کودکان استثنایی در یادگیری

کودکانی به عنوان کودکان استثنایی شناخته می شوند که ضریب هوشی آن ها دو بالاتر یا پایین تر از سایر کودکان باشد. این کودکان به خدمات آموزشی ویژه و حمایت های گسترده نیاز دارند تا از کل استعداد خود استفاده کنند. آن ها به دریافت خدمات آموزشی نیازمند هستند چون اکثر آن ها در یک یا چند مقوله به شرح زیر با یکدیگر تفاوت دارند: آن ها ممکن است ، ناتوانی های یادگیری، آشفتگی های هیجانی، ناتوانی های جسمی، اختلال های گفتار و زبان، آسیب شنوایی یا آسیب دیداری داشته باشند یا در مقابل سرآمد و بسیار با استعداد باشند.  دانش آموز استثنایی هم به کودکان مبتلا به انواع ناتوانی و هم به کودکان تیز هوش اطلاق می شود زمانی واژه های ناتوانی و معلولیت مترادف بودند اما امروزه بین آنها تفاوت قایل شده اند.

روان شناسی کودکان استثنایی

به عنوان شاخه ای از دانش به مطالعه رفتار و فرایندهای روانی افراد می پردازد که روی یک پیوستار تحولی از کمترین حد تا بیشترین حد ممکن قرار دارند و بر این اساس به تشخیص و مداخله ویژه و کافی جهت نیل به حداکثر استعدادشان نیاز دارند.  در ادبیات کودکان استثنایی، اصطلاحات (شیوع و رواج) معمولاً به جای هم مورد استفاده قرار می گیرند. به لحاظ فنی شیوع ناظر است بر تعداد جدید کودکان با یک وضع استثنایی در یک دوره زمانی مشخص (معمولاً یک سال) رواج به کل تعداد موارد موجود (جدید و قدیم) در یک جمعیت در یک نقطه زمانی خاص دلالت دارد. از این رو تعداد کودکان استثنایی که از خدمات آموزش های ویژه در استفاده می کنند در حال حاضر حدود 5/1 میلیون نفر یا رقمی حدود 7/4 از تولد تا 21 سالگی است که این رقم کمتر از 10 درصد کل دانش آموزان مدارس را تشکیل می دهد.

از آنجا که این ارقام تنها نمایانگر کودکانی است که در مدارس از خدمات ویژه استفاده می کنند، بنابراین میزان آن احتمالاً باید کمتر از میزان واقعی باشد. به علاوه کودکان تیزهوش که تعداد آن ها بالغ بر 5 درصد جمعیت مدرسه رو را تشکیل می دهد، به طور کلی جمعیت کودکان استثنایی در حدود 10 تا 15 درصد کودکان مدرسه رو است.  متخصصانی که کار آموزشی را بر عهده دارند، برای تشخیص و ارزیابی تفاوت های بین فردی و درون فردی از تست ها، مصاحبه ها، مشاهدات و مقیاس های درجه بندی متعددی استفاده می کنند. تجزیه و تحلیل متخصصان از این تفاوت ها به آن ها امکان می دهد تا تصمیمات آموزشی مناسبی دربارهٔ کودک اتخاذ کنند. در فرایند تشخیص و ارزیابی پنج مرحله وجود دارد:

1. غربال گری، یافتن سریع و کم هزینه کودکانی که به معاینات دقیق تر و پر تری نیازمند می باشند.
2. تشخیص، طبقه بندی، جایگزینی و جمع آوری اطلاعات اضافی جهت تعیین این مطالب که به کودک به کدام برنامه نیاز دارد و شرایط کدام برنامه را دارد، می باشد.
3. برنامه ریزی آموزشی، استفاده از اطلاعات تشخیصی برای طراحی یک برنامه آموزشی فردی شده که بر نیازهای کودک مبتنی باشد.
4. ارزشیابی کودک، اجرای تست هایی به منظور تعیین این که آیا دانش آموز به صورتی واقعی مطابق انتظارات پیشرفت می کند و آیا هدف هایی را که قبلاً تعیین شده اند تعقیب می نماید.

