نمونه درخواست تحقیقات محلی

درخواست تحقیقات محلی ابزاری حیاتی در نظام دادرسی است که به قاضی امکان می دهد برای کشف حقیقت در دعاوی حقوقی و کیفری، از اطلاعات اهالی محل یا مطلعین استفاده کند. این فرآیند، مکمل سایر دلایل اثبات دعواست و می تواند در روشن شدن ابهامات پرونده نقشی کلیدی ایفا کند. یک درخواست تحقیقات محلی صحیح و مستند، می تواند مسیر پرونده را به سمت عدالت هموار سازد.

در نظام حقوقی پیچیده ایران، دستیابی به عدالت و احقاق حق، مستلزم شناخت و استفاده صحیح از ابزارهای قانونی است. یکی از این ابزارهای کارآمد و مؤثر که در موارد مقتضی می تواند گره گشای بسیاری از دعاوی باشد، «تحقیق محلی» است. این فرآیند، نه تنها به قاضی در رسیدن به علم و یقین کمک می کند، بلکه می تواند تصویر واقعی تری از آنچه در محل وقوع جرم یا موضوع دعوا رخ داده، به دست دهد. اهمیت نگارش یک درخواست مستند و اصولی برای تحقیق محلی، زمانی دوچندان می شود که بدانیم این درخواست، دروازه ای برای ورود دادگاه به لایه های پنهان حقیقت است و هرگونه نقص در آن می تواند فرصت کشف واقعیت را از بین ببرد. این مقاله به شما کمک می کند تا با اصول، شرایط، و نمونه های کاربردی نگارش این نوع درخواست ها آشنا شوید و با آگاهی کامل، مسیر دادرسی را برای خود یا موکل تان هموار سازید.

تحقیق محلی در نظام حقوقی ایران: تعاریف و مبانی

تحقیق محلی یکی از طرق اثبات دعوا و ابزاری برای کشف حقیقت است که در قوانین آیین دادرسی مدنی و کیفری ایران به آن پرداخته شده است. درک صحیح ماهیت و مبانی قانونی این فرآیند، برای هر فردی که با پرونده های قضایی سر و کار دارد، ضروری است.

تحقیق محلی چیست؟

تحقیق محلی، عبارت است از جمع آوری اطلاعات و آگاهی هایی پیرامون موضوع دعوا یا جرم، از افراد مطلع و ساکنین محل وقوع آن. این تعریف بر اساس ماده 255 قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده و در ماده 123 قانون آیین دادرسی کیفری نیز با همین مفهوم و هدف، به آن اشاره شده است. هدف اصلی این اقدام، کمک به قاضی برای رسیدن به علم و آگاهی بیشتر نسبت به جوانب مختلف پرونده و کشف واقعیت است.

این آگاهی ها می تواند شامل مشاهدات، شنیده ها، و حتی برداشت های کلی افراد از وقایع مربوط به پرونده باشد. برخلاف شهادت شهود که نیازمند مشاهده مستقیم و قطعیت در بیان است، اطلاعات حاصل از تحقیق محلی ممکن است بر اساس حدس و گمان یا شنیده های غیرمستقیم باشد، اما همین اطلاعات نیز می تواند در کنار سایر ادله، به قاضی در تصمیم گیری کمک کند.

تفاوت اساسی با گواهی شهود

با وجود شباهت ظاهری، تحقیق محلی تفاوت های اساسی با گواهی شهود دارد که درک این تفاوت ها اهمیت زیادی در استفاده صحیح از هر یک دارد.

• ماهیت اطلاعات: در گواهی شهود، شاهد باید بر اساس دیده ها و شنیده های مستقیم خود و با قطعیت شهادت دهد. اطلاعات او باید مشخص و بدون ابهام باشد. اما در تحقیق محلی، مطلعین می توانند بر اساس شنیده ها، برداشت های ذهنی یا حتی حدسیات خود، اطلاعاتی را ارائه دهند.
• توان اثباتی: شهادت شهود در بسیاری موارد می تواند به عنوان یک دلیل مستقل و قطعی برای اثبات دعوا به کار رود (در صورتی که شرایط قانونی آن فراهم باشد). اما تحقیق محلی، عمدتاً به عنوان یک اماره قضایی عمل می کند و به تنهایی دلیل قطعی برای صدور حکم نیست. نقش آن بیشتر در تقویت سایر ادله یا ایجاد علم و اقناع در قاضی است.
• شرایط و ضوابط: برای شهادت شهود، شرایط خاصی از جمله بلوغ، عقل، عدالت، و عدم نفع مطرح است که در مورد مطلعین تحقیق محلی این سخت گیری ها کمتر است.

هدف از تحقیق محلی: اماره قضایی یا دلیل مستقل؟

تحقیق محلی به طور عمومی، یک اماره قضایی محسوب می شود. اماره قضایی، نشانه ای است که می تواند قاضی را به سوی کشف حقیقت هدایت کند، اما به خودی خود دلیل قطعی برای صدور حکم نیست. قاضی می تواند با توجه به نتایج تحقیق محلی، به همراه سایر دلایل و قرائن موجود در پرونده، به علم و یقین رسیده و بر اساس آن رأی صادر کند.

هدف اصلی از تحقیق محلی، افزایش علم قاضی است. این اطلاعات می تواند در موارد ابهام، یا زمانی که دلایل دیگر به تنهایی برای قاضی قانع کننده نیستند، تصویر واضح تری از موضوع دعوا ارائه دهد. بنابراین، اگرچه تحقیق محلی یک دلیل مستقل به معنای مطلق نیست، اما نقشی تقویت کننده و تکمیل کننده برای سایر ادله دارد و می تواند در جهت اثبات یا رد ادعا مؤثر واقع شود.

