تغییرات بدن در هفته اول بارداری و نشانه های اولیه بارداری

از زمان اولین اقدام برای بارداری و انجام معاینات قبل از حاملگی تا زمان باردار شدنتان، احتمالاً یکی از دغدغه‌های اصلی شما اطلاع از موفقیت‌آمیز بودن چنین اقدام و تلاشی برای داشتن فرزند است.اما از کجا بفهمیم بارداریم؟ تردیدی نیست که مطمئن ترین روش برای تأیید تشخیص حاملگی آزمایش خون است، اما برخی از نشانه‌ها از حالت تهوع و خستگی گرفته تا قطع قاعدگی اولین علائم بارداری هستند و نشان می‌دهند که شما حامله شده‌اید. در این مطلب با علائمی آشنا خواهید شد که می‌توانید با دانستن آنها متوجه بارداری خود شوید و سپس اطلاعات مفیدی در مورد تمام مراحل خودمراقبتی و مراقبت‌های پزشکی لازم در طول این دوران و عوارض شایع بارداری و مدیریت آنها به دست خواهید آورد.

شناخت علائم اولیه‌ بارداری

اولین نشانه ‌های بارداری ممکن است چند هفتۀ اول پس از بارور شدن تخمک مشاهده شود. این علایم می‌تواند از فردی به فرد دیگر و از بارداری به بارداری دیگر متفاوت باشد و یا حتی اصلاً متوجه هیچ علامتی نشوید. توجه داشته باشید که اینها تنها نشانه‌ای برای بارداری در نظر گرفته می‌شوند و به طور قطع نمی‌توانند تأییدی برای مادر شدن باشند. برخی از این‌ موارد که در بسیاری از زنان باردار مشاهده می‌شود و می‌تواند نشان‌دهندۀ حاملگی باشد در زیر آمده است:

تأخیر در پریود

عقب افتادن عادت ماهانه یکی از اولین نشانه های حاملگی خانم‌هایی است که برای بارداری اقدام کرده‌اند. بهتر است یک هفته پس از تأخیر پریودتان یک بیبی‌چک تهیه کنید یا خیلی بهتر است اگر برای انجام آزمایش خون به پزشکتان مراجعه کنید. چنانچه سیکل قاعدگی‌تان نامنظم است این علامت نمی‌تواند به طور قطع به شما بگوید که باردار شده‌اید.

حساسیت بافت سینه و ورم پستان

یکی از اصلی‌ترین علائم حاملگی حساس شدن و تورم پستان‌هاست. این تغییرات می‌تواند شامل بزرگ شدن پستان‌ها، نمایان شدن رگ‌ها و تغییر رنگ، ترشحات پستان‌ و برجستگی‌های تیرۀ اطراف نوک پستان‌ باشد و ناشی از افزایش سطح هورمون‌ها، جریان خون و احتباس مایعات است. این تغییرات پستان را برای تغذیۀ نوزاد پس از تولد آماده می‌کند. پس از گذشت چند هفته از زمان شروع بارداری، بدن زنان با تغییرات هورمونی سازگاری پیدا کرده و درد و حساسیت پستان‌ها فروکش می‌کنند.

تهوع بارداری

همراه با استفراغ یا بدون استفراغ که در هر زمانی از شبانه روز رخ می‌دهد نیز یکی از دلایل و علایم بارداری در ماه اول است. لازم به ذکر این این نکته است که احساس ناخوشایند تهوع و استفراغ در تمام مادران باردار به یک شدت نیست و در برخی زنان یک تا دو ماه پس از حاملگی شروع می‌شود و برخی نیز هرگز آن را تجربه نمی‌کنند. در حالی که علت دقیق تهوع مشخص نیست، اما احتمالاً هورمون‌ها موجب آن می‌شوند.