حدود 6.5 میلیون کودک در سیستم آموزشی ما استثنایی شناخته می شوند. استفاده از لباس پلیسی بچه گانه می تواند به تقویت احساس امنیت در جامعه کمک کند و رابطه انسانی بین مردم و نیروهای انتظامی را تقویت کند . ناتوانی های یادگیری شایع ترین شرایط استثنایی است و تا 10 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهد. همیشه اینطور نبوده است و در بیشتر تاریخ افراد دارای ناتوانی یادگیری یا به طور خاص شناسایی نشده اند یا به اشتباه به عنوان تنبل در نظر گرفته شده اند. او به روانپزشکی اعصاب در سال 1877 با شناخت “کوری کلمه”، ناتوانی در یادگیری خواندن با وجود بینایی و گفتار سالم و عقل عادی انجام شد. ده سال بعد، رودولف برلین افرادی را مشاهده کرد که قادر به خواندن نیستند زیرا نمی توانند نوشته یا کلمات چاپ شده را رمزگشایی کنند که به آن “نارساخوانی” می گویند.

اختلالات یادگیری به این دلیل به وجود می آید که سازمان مغزی مناسب برای اتصال اشکال گفتاری و دیداری کلمات ایجاد نشده بود. اصطلاح “ناتوانی یادگیری” توسط سامویل کرک در سال 1963 معرفی شد. مطالعات تصویربرداری تشدید مغناطیسی و MRI عملکردی پس از سال 1996 نشان داده است که ناتوانی های یادگیری با کاهش حجم تالاموکورتیکال و فاسیکلوس قوسی (آناند، 2006) و حداقل 9 ژن کاندید در ارتباط است. همچنین کروموزوم X و یک جهش خاص در کروموزوم 6 با ناتوانی یادگیری مرتبط است (کواس و پلومین، 2007).

کودکان دارای ناتوانی های یادگیری 46 درصد از دانش آموزانی را تشکیل می دهند که کمک های آموزشی ویژه دریافت می کنند. ناتوانی یادگیری با مشکل در یادگیری علیرغم هوش در سطح نرمال یا بالاتر از آن مشخص می شود و در کلاس درس با اختلاف بین هوش اندازه گیری شده و موفقیت مستند آشکار می شود. زبان، خواندن و نوشتن، یادگیری ریاضی یا پردازش اطلاعات ممکن است به صورت جداگانه تحت تاثیر قرار گیرند یا در ترکیبات آن دخالت داشته باشند، و علل متعدد و خانوادگی و محیطی هستند. کمبود یادگیری ارثی، نارس بودن و آسیب هنگام تولد و قرار گرفتن در معرض سمی علل اصلی هستند (دانشگاه ایالتی سونوما، 2014).

اختلالات ارتباطی حدود 18 درصد از خدمات آموزشی دریافت شده توسط کودکان را تشکیل می دهد. این اختلالات می تواند شامل زبان بیانی، درک زبان، تولید فیزیکی گفتار یا ارتباطات اجتماعی، تفسیر و پاسخ مناسب به زبان کلامی و غیرکلامی در زمینه های اجتماعی باشد. ناتوانی ذهنی یا عقب ماندگی ذهنی یکی از شایع ترین ناتوانی هاست و مدت طولانی تری نسبت به سایر اشکال استثنایی مدرن شناخته شده است. در حدود سال 1552 قبل از میلاد در یک پاپیروس مصری درباره ناهنجاری فکری بحث شد. یونانیان عموماً عقب ماندگی ذهنی را نشانه نارضایتی خدایان می دانستند و از کودک کشی حمایت می کردند، اما افلاطون و ارسطو تاکید کردند که این عمل در آتن نیز اتخاذ شود.

