آشنایی با هواپیمای ایرباس آ ۳۸۰ Airbus A380

بسیاری از ما هنگام سفر هوایی به دنبال تجربه ای فراتر از جابجایی صرف هستیم. در این میان نام برخی هواپیماها به دلیل ابعاد امکانات و شهرتشان در ذهن ماندگار می شود. ایرباس A380 یکی از همین نام هاست؛ غول دوطبقه آسمان که با هدف تغییر قواعد بازی در سفرهای طولانی معرفی شد. اما این هواپیما چه ویژگی هایی داشت که آن را خاص می کرد و چرا تولید آن متوقف شد؟ در این محتوا به طور جامع به این پرسش ها پاسخ می دهیم.

تاریخچه

پروژه ساخت بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان توسط ایرباس با نام A3XX در اوایل دهه ۱۹۹۰ و پس از موفقیت طولانی مدت بوئینگ ۷۴۷ آغاز شد. هدف اصلی ارائه هواپیمایی با هزینه عملیاتی کمتر نسبت به ۷۴۷-۴۰۰ بود. ایرباس با بهره گیری از پیشرفت های فناورانه در مواد کامپوزیت و طراحی طرحی کاملاً دو طبقه را ارائه داد تا ظرفیت و بهره وری را به حداکثر برساند.

در رقابت با طرح ۷۴۷ایکس بوئینگ و MD-12 مک دانل داگلاس ایرباس A3XX توانست توجه شرکت های هواپیمایی را جلب کند. پس از کنار رفتن رقبا ایرباس طرح نهایی خود را با نام A380 معرفی کرد. تولید اولین نمونه تجاری در سال ۲۰۰۴ آغاز شد و این هواپیما در نهایت با نوآوری هایی در کاهش مصرف سوخت و هزینه های نگهداری وارد فاز عملیاتی شد.

تاریخ های مهم

نخستین پرواز آزمایشی ایرباس A380 در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۰۵ از تولوز فرانسه انجام شد که نقطه عطفی در تاریخ هوانوردی به شمار می رود.

اولین پرواز تجاری این هواپیما در تاریخ ۲۵ اکتبر ۲۰۰۷ توسط هواپیمایی سنگاپور از سنگاپور به سیدنی صورت گرفت و عصر جدیدی در سفرهای هوایی آغاز شد.

هواپیمایی امارات که بعدها به بزرگترین کاربر A380 تبدیل شد نخستین هواپیمای خود را در تاریخ ۱ اوت ۲۰۰۸ تحویل گرفت و به پرواز درآورد.

اولین پرواز تجاری A380 به اروپا در تاریخ ۱۸ مارس ۲۰۰۸ توسط هواپیمایی سنگاپور در مسیر سنگاپور به فرودگاه هیترو لندن انجام شد.

پس از توافق هسته ای ایران ایر نیز در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۶ سفارشی برای خرید ۱۲ فروند هواپیمای A380 به ایرباس ارائه داد که البته هرگز عملی نشد.

مشخصات فنی

ایرباس A380 به عنوان بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان دارای ابعاد قابل توجهی است. طول این هواپیما ۷۲٫۷۵ متر فاصله دو سر بال های آن ۷۹٫۸۰ متر و ارتفاع آن ۲۴٫۰۸ متر است. سطح بال های وسیع آن با مساحت ۸۴۵ متر مربع پایداری و توانایی برخاست مناسبی را فراهم می کند.

وزن خالی ایرباس A380-800 حدود ۲۷۷ تن است و می تواند با حداکثر وزن برخاست ۵۶۰ تن عملیات پرواز را انجام دهد. این هواپیما قادر است در پیکربندی استاندارد سه کلاسه بیش از ۵۲۵ مسافر و در پیکربندی تمام اکونومی تا ۸۵۳ مسافر را جابجا کند.

پیشرانه ها

ایرباس A380 از چهار موتور توربوفن قدرتمند برای تامین نیروی رانش استفاده می کند. شرکت های هواپیمایی می توانستند بین دو گزینه اصلی موتور انتخاب کنند: موتورهای رولز-رویس ترنت ۹۰۰ یا موتورهای Engine Alliance GP7000 که محصول مشترک جنرال الکتریک و پرت اند ویتنی هستند.

هر یک از این موتورها قادر به تولید نیروی رانش عظیمی هستند که به هواپیما اجازه می دهد حتی با حداکثر وزن در باندهایی با طول استاندارد (حدود ۳ کیلومتر در سطح دریا) به پرواز درآید. این موتورها در مقایسه با پیشرانه های بوئینگ ۷۴۷ قدرت بیشتری تولید می کنند که برای جابجایی وزن به مراتب بالاتر A380 ضروری است.

