیر، آزادی مشروط معمولاً شامل محکومان به حبس های تعزیری می شود. برخی جرایم خاص مانند جرایم مواد مخدر در مقادیر بالا یا جرایم امنیتی خاص، ممکن است دارای قوانین و مقررات ویژه ای باشند که اعطای آزادی مشروط را دشوارتر یا غیرممکن سازند. مرجع اصلی برای اطلاع از شمول یا عدم شمول، مطالعه دقیق ماده 58 قانون مجازات اسلامی و تفسیرهای قضایی مرتبط با آن است.

مدت زمان رسیدگی به درخواست آزادی مشروط چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به درخواست آزادی مشروط ثابت نیست و به عوامل مختلفی از جمله حجم کاری دادگاه، کامل بودن مدارک، نیاز به تحقیقات بیشتر و پیچیدگی پرونده بستگی دارد. این فرآیند ممکن است از چند هفته تا چند ماه به طول بینجامد. پیگیری مستمر از طریق وکیل یا خانواده می تواند به تسریع روند کمک کند.

در صورت رد درخواست آزادی مشروط، آیا می توان دوباره درخواست داد؟

در صورتی که درخواست آزادی مشروط یک بار رد شود، محکوم می تواند پس از گذشت مدتی و در صورت تغییر اوضاع و احوال یا احراز شرایط جدید، مجدداً درخواست دهد. این تغییرات می تواند شامل رفتار به مراتب بهتر در زندان، تکمیل جبران ضرر شاکی، یا ارائه مدارک جدید باشد. با این حال، استفاده مکرر از این درخواست بدون تغییرات اساسی در شرایط، ممکن است نتیجه ای نداشته باشد.

هزینه وکیل برای آزادی مشروط چقدر است؟

هزینه وکیل برای آزادی مشروط متغیر است و به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله پیچیدگی پرونده، سابقه و تجربه وکیل، شهر محل فعالیت، و خدماتی که ارائه می شود. این هزینه معمولاً شامل حق الوکاله و مشاوره است و می تواند از چند میلیون تومان تا مبالغ بالاتر، بسته به جزئیات پرونده، متفاوت باشد. برای اطلاع دقیق، بهتر است با وکلای متخصص در این زمینه مشورت کرده و جزئیات پرونده خود را مطرح نمایید.

آیا برای زندانیان بالای سن خاص (کهولت سن) شرایط ویژه ای وجود دارد؟

اگرچه ماده 58 قانون مجازات اسلامی به طور صریح به کهولت سن به عنوان یک شرط مجزا اشاره نکرده است، اما این عامل می تواند در بند ب ماده 58 (حالات و رفتار محکوم نشان دهد که پس از آزادی، دیگر مرتکب جرمی نمی شود) و همچنین در تشخیص دادگاه برای اعطای آزادی مشروط، به عنوان یک دلیل ارفاقی مؤثر واقع شود. دادگاه می تواند با توجه به وضعیت جسمانی و روحی فرد سالخورده، انعطاف بیشتری در تصمیم گیری نشان دهد و آن را در راستای اهداف اصلاحی مد نظر قرار دهد. ارائه گواهی پزشکی و تأیید سلامت عمومی توسط مراجع ذی ربط در این موارد می تواند بسیار کمک کننده باشد.

نتیجه گیری

آزادی مشروط یکی از مهم ترین نهادهای حقوقی در راستای اصلاح، بازپروری و بازگشت محکومان به جامعه است. این فرصت قانونی، با ارائه راهی برای کاهش مدت حبس و فراهم آوردن امکان زندگی مجدد در اجتماع، امید را در دل محکومان و خانواده هایشان زنده می کند. همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، بهره مندی از این حق نیازمند احراز شرایط دقیق قانونی، از جمله تحمل بخشی از مجازات، حسن رفتار در زندان، ندامت و جبران ضرر شاکی خصوصی است.

درک صحیح از مفاهیم، آگاهی از مراحل پیگیری و تنظیم دقیق درخواست، از جمله کلیدهای موفقیت در این مسیر هستند. اهمیت مشاوره با متخصصان حقوقی و وکلای باتجربه در این زمینه بر کسی پوشیده نیست، چرا که تجربه و دانش تخصصی آن ها می تواند شما را در پیچ و خم های قانونی یاری رسانده و شانس پذیرش درخواستتان را به طور قابل توجهی افزایش دهد. با رعایت تمامی جوانب و مسئولیت پذیری در قبال شرایط آزادی مشروط، می توان این فرصت ارزشمند را به بهترین شکل ممکن به کار گرفت و فصلی نو در زندگی گشود.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی و تنظیم لایحه درخواست آزادی مشروط با بالاترین استانداردهای قانونی، می توانید با وکلای مجرب ما تماس حاصل فرمایید. ما آماده ایم تا در تمام مراحل، شما را یاری رسانیم.

منابع و مستندات

• قانون مجازات اسلامی (مواد 58 تا 61)
• آیین نامه نحوه اجرای نظام آزادی مشروط (مواد 23 و 24)
• قانون آیین دادرسی کیفری (ماده 178)