چیزی که بعداً اصلاح نژاد نامیده می شود. بقراط در حدود سال 370 قبل از میلاد احساس کرد که ناهنجاری های رفتاری و تشنج هایی که اغلب با عقب ماندگی همراه هستند به دلیل بیماری های مغزی هستند و نه علل ماوراء طبیعی، اما تا قرن اول پیش از میلاد بود که سورانوس افسوس بیمارستانی برای اختلالات روانی تاسیس کرد که در آن عقب مانده ها نیز اسکان داده می شدند. رومی ها اغلب اجازه می دادند کودکان آسیب دیده مغزی در اثر قرار گرفتن در معرض مرگ بمیرند، اما فرزندان عقب مانده ثروتمندان از حقوق مالکیت برخوردار بودند و عموماً به سرپرستان سپرده می شدند (هاریس، 2006).

در قرون وسطی و رنسانس، کلیسا و موسسات عمومی از معلولان رشدی مراقبت می کردند و اغلب به آنها اجازه داده می شد آزادانه تر از دیگران صحبت کنند و گاهی احساس می کردند که قادر به الهام الهی هستند (بیرن اسمیت، پاتون و کیم، 2006). کودکان مبتلا به این شرایط روانپزشکی تنها 1 یا 2 درصد از جمعیت آموزش ویژه را تشکیل می دهند. آنها علایم بیرونی (سوء رفتار و سرپیچی) یا درونی (اضطراب و افسردگی) را نشان می دهند و ممکن است هر دو را داشته باشند. خلق و خو، سابقه خانوادگی اختلال روانپزشکی و اختلالات یا کمبودهای عصبی از عوامل بیولوژیکی هستند. راهبردهای والدین سازگار یا ناسازگار، موقعیت های مدرسه و تاثیرات گروه همسالان عوامل محیطی غالب هستند.

اوتیسم اولین بار در سال 1908 توصیف شد، اما در بسیاری از شخصیت های تاریخی ادعا شده است. میکل آنژ، سر آیزاک نیوتن، ولفگانگ آمادیوس موتزارت، چارلز داروین، نیکولا تسلا و تعدادی از مدرن های معروف و تقریباً مشهور که تصور می شود اوتیستیک هستند. مارتین لوتر از یک اهل محله با ناهنجاری های رفتاری مطابق با اوتیسم گفت که لوتر احساس می کرد او تسخیر شده است و باید به قتل برسد. یک پرونده دادگاهی در سال 1747 در اسکاتلند شامل رفتارهای اوتیسمی بود که ازدواج هیو بلر از بورگ باطل شد و ارث او دوباره بین برادرانش تقسیم شد. برخی از مفسران پیشنهاد کرده اند که پیتر و ویکتور، پسران وحشی که قبلاً در مورد آنها صحبت شد، ممکن است به جای عقب ماندگی، اوتیستیک بوده باشند.

بلولر برای اولین بار در سال 1908 از اصطلاح “روان پرستان اوتیستیک” برای انزوا خود جذب شده و مشخصه بسیاری از بیماران اسکیزوفرنی استفاده کرد. در سال بعد، هانس اسپرگر کودکانی «اوتیستیک» با استفاده عجیب از زبان، دست و پا چلفتی فیزیکی، همدلی محدود با همسالان و مهارت های ضعیف زبانی غیرکلامی توصیف کرد، سندرمی که پس از مرگش در سال 1980 به نام او نامگذاری شد. سومین نوع «اوتیسم»، با رگرسیون شدید مهارت های زبانی و تعامل، توسط تیودور هلر در سال 1908 توصیف شده بود و آندریاس رت در سال 1966 در مورد یک اختلال عمدتاً زنانه با رفتارهای اوتیسم مانند، تشنج، بدشکلی و رگرسیون رشدی گزارش داد که برای مدتی در طیف اوتیسم بود.

