درخواست تامین خواسته فوری

درخواست تامین خواسته فوری، ابزاری قدرتمند در نظام حقوقی ایران است که به خواهان امکان می دهد تا پیش از تضییع یا تفریط خواسته خود، اقدام به توقیف اموال خوانده کند و از ضرر و زیان احتمالی جلوگیری نماید. این ابزار قانونی، به ویژه در شرایطی که خطر از بین رفتن یا انتقال مال مورد نزاع قریب الوقوع باشد، حیاتی است و به خواهان اطمینان می دهد که در صورت پیروزی در دعوای اصلی، قادر به وصول حق خود خواهد بود.

تامین خواسته به طور کلی به معنای ایمن کردن خواسته ای است که مدعی از دادگاه مطالبه می کند. این اقدام تضمین می کند که در طولانی مدت دادرسی، مال یا حق مورد نظر، توسط خوانده از بین نرود یا منتقل نشود. با این حال، درخواست تامین خواسته فوری از آنجا اهمیت می یابد که به خواهان اجازه می دهد در صورت اثبات بیم تضییع یا تفریط خواسته، قرار تامین را حتی پیش از ابلاغ به خوانده، به مرحله اجرا درآورد. این فوریت در اجرای قرار، تفاوت اساسی و مزیت اصلی آن نسبت به تامین خواسته عادی است و نقش کلیدی در حفظ حقوق افراد در موقعیت های حساس ایفا می کند. این مقاله به بررسی جامع و دقیق ابعاد مختلف این درخواست حیاتی می پردازد.

تامین خواسته فوری چیست و چرا ضروری است؟

در فضای دعاوی حقوقی، ممکن است شرایطی پیش آید که خواهان (مدعی) احساس خطر کند که مال یا حقی که از دادگاه مطالبه کرده، پیش از صدور حکم نهایی و قطعی، توسط خوانده (مدعی علیه) از بین برود یا به شخص دیگری منتقل شود. در چنین مواقعی، قانون گذار ابزاری به نام «تامین خواسته» را پیش بینی کرده است تا خواهان بتواند اموال خوانده را به صورت موقت توقیف کند و از تضییع یا تفریط خواسته جلوگیری نماید. اما در برخی موارد، سرعت عمل در این توقیف از اهمیت بالایی برخوردار است که به آن «تامین خواسته فوری» می گویند.

تعریف دقیق تامین خواسته فوری

تامین خواسته فوری، نوع خاصی از قرار تامین خواسته است که در ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی جمهوری اسلامی ایران تعریف شده است. این ماده بیان می کند: قرار تامین، باید فوری به خوانده، ابلاغ و پس از آن اجرا شود. در مواردی که ابلاغ فوری ممکن نباشد و تاخیر اجرا باعث تضییع یا تفریط خواسته گردد، ابتدا قرار تامین اجرا و سپس ابلاغ می شود.

بر اساس این ماده، در شرایطی خاص که بیم تضییع یا تفریط خواسته وجود دارد و هرگونه تأخیر در اجرای قرار تامین می تواند به از بین رفتن خواسته یا انتقال آن منجر شود، دادگاه می تواند دستور دهد که قرار تامین بدون اطلاع قبلی و ابلاغ به خوانده، فوراً اجرا شود. این ویژگی، یعنی اجرای قرار پیش از ابلاغ، جوهر اصلی و تمایز عمده تامین خواسته فوری است.

فلسفه وجودی و اهداف

فلسفه اصلی درخواست تامین خواسته فوری، حفظ حقوق خواهان در برابر اقدامات احتمالی خوانده است. فرض کنید فردی از دیگری مبلغ قابل توجهی طلب دارد و مطلع می شود که خوانده قصد دارد تنها ملک یا خودروی خود را به سرعت بفروشد تا از پرداخت بدهی فرار کند. اگر خواهان مجبور باشد تا زمان ابلاغ قرار به خوانده منتظر بماند، ممکن است خوانده در این مدت مال خود را منتقل کرده و اجرای حکم آتی را با مشکل مواجه کند. اهداف کلیدی این سازوکار حقوقی عبارتند از:

• جلوگیری از تضییع خواسته: یعنی ممانعت از بین رفتن فیزیکی یا نابودی مال (مانند کالای فاسدشدنی، محصول کشاورزی).
• جلوگیری از تفریط خواسته: یعنی ممانعت از اقدامات حقوقی یا فیزیکی که ارزش مال را کاهش دهد یا قابلیت دسترسی به آن را از بین ببرد (مانند فروش، انتقال، پنهان کردن).
• تضمین قابلیت اجرای احکام آتی: اطمینان از اینکه پس از صدور حکم قطعی به نفع خواهان، اموالی برای اجرای آن حکم وجود داشته باشد.
• ایجاد بازدارندگی: دلسرد کردن خواندگان از انجام اقداماتی که به حقوق خواهان لطمه می زند.