فرودافزار

سیستم ارابه فرود ایرباس A380 برای تحمل وزن سنگین و توزیع مناسب بار بر روی باند فرودگاه طراحی شده است. این سیستم شامل ۲۲ چرخ است که توسط شرکت گودریچ ساخته شده اند.

آرایش چرخ ها شامل دو پایه زیر بال هر یک با ۴ چرخ دو پایه مرکزی زیر بدنه هر یک با ۶ چرخ و دو چرخ در دماغه هواپیما است. این طراحی به A380 اجازه می دهد تا در مسافتی کمتر از استاندارد ۶۰ متری فرودگاه ها (حدود ۵۶٫۵ متر) یک چرخش ۱۸۰ درجه را انجام دهد که سازگاری آن را با بسیاری از باندهای فرودگاه های بزرگ تضمین می کند.

کابین خلبان

کابین خلبان ایرباس A380 با بهره گیری از فناوری های پیشرفته یک محیط کار شیشه ای (Glass Cockpit) مشابه سایر مدل های مدرن ایرباس ارائه می دهد. این شباهت باعث می شود خلبانانی که با مدل های قبلی ایرباس کار کرده اند با آموزش نسبی بتوانند این هواپیما را هدایت کنند.

کابین مجهز به نمایشگرهای بزرگ اطلاعات (حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر) ابزارهای ناوبری تمام اتوماتیک صفحه کلید و سیستم های پیشرفته جهت یابی و کنترل پرواز است. یک ویژگی منحصر به فرد وجود دوربین هایی برای نمایش نمای بیرونی هواپیما به خلبانان است. موقعیت کابین خلبان بین طبقه اصلی و فوقانی قرار دارد.

آشنایی با تکنولوژی هواپیمای ایرباس آ 380

ایرباس A380 نه تنها بزرگترین بلکه یکی از پیشرفته ترین هواپیماهای زمان خود بود. در ساخت بدنه و ساختارهای آن از مقادیر قابل توجهی مواد کامپوزیت استفاده شده که به کاهش وزن و افزایش استحکام کمک کرده است.

طراحی کاملاً دو طبقه این هواپیما یک دستاورد مهندسی قابل توجه بود که امکان پیکربندی های متنوع و افزایش چشمگیر ظرفیت مسافر را فراهم آورد. علاوه بر سیستم های پیشرفته ناوبری و کنترل پرواز A380 دارای ۲۲۰ پنجره و ۱۶ درب ورودی/خروجی است که نشان دهنده ابعاد عظیم و پیچیدگی طراحی آن است.

کابین درجه یک

کابین درجه یک در ایرباس A380 به خصوص در شرکت های هواپیمایی لوکس تجربه ای بی نظیر از سفر هوایی را ارائه می دهد. این کابین ها اغلب شامل سوئیت های خصوصی با درهای کشویی صندلی هایی که به تخت خواب کامل تبدیل می شوند و فضای شخصی وسیع هستند.

برخی از شرکت ها امکانات فوق العاده ای مانند حمام با دوش آب گرم (در هواپیمایی امارات) و دسترسی به سالن های استراحت یا بار اختصاصی را در این کلاس فراهم کرده اند که سطح جدیدی از راحتی و تجمل را در آسمان ارائه می دهد.

کابین بیزینس

کابین بیزینس کلاس در ایرباس A380 ترکیبی از راحتی و کارایی را برای مسافران تجاری و تفریحی ارائه می دهد. صندلی ها معمولاً به صورت تخت خواب شو (Lie-flat) طراحی شده اند و فضای کاری و استراحت مناسبی را فراهم می کنند.

مسافران این کلاس از خدمات پذیرایی ویژه دسترسی به سالن های استراحت اختصاصی در فرودگاه و امکانات رفاهی برتر در طول پرواز بهره مند می شوند. چیدمان صندلی ها و امکانات ارائه شده می تواند بسته به شرکت هواپیمایی متفاوت باشد.

کابین اکونومی

کابین اکونومی در ایرباس A380 با وجود ظرفیت بسیار بالای هواپیما به دلیل پهنای بیشتر بدنه در طبقه اصلی اغلب راحتی نسبی بیشتری نسبت به هواپیماهای دیگر ارائه می دهد. صندلی ها معمولاً فضای پای (Legroom) مناسبی دارند.