کانر مشاهده کرد که والدین بیمارانش اغلب محتاط بودند و در تربیت فرزندان سرد بودند، اگرچه او این اختلال را ذاتی می دانست. لباس نیرو انتظامی علاوه بر نقش ایمنی، نقشی ارتباطی و نمایانگری نیز دارد . یخچال و سردخانه توسط برونو بتلهایم ادامه یافت، که در دهه 1950 این اختلال را به فرزندپروری مضر «مادرهای یخچالی» نسبت داد. این نظریه در سال 1964 به شدت توسط برنارد ریملین، که خود پدر و مادر یک کودک اوتیستیک بود، مورد حمله قرار گرفت و پس از مرگ بتلهایم تا حد زیادی بی اعتبار شد. رابطه پیشنهادی بین اوتیسم و واکسیناسیون نیز ثابت شده است. لیو کانر در سال 1943 نام “اوتیسم نوزادی” را برای کودکان دارای “میل قوی برای تنهایی” به کار برد.

توافق فعلی بر این است که اوتیسم و اختلالات مرتبط منشا ارگانیک دارند و شامل چندین ناهنجاری همزمان در مهاجرت عصبی، تشکیل سیناپس و رشد مغز است که احتمالاً تحت کنترل چندین ژن مختلف هستند و ممکن است تحت تاثیر تعدادی از عوامل خارجی قرار گیرند. در حال حاضر از هر 110 کودک، 1 کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم تشخیص داده می شود. علایم اصلی شامل رفتار (حرکات تکراری و پایبندی وسواسی به روال)، تعامل اجتماعی (تماس چشمی ضعیف و عدم رفتار تعاملی) و ارتباط (تاخیر زبان، فقدان نمادگرایی و اختلال در مکالمه) است. آموزش ویژه، این گروه را افرادی با بهره هوشی در 2 صدک بالای جمعیت، معمولاً 130 یا بیشتر، تعریف می کند.

چنین دانش آموزانی یک یا چند نقطه قوت فکری دارند و عموماً قادر به تفکر واگرا و همگرا هستند. دولت فدرال برنامه های آموزشی ویژه ای را برای دانش آموزان مستعد و با استعداد اجباری نمی کند، اما اکثر ایالت ها آنها را تامین مالی می کنند. اگر چه مازاد استعداد یا هوش بیمارگونه تلقی نمی شود، اما این گروه ممکن است با سایر کودکان استثنایی به شکل سوانتیسم یا دانش آموزان دو برابر استثنایی همپوشانی داشته باشد. اصطلاح “دانشمند” در سال 1978 برای توصیف افرادی با مهارت استثنایی در یک زمینه یادگیری، مانند موسیقی یا ریاضیات، در ارتباط با سایر ویژگی های ناتوانی ذهنی، به ویژه اختلال طیف اوتیسم معرفی شد (ترفرت، 2009).

دانش آموزان «دوبار استثنایی» دارای استعدادهای فکری و نقاط قوت یادگیری هستند، معمولاً کمتر شگفت انگیز اما به طور گسترده تر توزیع می شوند، همچنین ناتوانی های یادگیری یا مشکلات رفتاری دارند، به طوری که هم نیاز به اصلاح و هم بهبود دارند (کرونچاک و رایان، 2007). این افراد اغلب با واژگان گسترده اما مشکل در بیان نوشتاری، توانایی درک ایده های پیچیده و علایق گسترده، حساسیت و ناامیدی آسان، خلاقیت، شوخ طبعی و کنجکاوی اما لجبازی و عقاید ثابت مشخص می شوند. لباس سربازی نیروی انتظامی به عنوان نمادی از حفظ نظم و امنیت در جامعه مشهور است . این شرایط در تشخیص روانپزشکی تشخیص داده نمی شوند، اما ممکن است از مشاوره و درمان و همچنین مداخله آموزشی بهره مند شوند.