چه کسی مجاز به اجرای تحقیق محلی است؟

اجرای قرار تحقیق محلی یک فرآیند قضایی است و باید توسط افراد دارای صلاحیت قانونی انجام شود. این افراد شامل موارد زیر هستند:

• قاضی: خود قاضی رسیدگی کننده به پرونده می تواند شخصاً برای انجام تحقیق محلی به محل مراجعه کند.
• دادیار یا بازپرس: در پرونده های کیفری، دادیار یا بازپرس می توانند شخصاً تحقیق محلی را انجام دهند.
• ضابطین قضایی: با دستور مقام قضایی (قاضی، دادیار یا بازپرس)، ضابطین قضایی (مانند مأموران نیروی انتظامی) نیز مجاز به انجام تحقیق محلی و تنظیم صورتجلسه مربوطه هستند.

مهم است که تحقیق محلی توسط افراد فاقد صلاحیت انجام نشود، زیرا در این صورت، نتایج حاصله فاقد اعتبار قانونی بوده و قابل استناد نخواهند بود.

شرایط و ضوابط قانونی برای ارائه درخواست تحقیق محلی به دادگاه

برای اینکه درخواست تحقیق محلی در دادگاه مورد پذیرش قرار گیرد و منجر به صدور قرار شود، باید شرایط و ضوابط قانونی خاصی رعایت شود. آشنایی با این شرایط به شما کمک می کند تا در زمان مناسب و با دلایل کافی، این درخواست را مطرح نمایید.

چه زمانی می توان درخواست داد؟

درخواست تحقیق محلی در شرایطی مطرح می شود که:

• وجود ابهام: موضوع دعوا دارای ابهامات و پیچیدگی هایی باشد که با مدارک موجود قابل رفع نیست.
• نیاز به اطلاعات از اهل محل: برای روشن شدن ابعاد خاصی از دعوا، نیاز به کسب اطلاعات از افراد ساکن در محل وقوع حادثه یا محل موضوع دعوا باشد.
• عدم کفایت سایر دلایل: دلایل و مستندات ارائه شده (مانند اسناد، شهادت شهود یا نظریه کارشناسی) برای اقناع قاضی کافی نباشد و نیاز به تقویت یا تکمیل آن ها باشد.

خواهان یا خوانده می توانند برای اثبات ادعای خود به اطلاعات اهل محل استناد کنند، حتی اگر نام و مشخصات دقیق مطلعین را ندانند. صرف اینکه اطلاعات محلی برای روشن شدن پرونده مفید باشد، می تواند مبنای درخواست قرار گیرد.

اختیار قاضی در پذیرش یا رد درخواست

بر اساس ماده 249 قانون آیین دادرسی مدنی، اختیار پذیرش یا رد درخواست تحقیق محلی با قاضی رسیدگی کننده به پرونده است. این بدان معناست که حتی اگر یکی از طرفین دعوا درخواست تحقیق محلی را مطرح کند، دادگاه موظف به صدور این قرار نیست. قاضی با توجه به تشخیص خود و میزان تأثیر تحقیق محلی در روشن شدن حقیقت دعوا، تصمیم گیری خواهد کرد.

قاضی تنها زمانی قرار تحقیق محلی را صادر می کند که تشخیص دهد این اقدام به کشف حقیقت کمک می کند و در غیر این صورت، می تواند درخواست را رد نماید.

بنابراین، برای اینکه درخواست شما شانس پذیرش بیشتری داشته باشد، باید دلایل و جهات منطقی و حقوقی کافی برای نیاز به تحقیق محلی را در لایحه خود به طور شفاف و مستند بیان کنید و مشخص سازید که چه اطلاعاتی از طریق این تحقیق به دست خواهد آمد و چگونه در حل و فصل پرونده مؤثر خواهد بود.

مسئولیت تأمین وسایل و هزینه ها

زمانی که یکی از طرفین دعوا درخواست تحقیق محلی را مطرح می کند، مسئولیت تأمین وسایل لازم برای اجرای قرار (مانند وسیله ایاب و ذهاب قاضی یا ضابط) و پرداخت هزینه های مربوط به آن بر عهده همان شخص درخواست کننده است. چنانچه متقاضی از فراهم آوردن این شرایط و پرداخت هزینه ها خودداری کند، قرار تحقیق محلی اجرا نخواهد شد.

این اصل نشان دهنده آن است که هرچند دادگاه این ابزار را در اختیار طرفین قرار می دهد، اما بار مالی و اجرایی آن بر دوش متقاضی است، مگر اینکه در موارد خاص و به تشخیص قاضی، دستور دیگری صادر شود.

عدم حضور طرفین و تأثیر آن بر اجرای قرار

پس از صدور قرار تحقیق محلی، زمان و مکان اجرای آن به طرفین دعوا ابلاغ می شود. حضور طرفین در جلسه تحقیق محلی الزامی نیست و عدم حضور یکی یا هر دو طرف، مانع از اجرای قرار نخواهد بود.

این قاعده اهمیت زیادی دارد، زیرا تضمین می کند که فرآیند کشف حقیقت، حتی با غیبت یکی از طرفین، متوقف نمی شود. البته توصیه می شود طرفین در صورت امکان در جلسه تحقیق حضور یابند تا بتوانند در صورت لزوم، توضیحات لازم را ارائه کرده یا بر روند تحقیق نظارت داشته باشند. نتایج تحقیق در هر صورت توسط مقام اجراکننده در صورتجلسه ثبت خواهد شد.