لکه‌بینی یا خونریزی

خونریزی خفیف یا لکه‌بینی در مورد همهٔ خانم‌های باردار رخ نمی‌دهد. با این حال لکه بینی جزئی ممکن است یکی از اولین علایم بارداری باشد. این خونریزی که به عنوان خونریزی لانه گزینی شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک بارور شده به دیواره رحم رسیده و خود را به آن می‌چسباند. یعنی حدود 10 تا 14 روز پس از لقاح؛ برای اینکه اطلاعات کاملی در مورد این اتفاق داشته باشید، می‌توانید مطلب ما در مورد  را مطالعه کنید.

تکرر ادرار

افزایش و تکرر ادرار یکی از علایم بارداری است که اغلب از حدود هفتۀ ششم بارداری آغاز می‌شود. افزایش حجم ادرار به دنبال افزایش حجم و مقدار خون در این دوران علت تکرر ادرار است. کلیه ها آب اضافی را که به مثانه می رسند به شکل ادرار دفع می کنند.

خستگی

داشتن حس خستگی شدید نیز یکی از نشانه های بارداری است که در این دوران، به ویژه در سه ماهۀ اول بسیار شایع و ممکن است در اواخر این دوران نیز تکرار شود. هیچ کس به طور قطع نمی‌داند که چه چیزی باعث احساس خستگی و خواب آلودگی در سه ماهۀ اول بارداری می‌شود. با این حال، افزایش سریع و چشمگیر در سطح هورمون پروژسترون در اوایل حاملگی ممکن است علت خستگی شدید زنان باردار باشد.

گرفتگی عضلات

گرفتگی و اسپاسم عضلات و ماهیچه‌ها مثل شکم‌درد یا گرفتگی ماهیچه‌های پا در یک یا هر دو طرف هم یکی از علائم دوران بارداری است. در طول سه ماهۀ اول، گرفتگی عضلات اغلب بخاطر تغییرات طبیعی ناشی از رشد جنین است و به شکل احساس کشش در یک یا هر دو طرف شکم توصیف می‌شود. اگرچه این نشانه به عنوان علامتی برای تشخیص زودهنگام بارداری در نظر گرفته نمی‌شود، اما در بسیاری از زنان باردار دیده می‌شود و یک بخش طبیعی از بارداری است.

تغییرات خلقی

نوسانات خلق‌وخو یکی از نشانه ‌های حاملگی است که می‌توان طیف خفیف تا شدیدی داشته باشد. این تغییر شدید احساسات در بارداری کاملاً طبیعی است، بنابراین تلاش کنید تا در شرایط سخت و احساسی، ثبات شخصیت خود را با راهکارهای موجود برای کنترل احساس خود حفظ کنید. احساساتتان را با همسرتان در میان بگذارید و اگر لازم است به مشاوره مراجعه کنید تا این دوران را با آرامش سپری کنید.

علاوه بر اینها، دمای پایۀ بدن شما؛ یعنی درجه حرارت بدن بلافاصله هنگامی که هنگام صبح از خواب بیدار می‌شوید، نیز ممکن است بتواند سرنخ‌های اولیۀ حاملگی را نشان دهد. دمای پایۀ بدن بلافاصله پس از تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد و تا عادت ماهانۀ بعدی در همان سطح باقی می‌ماند. اگر شما نمودار دمای پایۀ بدن خود را به منظور تعیین زمان تخمک‌گذاری رسم کنید، افزایش ادامه‌دار آن بیش از دو هفته، ممکن است به این معنی باشد که شما حامله هستید.

تست تشخیص خانگی بارداری

اگر چرخه و روز پریود خودتان را ثبت نمی‌کنید، بهتر است سه هفته بعد از آخرین اقدام برای بارداری، نسبت به انجام تست خانگی بارداری اقدام کنید. اگر پاسخ تست بارداری خانگی شما مثبت باشد، یک قرار ملاقات با پزشک خود هماهنگ کنید تا پزشک با انجام آزمایش‌های لازم هرچه زودتر بارداری شما را تأیید و معاینات دوران بارداری را آغاز کند.