در پیکربندی تمام اکونومی این هواپیما می تواند تا ۸۵۳ مسافر را حمل کند که آن را به یکی از پرظرفیت ترین هواپیماهای مسافربری جهان تبدیل می کند. با این حال تجربه سفر در این کلاس به چیدمان و خدمات شرکت هواپیمایی بستگی دارد.

سالن ویژه استراحت

یکی از ویژگی های متمایز ایرباس A380 امکان اختصاص فضاهایی برای سالن های استراحت بار یا حتی فروشگاه در داخل هواپیما است. این فضاهای اجتماعی فرصتی برای مسافران فراهم می کنند تا در طول پروازهای طولانی از صندلی خود خارج شده و در محیطی متفاوت استراحت کرده یا با سایر مسافران معاشرت کنند.

وجود و امکانات این سالن ها کاملاً به پیکربندی انتخابی توسط شرکت هواپیمایی بستگی دارد. برخی شرکت ها مانند امارات و اتحاد از این فضاها برای ارائه خدمات لوکس به مسافران درجه یک و بیزینس استفاده کرده اند.

سرگرمی حین پرواز

ایرباس A380 با توجه به ماهیت پروازهای طولانی خود مجهز به سیستم های پیشرفته سرگرمی حین پرواز (IFE) است. این سیستم ها معمولاً شامل نمایشگرهای شخصی در پشت هر صندلی با دسترسی به مجموعه ای وسیع از فیلم ها سریال ها موسیقی بازی ها و نقشه های پرواز تعاملی هستند.

کیفیت و تنوع محتوای سرگرمی در A380 اغلب در سطح بالایی قرار دارد تا تجربه سفر برای مسافران در تمام کلاس ها لذت بخش باشد و خستگی پروازهای طولانی را کاهش دهد.

صرف غذا بر فراز آسمان

تجربه صرف غذا در ایرباس A380 می تواند بسته به کلاس پرواز و شرکت هواپیمایی بسیار متفاوت باشد. در کلاس های پرمیوم مانند درجه یک و بیزینس مسافران اغلب از منوهای متنوع غذاهای باکیفیت و سرویس دهی در سطح رستوران بهره مند می شوند.

حتی در کلاس اکونومی نیز به دلیل ابعاد بزرگ هواپیما و نیاز به خدمات رسانی کارآمد به تعداد زیادی مسافر سیستم های کترینگ پیشرفته ای برای ارائه وعده های غذایی در طول پروازهای طولانی مورد استفاده قرار می گیرند.

گونه ها

طرح اولیه ایرباس A380 شامل چندین گونه پیشنهادی بود که برای نیازهای مختلف بازار طراحی شده بودند. مدل اصلی و تنها گونه ای که به تولید انبوه رسید گونه A380-800 بود که برای جابجایی ۵۵۵ مسافر در سه کلاس استاندارد طراحی شده بود.

گونه های دیگری مانند A380-700 با برد بیشتر و ظرفیت کمتر A380-900 با بدنه ای کشیده تر و ظرفیت بیشتر (تا ۶۵۶ مسافر) و گونه های باری مانند A380-800F نیز پیشنهاد شده بودند. با این حال به دلیل عدم تقاضای کافی تولید تنها به مدل A380-800 محدود شد و سایر گونه ها توسعه نیافتند.

کاربران

ایرباس A380 توسط تعداد محدودی از شرکت های هواپیمایی بزرگ و عمدتاً بین المللی مورد استفاده قرار گرفت. بزرگترین و اصلی ترین کاربر این هواپیما شرکت هواپیمایی امارات بود که بیش از ۱۰۰ فروند از آن را در ناوگان خود داشت.

سایر کاربران مهم A380 شامل هواپیمایی سنگاپور (اولین اپراتور) کانتاس ایر فرانس لوفت هانزا هواپیمایی کره هواپیمایی جنوبی چین هواپیمایی مالزی تای ایرویز بریتیش ایرویز آسیانا ایرلاینز قطر ایرویز هواپیمایی اتحاد و آل نیپون ایرویز بودند. برخی از این شرکت ها پس از توقف تولید هواپیماهای خود را بازنشسته کرده اند.

سفارش ها و تحویل

برنامه سفارش ها و تحویل ایرباس A380 در طول سال های تولید نشان دهنده نوسانات بازار و چالش های پیش روی این پروژه بود. از سال ۲۰۰۱ تا زمان توقف تولید در سال ۲۰۲۱ در مجموع ۲۵۱ فروند سفارش برای مدل A380-800 ثبت شد.