راهنمای گام به گام نگارش یک درخواست تحقیق محلی مؤثر

نگارش یک درخواست تحقیق محلی اصولی و مؤثر، نیازمند رعایت ساختار و ادبیات حقوقی خاصی است. یک درخواست خوب می تواند تأثیر قابل توجهی در متقاعد کردن قاضی برای صدور قرار و در نهایت، کمک به کشف حقیقت داشته باشد. در ادامه، بخش های ضروری و نکات کلیدی برای نگارش این درخواست تشریح می شود.

بخش های ضروری هر درخواست

یک درخواست تحقیق محلی کامل، باید شامل موارد زیر باشد:

1. عنوان:
   • بسمه تعالی (اختیاری، اما مرسوم)
   • ریاست محترم دادگاه/دادسرای [نام و شعبه مربوطه]
2. مشخصات دقیق پرونده:
   • کلاسه پرونده: [شماره کلاسه]
   • شماره بایگانی: [شماره بایگانی (در صورت وجود)]
   • تاریخ: [تاریخ نگارش درخواست]
3. مشخصات کامل خواهان/شاکی و خوانده/متهم:
   • نام و نام خانوادگی خواهان/شاکی:
   • نام پدر:
   • شماره ملی:
   • نشانی:
   • نام و نام خانوادگی خوانده/متهم:
   • نام پدر:
   • شماره ملی:
   • نشانی:
   • (در صورت وجود وکیل، مشخصات وکیل نیز ذکر شود)
4. موضوع درخواست:
   • باید صریح و واضح باشد، مثلاً: «درخواست صدور قرار و اجرای تحقیق محلی»
5. متن درخواست: این بخش اصلی ترین قسمت است که باید با دقت فراوان نگاشته شود.
   • شروع با سلام و احترام: «با سلام و احترام، به استحضار می رساند…»
   • بیان دلایل و جهات قانونی نیاز به تحقیق محلی:
     • به طور واضح توضیح دهید که چرا تحقیق محلی لازم است.
     • مشخص کنید که چه اطلاعاتی از طریق این تحقیق مورد نیاز است (مثلاً تأیید تصرف، محل سکونت، وضعیت خاص یک ملک، سوابق افراد و…).
     • به ابهامات یا نواقص موجود در سایر ادله اشاره کنید که تحقیق محلی می تواند آن ها را برطرف سازد.
   • اشاره به مواد قانونی مرتبط:
     • مثلاً مواد 248 تا 255 قانون آیین دادرسی مدنی.
     • در پرونده های کیفری، مواد 123 و 127 قانون آیین دادرسی کیفری.
     • اشاره به این مواد، نشان دهنده آگاهی حقوقی و مستند بودن درخواست شماست.
   • توضیح مختصر درباره آنچه از تحقیق محلی انتظار می رود:
     • به صورت خلاصه بیان کنید که نتایج این تحقیق چگونه می تواند به علم قاضی و کشف حقیقت کمک کند.
6. درخواست صدور قرار:
   • در نهایت، به صورت صریح و محترمانه، صدور قرار تحقیق محلی و اجرای آن را تقاضا نمایید.
7. پایان بندی و امضا:
   • با تقدیم احترام،
   • نام و نام خانوادگی خواهان/شاکی یا وکیل وی
   • امضا

نکات کلیدی برای نگارش

برای اینکه درخواست شما حداکثر تأثیرگذاری را داشته باشد، نکات زیر را در نظر بگیرید:

• وضوح و ایجاز: متن درخواست باید روشن، صریح و بدون ابهام باشد. از زیاده گویی پرهیز کرده و تنها به نکات اصلی و مرتبط بپردازید.
• مستند بودن: هر ادعا یا نیازی که به تحقیق محلی دارید، باید مستند به دلایل و قرائن موجود در پرونده باشد. صرف درخواست بدون دلیل، معمولاً مورد پذیرش قرار نمی گیرد.
• رعایت ادبیات حقوقی: از اصطلاحات و عبارات حقوقی صحیح استفاده کنید. لحن متن باید رسمی و محترمانه باشد.
• ارائه آدرس دقیق: آدرس محل مورد نظر برای تحقیق باید کاملاً دقیق و بدون نقص باشد تا مأمورین اجرا بتوانند به راحتی محل را پیدا کنند.
• پیوست مدارک: در صورت لزوم، مدارکی که به اهمیت تحقیق محلی در پرونده شما اشاره دارند (مثلاً شهادت نامه های غیررسمی یا گزارش های اولیه) را به درخواست خود پیوست کنید.

نمونه های کاربردی درخواست تحقیقات محلی (قابل کپی و ویرایش)

در این بخش، چندین نمونه از درخواست های تحقیق محلی برای پرونده های مختلف ارائه می شود. این نمونه ها به گونه ای طراحی شده اند که با اندکی تغییر و متناسب سازی با اطلاعات پرونده شما، قابل استفاده باشند.

نمونه ۱: درخواست تحقیق محلی عمومی در پرونده حقوقی (مثلاً اثبات مالکیت یا اثبات عقد شفاهی)

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند؛
پیرو کلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده]، مطروحه در آن شعبه محترم، موضوع دعوای اینجانب [نام خواهان] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، علیه خوانده محترم [نام خوانده] فرزند [نام پدر] به شماره ملی [شماره ملی]، مبنی بر [موضوع دعوا، مثال: اثبات مالکیت/اثبات عقد بیع شفاهی].