علائم بارداری از روی چهره

مسلم است که بدن زنان در طول 9 ماه بارداری دستخوش تغییرات زیادی می‌شود تا برای جنین در حال رشد، زایمان و تغذیه نوزاد آماده شود. بزرگ شدن شکم، متورم شدن دست و پاها و بزرگ شدن پستان‌ها برای شروع به شیردهی از جمله تغییرات فیزیکی هستند که یک زن باردار در طول این دوران باید انتظارش را داشته باشد. تغییرات هورمونی و افزایش خاص برخی هورمون‌ها در زنان باردار عامل اصلی تغییرات فیزیکی در سراسر بدن و از جمله تغییرات در چهره و صورت است و باعث می‌شود که در این مدت به لحاظ بدنی و چه بسا چهره و ظاهر صورت کاملاً متفاوت از قبل باشید.

بزرگ‌تر شدن یا پهن‌تر‌ شدن و تورم بینی، تغییراتی در رنگدانه پوست و ظاهر شدن لکه‌های قهوه‌ای رنگ بر روی صورت خصوصاً روی پیشانی، گونه‌ها و چانه، تیره‌تر شدن کک و مک، خال، پف کردن چشم‌ها، چاق‌تر شدن صورت، آکنه یا جوش صورت، حساس شدن پوست، درخشش پوست بدنبال افزایش ترشح هورمون‌هایی مانند استروژن، پروژسترون در طول بارداری از جمله نشانه‌ها و علائم بارداری از روی چهره و صورت است که با پیشرفت این دوران نمایان‌تر می‌شوند.

اگر چه اغلب این تغییرات ناخوشایند هستند، اما اکثر این علائم پس از اتمام این دوران تا مدتی پس از زایمان برطرف می‌شوند و جای نگرانی وجود ندارد. محافظت از پوست در برابر نور خورشید و استفاده از محصولات آرایشی مناسب و مختص این دوران به بهبود و کاهش لکه‌های پوستی کمک می‌کنند.

مراقبت‌های شروع بارداری

بعد از مشاهده اولین علایم بارداری و پس از اینکه مطمئن شدید باردار هستید یکی از مهم‌ترین مواردی که باید رعایت کنید این است که به طور منظم برای ۹ ماه آینده تحت نظر یک پزشک و متخصص زنان یا مامای متبحر باشید تا هیچ‌کدام از سونوگرافی‌ها و آزمایشات ضروری این دوران و موارد مهمی مثل  و  را فراموش نکنید. معاینات دوره‌ای و منظم قبل از تولد نوزاد علاوه بر اطمینان پزشک از سپری شدن روند طبیعی دوران بارداری و سلامت مادر و جنین، به پیشگیری یا شناسایی عوامل خطر و درمان هر چه زودتر مشکلات احتمالی در طول حاملگی که باعث اختلال در سلامت مادر و جنین می شود کمک می‌کند. مدیریت عوارض و حتی برخی علایم بارداری مانند تهوع و استفراغ نیز از دیگر اهداف مراقبتی این دوران مهم زندگی زنان است.

معاینات منظم و دوره‌ای زنان در طول این دوران بویژه برای مادران با شرایط خطر ساز که تحت عنوان «بارداری‌های پرخطر» شناخته می‌شوند بسیار حائز اهمیت است. حاملگی در سنین پایین یعنی کمتر از 18 سال و همچنین در زنان با سن بیشتر از 35 سال، ابتلا به برخی از بیماری‌های زمینه‌ای در زمان قبل از باردار شدن، بارداری دو یا چندقلو و هرگونه عارضه یا شرایط  که به طور بالقوه سلامت مادر و یا جنین را تهدید می‌کند در طیف حاملگی‌های پرخطر شناخته می‌شوند. در مورد  بیشتر بدانید.