تحویل هواپیماها از سال ۲۰۰۷ آغاز شد و تا سال ۲۰۲۱ ادامه یافت. در مجموع ۲۴۶ فروند از مدل A380-800 به مشتریان تحویل داده شد. سفارش های مربوط به مدل باری A380F (در مجموع ۱۷ فروند) نیز به دلیل عدم تقاضا لغو شدند و این مدل هرگز به تولید نرسید.

توقف ساخت

پس از سال ها فعالیت و تلاش برای جذب سفارشات بیشتر شرکت ایرباس در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد که تولید هواپیمای A380 را متوقف خواهد کرد. آخرین فروند این هواپیما در سال ۲۰۲۱ تحویل هواپیمایی امارات شد.

دلیل اصلی توقف ساخت فروش کمتر از انتظار بود. با وجود محبوبیت نزد مسافران شرکت های هواپیمایی به دلیل هزینه های بالای عملیاتی نیاز به فرودگاه های مجهز و ظهور هواپیماهای دو موتوره دوربرد و کم مصرف تر مانند بوئینگ ۷۸۷ و ایرباس A350 تمایل کمتری به سفارش A380 نشان دادند.

دانستنی ها

ایرباس A380 نه تنها بزرگترین هواپیمای مسافربری بلکه نمادی از جاه طلبی و نوآوری در صنعت هوانوردی بود. برای پذیرش این هواپیما بسیاری از فرودگاه های بزرگ جهان نیاز به سرمایه گذاری های قابل توجهی برای ارتقاء زیرساخت ها از جمله پل های هوایی باندهای فرود و ترمینال ها داشتند.

فرودگاه بین المللی امام خمینی تهران نیز در سال ۱۳۹۳ به عنوان چهل و دومین فرودگاه جهان امکان پذیرش این هواپیما را فراهم کرد. A380 با برد پروازی حدود ۱۵۰۰۰ کیلومتر برای پروازهای طولانی و پرترافیک بین قطب های اصلی هوانوردی در جهان ایده آل بود.

چرا ساخت ایرباس A380 متوقف شد؟

ساخت ایرباس A380 به دلیل کمتر بودن فروش نسبت به پیش بینی ها و ظهور هواپیماهای دو موتوره دوربرد و کم مصرف تر که برای شرکت های هواپیمایی جذابیت بیشتری داشتند متوقف شد.

کدام شرکت های هواپیمایی از ایرباس A380 استفاده می کنند؟

شرکت های بزرگی مانند هواپیمایی امارات هواپیمایی سنگاپور کانتاس بریتیش ایرویز لوفت هانزا قطر ایرویز و تعدادی دیگر از ایرباس A380 در ناوگان خود استفاده می کنند.

اولین پرواز ایرباس A380 چه زمانی انجام شد؟

اولین پرواز آزمایشی ایرباس A380 در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۰۵ انجام شد و اولین پرواز تجاری آن در ۲۵ اکتبر ۲۰۰۷ توسط هواپیمایی سنگاپور صورت گرفت.

ظرفیت مسافر ایرباس A380 چقدر است؟

ظرفیت استاندارد ایرباس A380 در سه کلاس حدود ۵۲۵ نفر است اما در پیکربندی تمام اکونومی می تواند تا ۸۵۳ مسافر را نیز حمل کند.

برد پروازی ایرباس A380 چقدر است؟

برد پروازی ایرباس A380-800 با ظرفیت کامل مسافر حدود ۸۰۰۰ مایل دریایی یا تقریباً ۱۵۰۰۰ کیلومتر است که برای پروازهای طولانی مناسب است.

چه ویژگی هایی کابین مسافران ایرباس A380 را خاص می کند؟

کابین A380 به دلیل ابعاد بزرگ امکان ارائه سوئیت های خصوصی سالن های استراحت و بار (در برخی ایرلاین ها) و سیستم های سرگرمی پیشرفته تجربه ای لوکس و راحت را فراهم می کند.

هزینه ساخت ایرباس A380 چقدر بود؟

بودجه کلی پروژه ساخت ایرباس A380 حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار برآورد شده است.

آیا ایرباس A380 هنوز در حال پرواز است؟

بله بسیاری از شرکت های هواپیمایی همچنان از ایرباس A380 در مسیرهای پرتردد و طولانی خود استفاده می کنند هرچند تولید آن متوقف شده است.

ایرباس A380 چه تفاوتی با بوئینگ 747 دارد؟

ایرباس A380 بزرگترین هواپیمای مسافربری جهان و کاملاً دو طبقه است در حالی که بوئینگ ۷۴۷ (جامبوجت) دارای یک طبقه اصلی و یک طبقه جزئی در قسمت جلوی بدنه است. A380 معمولاً ظرفیت مسافر بیشتری دارد.