نظر به اینکه اثبات [مثلاً: تصرفات مستمر و بلامنازع اینجانب در پلاک ثبتی شماره ... واقع در .../انعقاد عقد بیع شفاهی مورخ ... در خصوص ... و قبض و اقباض مبیع]، مستلزم کسب اطلاعات از اهالی و مطلعین محل می باشد و با توجه به اینکه [دلایل نیاز به تحقیق محلی، مثال: شهود رسمی در دسترس نیستند/ابنبات در نحوه تصرف وجود دارد که تنها با پرس و جو از همسایگان قابل رفع است]، فلذا مستنداً به مواد 248 الی 255 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، استدعای صدور قرار و اجرای تحقیق محلی از اهالی و مطلعین پلاک ثبتی/نشانی [آدرس دقیق محل مورد تحقیق] جهت روشن شدن ابعاد پنهان دعوا و کمک به کشف حقیقت، مورد استدعاست.

با تقدیم احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل]
[امضا]

نمونه ۲: درخواست تحقیق محلی در دعاوی ملکی (خلع ید، تصرف عدوانی، اثبات حق انتفاع)

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند؛
پیرو کلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده]، مطروحه در آن شعبه محترم، موضوع دعوای خلع ید/تصرف عدوانی/اثبات حق انتفاع از ملک پلاک ثبتی [شماره پلاک ثبتی] بخش [شماره بخش] واقع در [آدرس دقیق ملک].

نظر به اینکه خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده] [دلایل نیاز به تحقیق محلی، مثال: به صورت غیرقانونی اقدام به تصرف ملک نموده و ادعای مالکیت یا حق تصرف دارد، در حالی که اسناد موجود بر خلاف آن است/در وضعیت فعلی ملک ابهاماتی وجود دارد که رفع آن مستلزم کسب اطلاعات از همسایگان است]، و جهت تأیید وضعیت فعلی تصرف و نحوه ورود و خروج به ملک و سوابق سکونت در محل، نیاز مبرم به تحقیق محلی از همسایگان و مطلعین مجاور پلاک ثبتی مذکور می باشد، لذا مستنداً به مواد 248 الی 255 قانون آیین دادرسی مدنی، استدعای صدور قرار و اجرای تحقیق محلی از اهالی محل و مطلعین پلاک ثبتی فوق الذکر در نشانی [آدرس دقیق ملک]، مورد استدعاست.

با تقدیم احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل]
[امضا]

نمونه ۳: درخواست تحقیق محلی در پرونده های خانواده (اثبات سکن زوجه، تمکین، عسر و حرج)

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه خانواده [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند؛
پیرو کلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده]، مطروحه در آن شعبه محترم، موضوع دعوای اینجانب [نام خواهان] علیه خوانده محترم [نام خوانده]، مبنی بر [موضوع دعوا، مثال: الزام به تمکین/اثبات عسر و حرج/عدم سکونت مشترک].

نظر به اینکه [دلایل نیاز به تحقیق محلی، مثال: زوجین مدت هاست در منزل مشترک سکونت ندارند و زوجه مدعی عدم امکان زندگی مشترک است/زوجه منزل مشترک را ترک کرده و مدعی عدم تهیه مسکن مستقل از سوی زوج است] و برای روشن شدن وضعیت سکن زوجین، نحوه روابط آن ها با همسایگان، و مدت زمان سکونت یا عدم سکونت در محل [آدرس دقیق منزل مشترک یا محل سکونت مورد اختلاف]، نیاز به کسب اطلاعات از اهالی و مطلعین محل مذکور می باشد، فلذا مستنداً به مواد 248 الی 255 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، استدعای صدور قرار و اجرای تحقیق محلی از اهالی و مطلعین در نشانی [آدرس دقیق محل مورد تحقیق]، مورد استدعاست.

با تقدیم احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل]
[امضا]

نمونه ۴: درخواست تحقیق محلی در پرونده های کیفری (مثلاً برای کشف آثار جرم، سوابق متهم، یا محل وقوع جرم)

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] بازپرسی/دادسرای عمومی و انقلاب [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند؛
پیرو کلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده]، مطروحه در آن شعبه محترم، موضوع اتهام [نوع جرم، مثال: کلاهبرداری/سرقت/ضرب و جرح] متهم آقای/خانم [نام متهم] فرزند [نام پدر].

نظر به اینکه برای کشف حقیقت و روشن شدن ابعاد وقوع جرم و [دلایل نیاز به تحقیق محلی، مثال: تعیین دقیق محل وقوع جرم/کشف آثار و ادله جرم/بررسی سوابق رفتاری متهم در محل سکونت/تأیید شهادت شهود]، و با توجه به [مثال: ابهامات موجود در اظهارات شهود/عدم کفایت دلایل موجود برای اقناع مرجع قضایی]، نیاز مبرم به تحقیق محلی از اهالی و مطلعین در نشانی [آدرس دقیق محل وقوع جرم یا محل سکونت متهم] می باشد، لذا مستنداً به مواد 123 و 127 قانون آیین دادرسی کیفری، استدعای صدور قرار و اجرای تحقیق محلی از مطلعین و اهالی محل فوق الذکر، مورد استدعاست.

با تقدیم احترام
[نام و نام خانوادگی شاکی/وکیل]
[امضا]

نمونه ۵: درخواست تلفیقی کارشناسی و تحقیق محلی

در برخی موارد، ممکن است پرونده ابعاد فنی و تخصصی داشته باشد که نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری داشته باشد، اما در عین حال، برای روشن شدن برخی جزئیات نیز نیاز به کسب اطلاعات از اهل محل باشد. در چنین شرایطی، می توان هر دو درخواست را در یک لایحه مطرح کرد.