این دسته از زنان در معرض خطر بیشتری برای عوارض بارداری هستند و نیاز به مراقبت‌های بیشتری در طول این دوران و حتی پس از آن تا زمان بعد از زایمان دارند. چرا که در مادران با حاملگی پرخطر برخی عوامل باعث می‌شود که مادر یا جنین شرایط طبیعی و عادی را در این دوران نداشته و سلامتی‌شان به خطر بیفتد. به این خاطر است که چکاپ‌های دوره‌ای در این دسته از زنان حیاتی است.

بررسی سوابق سلامت مادر و سوابق بیماری در خانواده، بررسی عوامل خطرزا، سابقه داشتن مشکلات زنان و هرگونه عارضه یا مشکلی در صورت داشتن بارداری در گذشته، حاملگی‌های ناموفق، بررسی حاملگی خارج رحمی، داروهای مصرفی، مکمل‌های غذایی، سبک زندگی، تعیین سن بارداری، کنترل رشد جنین و پیشرفت این دوران، اندازه گیری فشار خون، قد، وزن، توجه به افزایش وزن مجاز و سالم مادر در طول سه ماهۀ اول، دوم و سوم حاملگی و ارزیابی شدت علائم حاملگی از جمله اهداف معاینات دوره‌ای زنان باردار می‌باشد.

معاینات کامل بالینی از جمله معاینه لگن و ارزیابی سلامت قلب و عروق، آزمایشات غربالگری، تعیین گروه خونی و  کلیه آزمایشات مربوط به سلامت اعم از تست‌های آزمایشگاهی مرسوم مانند تعیین میزان هموگلوبین و سایر آزمایشات مربوط به بررسی کم خونی، ارزیابی هورمون‌های تیروئید، آنزیم‌های کبدی، تعیین میزان قند خون،  آزمایش کامل ادرار و… نیز از جمله مواردی است که در مراقبت‌های این دوران تا زمان زایمان انجام می‌شود و بخش مهمی از یک بارداری سالم است. تناوب انجام معاینات بسته به اینکه مادر در ماه چندم حاملگی است متفاوت بوده و از یک بار در ماه در ابتدای این دوران تا دو بار در ماه و سپس یک بار در هفته تا موعد زایمان بسته به شرایط مادر متغیر است.

خودمراقبتی‌های بارداری

غیر از مواردی مثل مراقبت‌های دوران بارداری و شرکت در کلاس‌های آمادگی زایمان که در هفته‌های آخر شروع می‌شود، نیاز دارید که یک سری موارد را خودتان رعایت کنید و شاید لازم باشد شیوهٔ زندگی خود را طی این چند ماه تغییر دهید. به عنوان مثال اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید، با افرادی که دخانیات مصرف می‌کنند رفت‌وآمد نداشته باشید، الکل ننوشید، به قدر کافی و مقوی غذا بخورید و مایعات سالم مثل آب و شیر بنوشید. اگر علایم حاملگی نیز آزارتان می‌دهد با پزشک مطرح کنید تا راهنمایی‌های لازم در زمینه مدیریت علائم و در صورت نیاز داروهای مجاز مصرفی را دریافت کنید.

جدا از تغذیه و غذا مناسب و پرهیز از تغذیهٔ نامناسب، در طول این دوران بهتر است شروع به ورزش کردن پس از تأیید پزشکتان کنید. بیشتر مادران باردار از  می‌ترسند و معتقدند که زایمان یک اتفاق ترسناک است، هرچند نظر مادر کاملاً در انتخاب روش زایمانش مهم‌ترین نقش را دارد اما اگر شما ورزش کنید و تمریناتی مثل ، حرکت اسکات، پیاده‌روی، یوگا یا هر تمرین و ورزشی را که دوست دارید انجام بدهید، هم بدنتان را سالم نگه می‌دارید و هم از افسردگی بارداری یا افسردگی پس از زایمان تا جای ممکن دور خواهید ماند.