بسمه تعالی
ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،

به استحضار می رساند؛
پیرو کلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده]، مطروحه در آن شعبه محترم، موضوع دعوای اینجانب [نام خواهان] علیه خوانده محترم [نام خوانده]، مبنی بر [موضوع دعوا، مثال: اثبات اعیانی/تعیین میزان خسارت وارده به ملک].

نظر به اینکه [دلایل نیاز به کارشناسی، مثال: تعیین حدود دقیق ملک/برآورد میزان خسارت وارده به اعیانی/بررسی کیفیت مصالح به کار رفته] مستلزم ارجاع امر به کارشناسی رسمی دادگستری در رشته [رشته کارشناسی مربوطه] می باشد، و همچنین برای روشن شدن [دلایل نیاز به تحقیق محلی، مثال: تاریخ دقیق شروع تصرفات/نحوه استفاده از ملک توسط خوانده در طول زمان/سابقه همسایگی و آگاهی از وقایع مربوط به ملک] نیاز به تحقیق محلی از اهالی و مطلعین در نشانی [آدرس دقیق محل مورد تحقیق] نیز وجود دارد، فلذا مستنداً به مواد 248 الی 255 و 257 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، استدعای صدور قرار ارجاع امر به کارشناسی رسمی دادگستری و همچنین صدور قرار و اجرای تحقیق محلی از اهالی و مطلعین محل مذکور، جهت کمک به کشف حقیقت و افزایش علم قاضی، مورد استدعاست.

با تقدیم احترام
[نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل]
[امضا]

چگونه نمونه ها را برای پرونده خود تنظیم کنیم؟

برای استفاده مؤثر از نمونه های بالا، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. انتخاب نمونه مناسب: نمونه ای را انتخاب کنید که بیشترین مطابقت را با نوع پرونده شما دارد (حقوقی عمومی، ملکی، خانواده، کیفری، یا ترکیبی).
2. جایگزینی اطلاعات: تمامی اطلاعات داخل کروشه `[ ]` را با اطلاعات دقیق و صحیح پرونده خود (شماره کلاسه، مشخصات طرفین، آدرس ها، تاریخ ها) جایگزین کنید.
3. توضیح دلایل به طور شفاف: در بخش «دلایل نیاز به تحقیق محلی»، به جای عبارات نمونه، دلایل و جهات منطقی و حقوقی خاص پرونده خود را به طور کامل و با جزئیات بیان کنید. این بخش حیاتی ترین قسمت درخواست شماست.
4. ارجاع به مواد قانونی صحیح: اطمینان حاصل کنید که مواد قانونی ذکر شده، متناسب با نوع پرونده شما (مدنی یا کیفری) و درخواست شماست.
5. بازخوانی و ویرایش: پس از تکمیل، کل متن را با دقت بازخوانی کرده و از صحت املایی، نگارشی، و حقوقی آن اطمینان حاصل کنید.

پس از ثبت درخواست: نکات مهم و مراحل اجرایی

ثبت درخواست تحقیق محلی، پایان کار نیست. بلکه آغاز فرآیندی است که نیاز به پیگیری دقیق و آمادگی برای مراحل بعدی دارد. آشنایی با این مراحل به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل، به نتیجه مطلوب دست یابید.

پیگیری درخواست: اهمیت پیگیری از شعبه مربوطه

پس از ارائه درخواست تحقیق محلی، ضروری است که روند رسیدگی به آن را پیگیری کنید. این پیگیری می تواند از طریق سیستم ثنا، تماس با دفتر شعبه، یا مراجعه حضوری انجام شود. پیگیری منظم به شما اطمینان می دهد که درخواست شما در جریان قرار گرفته و قاضی در مورد آن تصمیم گیری خواهد کرد. در صورت عدم پیگیری، ممکن است درخواست شما به فراموشی سپرده شود یا روند آن کند پیش برود.

آمادگی برای حضور در محل: الزامات و نکات مربوط به حضور یا عدم حضور

چنانچه قرار تحقیق محلی صادر شد و زمان و مکان اجرای آن به شما ابلاغ گردید، باید برای حضور در محل آماده باشید. اگرچه حضور شما الزامی نیست، اما می تواند مزایایی داشته باشد:

• نظارت بر روند تحقیق: شما می توانید بر روند تحقیق نظارت داشته باشید و در صورت لزوم، نکات توضیحی لازم را به مأمور اجرا ارائه دهید.
• ارائه اطلاعات تکمیلی: ممکن است در محل، اطلاعات یا اشخاص مطلعی باشند که شما بتوانید آن ها را به مأمور اجرا معرفی کنید.
• تأمین وسایل: همانطور که قبلاً اشاره شد، تأمین وسایل و هزینه ها بر عهده درخواست کننده است. بنابراین، در روز اجرا باید این موارد را فراهم کنید.

اگر امکان حضور ندارید، مطمئن شوید که آدرس و مشخصات محل به طور دقیق ارائه شده و نیازی به راهنمایی شما در محل نیست.

نحوه تنظیم صورتجلسه تحقیق محلی

مأمور یا مقام اجراکننده تحقیق محلی (قاضی، دادیار، بازپرس یا ضابط قضایی) موظف است پس از انجام تحقیقات، صورتجلسه ای دقیق از مشاهدات و اظهارات مطلعین تنظیم کند. این صورتجلسه باید شامل موارد زیر باشد:

• مشخصات کامل پرونده و دستور قضایی: کلاسه پرونده، شماره و تاریخ قرار تحقیق محلی.
• مشخصات طرفین: نام و نام خانوادگی خواهان/شاکی و خوانده/متهم.
• تاریخ و ساعت و محل اجرای تحقیق: دقیقاً مشخص شود تحقیق در چه روز و ساعتی و در چه نشانی انجام شده است.
• مشخصات مطلعین: نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، شغل و نشانی کامل هر یک از افرادی که اطلاعاتی ارائه کرده اند.
• اظهارات مطلعین: هر آنچه مطلعین در مورد موضوع دعوا بیان کرده اند، باید به طور دقیق و کامل در صورتجلسه درج شود. بهتر است اظهارات به صورت نقل قول مستقیم ثبت گردد.
• مشاهدات مأمور اجرا: هرگونه مشاهده عینی مأمور اجرا در محل که مرتبط با موضوع دعوا باشد (مثلاً وضعیت تصرف، آثار جرم و…).
• مهر و امضای مأمور اجرا و مطلعین: صورتجلسه باید به امضای مأمور اجرا و تمامی مطلعینی که اظهار نظر کرده اند، برسد. در صورت امتناع مطلعین از امضا، این موضوع باید در صورتجلسه قید شود.

این صورتجلسه، مدرکی رسمی است که به پیوست پرونده به دادگاه ارسال می شود و قاضی آن را مورد بررسی قرار خواهد داد.

اعتراض به نتایج تحقیق محلی

در صورتی که یکی از طرفین دعوا نسبت به نتایج تحقیق محلی اعتراض داشته باشد، حق اعتراض برای او محفوظ است. این اعتراض می تواند به دلایل مختلفی مانند:

• عدم رعایت تشریفات قانونی در اجرا: مثلاً تحقیق توسط فرد فاقد صلاحیت انجام شده باشد یا ابلاغ صحیح صورت نگرفته باشد.
• عدم ثبت دقیق اظهارات: اظهارات مطلعین به درستی ثبت نشده باشد یا تحریف شده باشد.
• غرض ورزی یا سوءنیت مأمور اجرا یا مطلعین: اگر دلیلی بر این باشد که مأمور یا مطلعین با غرض خاصی اطلاعات نادرست ارائه داده اند.

اعتراض باید به صورت کتبی و مستند به دادگاه ارائه شود. دادگاه پس از بررسی اعتراض، می تواند دستور تجدید تحقیق محلی، یا ارجاع امر به کارشناسی برای بررسی صحت نتایج تحقیق، یا هر تصمیم مقتضی دیگری را صادر کند. مهلت قانونی برای اعتراض معمولاً در قانون به صراحت ذکر نشده و بسته به شرایط پرونده و تشخیص قاضی متفاوت است، اما توصیه می شود بلافاصله پس از اطلاع از نتیجه تحقیق، اقدامات لازم انجام گیرد.

تحقیق محلی کیفری بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری

تحقیق محلی تنها به دعاوی حقوقی محدود نمی شود، بلکه در پرونده های کیفری نیز نقشی حیاتی در کشف جرم و رسیدن به حقیقت ایفا می کند. قانون آیین دادرسی کیفری نیز به این موضوع توجه ویژه ای داشته است.

مبنای قانونی تحقیق محلی کیفری

ماده 123 قانون آیین دادرسی کیفری صراحتاً بیان می دارد: «هرگاه برای کشف واقع و روشن شدن موضوع نیاز به تحقیق محلی یا معاینه محل باشد، یا چنانچه متهم یا شاکی درخواست نمایند، بازپرس اقدام به اجرای آن می کند.» این ماده، مبنای قانونی اصلی برای انجام تحقیق محلی در پرونده های کیفری است و هدف اصلی آن را کشف واقع و روشن شدن موضوع عنوان می کند. در پرونده های کیفری، این اقدام می تواند شامل مواردی نظیر کشف آثار جرم، تعیین دقیق محل وقوع جرم، یا بررسی سوابق متهم از طریق اهالی محل باشد.

نقش شهود و مطلعین در تحقیقات کیفری

در ماده 127 قانون آیین دادرسی کیفری تأکید شده است که هنگام انجام تحقیق محلی کیفری، شهود و مطلعین نیز دعوت می شوند و بازپرس می تواند هر فرد دیگری را که حضور او را برای روشن شدن موضوع لازم می داند، احضار کند. نکته مهم این است که اگر اثبات حق یا کشف جرم منوط به اظهارات این افراد باشد و آن ها بدون عذر موجه از حضور خودداری کنند، بازپرس می تواند دستور جلب آن ها را صادر نماید. این حکم، اهمیت اطلاعات مطلعین و شهود محلی را در تحقیقات کیفری نشان می دهد و قدرت بیشتری به بازپرس برای جمع آوری اطلاعات می دهد.

تفاوت با تحقیقات حقوقی

اگرچه کلیت فرآیند تحقیق محلی در هر دو حوزه حقوقی و کیفری به منظور کشف حقیقت است، اما تفاوت های ظریفی نیز وجود دارد:

• هدف اصلی: در حقوقی، اغلب برای اثبات ادعا و روشن شدن حق و حقوق طرفین است. در کیفری، هدف اصلی، کشف جرم، شناسایی مجرم و جمع آوری دلایل اثبات بزهکاری یا بی گناهی است.
• اجراکننده: در حقوقی، قاضی یا ضابط به دستور قاضی انجام می دهد. در کیفری، بازپرس، دادیار یا ضابطین قضایی تحت نظارت آن ها این کار را انجام می دهند.
• الزامات حضور: در کیفری، قدرت بازپرس برای احضار و حتی جلب مطلعین بیشتر است، به دلیل حساسیت کشف جرم.
• نوع اطلاعات: در کیفری، اطلاعات می تواند شامل آثاری از جرم، نحوه وقوع جرم، سوابق متهم، و حتی ارتباطات او در محل باشد.

به طور کلی، تحقیق محلی در پرونده های کیفری به دلیل ماهیت عمومی جرم و لزوم کشف حقیقت برای حفظ نظم جامعه، از اهمیت بالاتری برخوردار است و مقامات قضایی اختیارات بیشتری در این زمینه دارند.

نمونه صورتجلسه تحقیقات محلی در دعاوی ملکی

یکی از رایج ترین کاربردهای تحقیق محلی، در دعاوی ملکی است. در اینجا، یک نمونه از صورتجلسه تحقیق محلی که توسط کلانتری یا ضابط دادگستری تنظیم می شود، ارائه می گردد.

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ تنظیم صورتجلسه]
شماره: [شماره ثبت صورتجلسه]
پیوست: ---------

صورتجلسه تحقیقات محلی

موضوع: اجرای قرار تحقیق محلی صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [نام شهرستان]
کلاسه پرونده: [شماره کلاسه پرونده]
دستور قضایی به شماره [شماره دستور قضایی] مورخ [تاریخ دستور قضایی]

احتراماً،
در اجرای دستور ریاست محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی [نام شهرستان] در خصوص پرونده کلاسه فوق الذکر، اینجانب [نام و نام خانوادگی مأمور اجرا]، [سمت مأمور اجرا، مثال: سروان/ستوان/کارمند نیروی انتظامی] در تاریخ [تاریخ اجرای تحقیق] ساعت [ساعت اجرای تحقیق] به نشانی [آدرس دقیق محل مورد تحقیق] عزیمت نموده و با حضور خواهان/شاکی آقای/خانم [نام خواهان/شاکی] و عدم حضور خوانده/متهم آقای/خانم [نام خوانده/متهم] (در صورت حضور، ذکر شود) اقدام به تحقیق از اهالی و مطلعین محل به شرح ذیل نمودم:

1.  آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مطلع اول]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، ساکن [آدرس دقیق]، اظهار داشتند:
     [اظهارات کامل و دقیق مطلع اول در خصوص موضوع دعوا، مثلاً: بنده از سال ها قبل همسایه این ملک هستم. آقای/خانم خواهان را می شناسم و می دانم که ایشان از حدود [تعداد سال] سال پیش در این ملک سکونت داشته و تصرف کامل بر آن داشته است. در این مدت، هرگز آقای/خانم خوانده را در این ملک مشاهده نکرده ام.] 
    امضا: [امضای مطلع اول]

2.  آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مطلع دوم]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی]، شغل [شغل]، ساکن [آدرس دقیق]، اظهار داشتند:
     [اظهارات کامل و دقیق مطلع دوم در خصوص موضوع دعوا، مثلاً: بنده همسایه دیوار به دیوار این ملک هستم. در تمام این سال ها، مالکیت و تصرف آقای/خانم خواهان بر این ملک برای ما محرز بوده است. ایشان کارهای مربوط به ملک را انجام می دادند و هیچ کس دیگری ادعایی در این خصوص نداشته است.] 
    امضا: [امضای مطلع دوم]

3.  (در صورت وجود مطلعین بیشتر، با همین فرمت ادامه یابد.)

مشاهدات عینی مأمور اجرا:
اینجانب در محل مورد نظر، آثار [مثلاً: تصرفات فعلی آقای/خانم خواهان را مشاهده نمودم که شامل وجود اثاثیه منزل، قفل و کلید در اختیار ایشان و عدم مشاهده هیچ گونه آثار تصرف از سوی خوانده بود.]

این صورتجلسه در دو نسخه تنظیم و پس از امضای مطلعین و مأمور اجرا، جهت اقدامات مقتضی به شعبه محترم ارسال می گردد.

با تقدیم احترام
[نام و نام خانوادگی مأمور اجرا]
[سمت و درجه]
[امضا و مهر]

ارزش صورتجلسه در پرونده قضایی: صورتجلسه تحقیق محلی به عنوان یک مدرک رسمی، مشاهدات و شنیده های میدانی را به دادگاه منعکس می کند. اگرچه ممکن است به اندازه اسناد رسمی یا شهادت شاهد مستقیم، توان اثباتی نداشته باشد، اما برای تقویت سایر دلایل، ایجاد قرینه و در نهایت افزایش علم قاضی نسبت به حقیقت دعوا، بسیار مؤثر است. این سند می تواند به دادگاه در ترسیم تصویری کامل تر از وضعیت موجود کمک شایانی کند.

اعتراض به تحقیقات محلی؛ شرایط و مراحل آن

همانند سایر فرآیندهای قضایی، ممکن است نتایج حاصل از تحقیق محلی با واقعیت منطبق نباشد یا به دلایل مختلفی، یکی از طرفین دعوا نسبت به آن اعتراض داشته باشد. قانون گذار حق اعتراض به این نتایج را برای افراد محفوظ داشته است.

دلایل رایج اعتراض به تحقیقات محلی

اعتراض به نتایج تحقیق محلی معمولاً بر اساس یکی از دلایل زیر مطرح می شود:

• عدم رعایت تشریفات قانونی: در صورتی که تحقیق محلی بدون رعایت کامل مواد قانونی مربوطه، مانند عدم ابلاغ صحیح به طرفین، یا انجام تحقیق توسط فرد فاقد صلاحیت صورت گرفته باشد.
• ثبت نادرست اظهارات: اگر اظهارات مطلعین به طور کامل یا صحیح در صورتجلسه ثبت نشده باشد، یا مأمور اجرا مطالب را به نحو جانبدارانه منعکس کرده باشد.
• عدم بی طرفی مطلعین یا مأمور اجرا: در صورتی که دلایلی برای اثبات غرض ورزی، خویشاوندی، یا منفعت داشتن مطلعین یا مأمور اجرا در نتیجه تحقیق وجود داشته باشد.
• تناقض با سایر ادله: اگر نتایج تحقیق محلی به طور کامل با سایر ادله قوی تر پرونده (مانند اسناد رسمی، نظریه کارشناسی قاطع، یا شهادت شهود موثق) در تناقض آشکار باشد.

مراحل رسمی اعتراض به تحقیقات محلی

برای اعتراض به نتایج تحقیق محلی، لازم است مراحل زیر به صورت رسمی و با رعایت اصول حقوقی طی شود:

1. جمع آوری مستندات و مدارک: فرد معترض باید تمامی شواهد، گزارش های مربوطه، اظهارات شاهدان احتمالی (که می توانند تناقضات را تأیید کنند)، و هرگونه مدارکی که با نتایج تحقیق محلی در تضاد است را گردآوری کند.
2. تنظیم لایحه اعتراض رسمی: یک لایحه حقوقی دقیق و مستند تنظیم شود. در این لایحه باید به صورت مشخص، دلیل یا دلایل اعتراض، شماره کلاسه پرونده، تاریخ اجرای تحقیق، و اطلاعات دقیق طرفین ذکر شود. لحن لایحه باید محترمانه و مستند به مواد قانونی باشد.
3. ارسال به مرجع صالح: لایحه اعتراض باید به مرجع قضایی که پرونده در آن در حال رسیدگی است (دادگاه رسیدگی کننده یا در موارد کیفری، بازپرس پرونده) ارسال و به صورت رسمی ثبت شود.

مهلت اعتراض چقدر است؟

در بسیاری از موارد، مهلت قانونی مشخص و صریحی برای اعتراض به نتایج تحقیق محلی در قوانین آیین دادرسی ذکر نشده است. این موضوع به این معناست که اعتراض باید به موقع و پیش از صدور حکم نهایی مطرح شود. بنابراین، توصیه اکید می شود که بلافاصله پس از اطلاع از نتایج تحقیق محلی که به نظر شما نادرست یا ناقص است، اقدامات لازم برای تنظیم و ثبت لایحه اعتراض انجام گیرد. تأخیر در اعتراض ممکن است حق شما را برای تجدیدنظر در این موضوع سلب کند، به خصوص اگر قاضی بر اساس نتایج تحقیق محلی (همراه با سایر ادله) رأی خود را صادر کرده باشد. در صورت لزوم، دادگاه یا بازپرس می تواند پس از بررسی اعتراض، دستور تجدید تحقیق محلی یا ارجاع امر به کارشناس برای بررسی مجدد وضعیت را صادر کند.

نتیجه گیری: قدرت در درخواست مستند

در نظام حقوقی ما، که هر روز شاهد پیچیده تر شدن دعاوی و افزایش نیاز به ابزارهای کارآمد برای کشف حقیقت هستیم، «تحقیق محلی» به عنوان یکی از ادله مهم در کنار اسناد، شهادت و کارشناسی، نقش بسزایی ایفا می کند. این ابزار قانونی، به قاضی این امکان را می دهد که فراتر از اسناد و مدارک خشک، از مشاهدات و اطلاعات مطلعین محلی نیز برای رسیدن به علم و یقین بهره مند شود. با این حال، قدرت واقعی تحقیق محلی در گرو کیفیت درخواست ارائه شده به دادگاه است. یک نمونه درخواست تحقیقات محلی که به درستی، با جزئیات کافی و مستند به قوانین نگاشته شده باشد، نه تنها شانس صدور قرار را افزایش می دهد، بلکه می تواند مسیر پرونده را به سمت احقاق حق و عدالت هموار کند.

مهمترین نکات در نگارش یک درخواست مؤثر شامل رعایت ساختار صحیح، بیان واضح دلایل نیاز به تحقیق محلی، اشاره به مواد قانونی مرتبط، و ارائه آدرس دقیق محل مورد نظر برای تحقیق است. هرچند تحقیق محلی به تنهایی ممکن است دلیلی قطعی برای صدور حکم نباشد و بیشتر نقش اماره قضایی و کمک کننده به علم قاضی را دارد، اما در بسیاری از موارد، اطلاعات حاصل از آن می تواند مکمل سایر دلایل بوده و ابهامات موجود در پرونده را مرتفع سازد. همچنین، آگاهی از مراحل اجرایی پس از صدور قرار و نحوه اعتراض به نتایج آن، برای هر فرد درگیر در پرونده قضایی ضروری است. در نهایت، با توجه به حساسیت و پیچیدگی های مسائل حقوقی، در صورت مواجهه با پرونده های پیچیده و دشوار، همواره توصیه می شود برای تنظیم درخواست های حقوقی و پیگیری روند دادرسی، با یک وکیل متخصص مشورت نمایید تا از حقوق خود به بهترین نحو دفاع کنید.