تفاوت های کلیدی با تامین خواسته عادی

درک تفاوت های میان تامین خواسته فوری و عادی برای هر دو طرف دعوا حیاتی است. این تفاوت ها عمدتاً حول محور سرعت و شرایط اجرای قرار می چرخند:

1. اجرای قرار پیش از ابلاغ: مهم ترین و بنیادی ترین تفاوت این است که در تامین خواسته فوری، در صورت احراز بیم تضییع یا تفریط، قرار توقیف اموال می تواند پیش از آنکه به خوانده ابلاغ شود، به اجرا درآید. این در حالی است که در تامین خواسته عادی، ابتدا قرار به خوانده ابلاغ شده و پس از آن، مراحل اجرا آغاز می شود.
2. شرط اصلی بیم تضییع یا تفریط: در تامین خواسته فوری، اثبات بیم تضییع یا تفریط خواسته برای دادگاه الزامی است. این بیم باید واقعی و محتمل باشد و خواهان باید دلایل محکمی برای اثبات آن ارائه دهد. در حالی که در تامین خواسته عادی، صرف وجود سند رسمی، اوراق تجاری واخواست شده یا سپردن خسارت احتمالی کافی است و لزوماً نیازی به اثبات بیم تضییع نیست.
3. سرعت رسیدگی: دادگاه به درخواست تامین خواسته فوری با سرعت و خارج از نوبت رسیدگی می کند تا فرصت هرگونه اقدام مخرب از سوی خوانده سلب شود.
4. میزان خسارت احتمالی: در تامین خواسته عادی، معمولاً خواهان ملزم به سپردن خسارت احتمالی به صندوق دادگستری است تا در صورت بی حقی وی، خسارات احتمالی وارده به خوانده جبران شود. اما در موارد خاص تامین خواسته فوری (به ویژه بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی و ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی)، ممکن است خواهان از سپردن این خسارت معاف شود.

شرایط و الزامات حقوقی درخواست تامین خواسته فوری

درخواست تامین خواسته فوری، همچون هر اقدام حقوقی دیگری، مستلزم رعایت شرایط و الزامات خاصی است. عدم رعایت این موارد می تواند منجر به رد درخواست از سوی دادگاه شود. شناخت دقیق این شرایط، برای خواهان ضروری است تا بتواند با آمادگی کامل، درخواست خود را ارائه دهد.

شرط اصلی: وجود بیم تضییع یا تفریط خواسته

همان طور که پیشتر اشاره شد، محور اصلی و سنگ بنای درخواست تامین خواسته فوری، اثبات بیم تضییع یا تفریط خواسته است. بدون اثبات این شرط، درخواست فوریتی نخواهد داشت و به عنوان تامین خواسته عادی تلقی خواهد شد. درک این دو مفهوم کلیدی است:

• تضییع: به معنای از بین رفتن، تلف شدن، یا نابودی فیزیکی خواسته است. این مفهوم معمولاً در مواردی کاربرد دارد که مال مورد نظر، از بین رفتنی یا آسیب پذیر باشد.
• تفریط: به معنای انجام اقداماتی از سوی خوانده است که باعث کاهش ارزش مال، انتقال آن به دیگری، پنهان کردن یا هر عمل دیگری که دسترسی خواهان به آن را در آینده دشوار یا ناممکن می سازد.

مصادیق و مثال های روشن بیم تضییع یا تفریط:

• مال در معرض نابودی: فرض کنید ده رأس گوسفند یا مقدار زیادی محصول کشاورزی (مانند گندم یا میوه) موضوع دعوای اصلی باشد و خواهان اطلاع یابد که خوانده، حیوانات را در شرایط نامناسب نگهداری می کند که منجر به تلف شدن آنها می شود، یا محصولات کشاورزی را در انبار بدون تهویه و در معرض فساد قرار داده است. در این حالت، بیم تضییع وجود دارد.
• انتقال سند ملک: خواهان در دعوایی، مطالبه یک قطعه زمین یا آپارتمان را دارد و مطلع می شود که خوانده در صدد فروش فوری یا انتقال سند ملک به نام شخص ثالث (معمولاً اعضای خانواده یا دوستان) است تا از توقیف آن جلوگیری کند. این اقدام مصداق بارز تفریط است.
• فروش فوری خودرو یا کالای گران قیمت: زمانی که خوانده، دارنده تنها یک خودروی گران قیمت یا کالایی با ارزش مشابه است و خواهان شواهدی دارد که خوانده قصد فروش سریع آن را زیر قیمت بازار یا به صورت قاچاق دارد تا وجه آن را از دسترس خارج کند.
• برداشت و انتقال سریع محصول کشاورزی: در دعاوی مربوط به سهم از محصول یک زمین کشاورزی، اگر خواهان بیم آن را داشته باشد که خوانده پس از برداشت محصول، آن را به سرعت فروخته یا به مکان نامعلومی منتقل کند.
• برداشت از حساب بانکی: در دعاوی مربوط به مطالبات مالی، اگر خواهان شواهدی ارائه دهد که خوانده قصد دارد تمامی موجودی حساب های بانکی خود را به سرعت خارج کند (البته توقیف حساب بانکی اغلب مشمول تامین خواسته عادی با سپرده خسارت احتمالی است، مگر اینکه اثبات شود قصد فرار از دین وجود دارد).

نحوه اثبات بیم تضییع یا تفریط:

اثبات این بیم برای دادگاه حیاتی است و خواهان باید با دقت و مستندات کافی آن را نشان دهد. دلایل و مستندات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• شهادت شهود: افرادی که از قصد خوانده برای انتقال یا از بین بردن مال اطلاع دارند.
• امارات و قرائن: شواهد غیرمستقیم مانند آگهی فروش فوری مال در روزنامه ها یا سایت ها، انتقال بخش عمده ای از اموال خوانده در مدت زمان کوتاه به نام افراد دیگر، فاکتورهای خرید مواد اولیه برای نابودی مال.
• نامه های تهدیدآمیز: مکاتبات یا پیام هایی که خوانده در آن صراحتاً به خواهان اعلام کرده قصد دارد مال را از دسترس خارج کند.
• مدارک مربوط به وضعیت فعلی مال: عکس یا فیلم از وضعیت نامناسب نگهداری مال که خطر تلف شدن را نشان می دهد.

بر اساس ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی، اگر طلبکار به دادگاه دادخواست داده و دلایلی اقامه نماید که مدیون برای فرار از دین، قصد فروش اموال خود را دارد، دادگاه می تواند قرار توقیف اموال وی را به میزان بدهی او صادر نماید.

سایر شرایط عمومی تامین خواسته

علاوه بر شرط اصلی بیم تضییع یا تفریط، درخواست تامین خواسته فوری باید شرایط عمومی تامین خواسته را نیز داشته باشد:

• خواسته معلوم و معین باشد: مال یا حق مورد مطالبه باید به طور دقیق مشخص و قابل شناسایی باشد (مثلاً یک دستگاه خودرو با پلاک مشخص، یک قطعه زمین با پلاک ثبتی معین، یا مبلغ مشخصی وجه نقد). در مورد خواسته کلی، مقدار آن نیز باید مشخص باشد (مثلاً ۱۰۰ کیلوگرم برنج).
• صلاحیت دادگاه رسیدگی کننده به اصل دعوا: درخواست تامین خواسته باید به دادگاهی ارائه شود که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد. این موضوع می تواند از نظر صلاحیت محلی یا ذاتی باشد.
• امکان توقیف مال: مالی که قرار است توقیف شود، نباید از مستثنیات دین باشد (مانند منزل مسکونی که عرفاً مورد نیاز شخص معسر است، ابزار کار، کتب و وسایل علمی و تحقیقاتی و …). توقیف این اموال از نظر قانونی ممنوع است.

موارد معافیت از سپردن خسارت احتمالی در تامین خواسته فوری

معمولاً در تامین خواسته، خواهان باید مبلغی به عنوان خسارت احتمالی در صندوق دادگستری تودیع کند تا در صورت اثبات بی حقی او، این خسارت به خوانده پرداخت شود. اما قانون گذار در برخی موارد، خواهان را از این تکلیف معاف کرده است که برخی از آن ها با ماهیت فوری تامین خواسته مرتبط است:

1. اثبات تضییع یا تفریط خواسته: بر اساس بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر خواهان بتواند به دادگاه ثابت کند که خواسته در معرض تضییع یا تفریط است، از سپردن خسارت احتمالی معاف می شود. این بند مستقیماً به موضوع فوریت مرتبط است و از مواردی است که در درخواست تامین خواسته فوری باید به آن استناد کرد.
2. اسناد رسمی یا اسناد تجاری واخواست شده: اگر دعوا مستند به سند رسمی (مانند سند مالکیت، سند ازدواج) باشد یا به اوراق تجاری واخواست شده (چک، سفته، برات) باشد، خواهان از سپردن خسارت احتمالی معاف است. اگرچه این موارد لزوماً به فوریت مربوط نمی شوند، اما در ترکیب با بیم تضییع یا تفریط، می توانند درخواست تامین خواسته فوری را تقویت کنند.
3. قصد فرار از دین (ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی): اگر خواهان بتواند به دادگاه ثابت کند که مدیون قصد فرار از دین را دارد و به همین منظور در حال انتقال اموال خود است، می تواند بدون سپردن خسارت احتمالی، تقاضای توقیف اموال را بنماید. این مورد نیز به طور مستقیم به شرایط فوریتی بازمی گردد.

راهنمای گام به گام ثبت و پیگیری درخواست تامین خواسته فوری

ثبت و پیگیری درخواست تامین خواسته فوری، نیازمند دقت و رعایت مراحل قانونی است تا بتوان به بهترین شکل از حقوق خود محافظت کرد. این فرآیند، از تنظیم دادخواست تا اجرای قرار، دارای جزئیات مهمی است که در ادامه به آن ها می پردازیم.

تنظیم و تکمیل دادخواست تامین خواسته فوری

اولین گام، تنظیم صحیح دادخواست است. دادخواست تامین خواسته فوری باید با توجه به شرایط و الزامات خاص این نوع درخواست، تکمیل شود:

• نکات مهم در ستون خواسته: در این بخش، خواهان باید به وضوح «صدور قرار تامین خواسته فوری» را مطالبه کند و حتماً به ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی یا سایر مواد مرتبط با فوریت (مانند بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی یا ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی) اشاره کند. مال یا حق مورد نظر برای توقیف نیز باید به صورت مشخص و با جزئیات کامل (مانند پلاک ثبتی ملک، شماره موتور و شاسی خودرو، مشخصات چک) ذکر شود.
• چگونگی بیان دلایل فوریت در شرح دادخواست: این بخش، حیاتی ترین قسمت دادخواست برای تامین خواسته فوری است. خواهان باید با جزئیات کامل و مستند، دلایل و شواهدی را که نشان دهنده بیم تضییع یا تفریط خواسته است، بیان کند. باید مشخص شود که چرا تأخیر در اجرای قرار، به خواهان ضرر جبران ناپذیری وارد خواهد کرد. هرچه توضیحات مستدل تر و مستندات قوی تر باشد، احتمال پذیرش درخواست فوریت بیشتر خواهد بود. به عنوان مثال، اگر بیم انتقال ملک وجود دارد، باید شواهد این قصد (آگهی فروش، اظهارات خوانده، اقدامات اجرایی او) را شرح داد.
• مدارک و منضمات لازم: خواهان باید تمامی مدارکی را که اصل خواسته را اثبات می کند (مانند مبایعه نامه، اجاره نامه، چک، سفته، سند رسمی) و همچنین مدارکی را که فوریت موضوع را تأیید می کند (مانند شهادت نامه شهود، گزارش کارشناس از وضعیت مال در معرض تلف، آگهی فروش، پرینت پیامک تهدیدآمیز از سوی خوانده) پیوست دادخواست نماید.

مراحل ثبت درخواست و مرجع صالح

پس از تنظیم دادخواست، مراحل زیر باید طی شود:

1. ثبت از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: تمامی دادخواست ها (از جمله تامین خواسته) باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به مرجع صالح ارسال شوند.
2. توجه به مرجع صالح: دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد، صالح به رسیدگی به درخواست تامین خواسته فوری نیز می باشد. این بدان معناست که خواهان باید بداند دعوای اصلی او در کدام دادگاه (از نظر صلاحیت ذاتی و محلی) طرح خواهد شد و دادخواست تامین خواسته را به همان دادگاه ارائه کند. به عنوان مثال، اگر دعوا مربوط به ملک است، دادگاه محل وقوع ملک صالح خواهد بود.

رسیدگی دادگاه و صدور قرار

دادگاه به درخواست تامین خواسته فوری، با رسیدگی خارج از نوبت و فوق العاده عمل می کند. هدف، سرعت بخشی به فرآیند برای جلوگیری از وقوع خسارت است. دادگاه، بدون نیاز به تشکیل جلسه دادرسی و شنیدن اظهارات خوانده، و صرفاً بر اساس محتویات دادخواست و دلایل ارائه شده از سوی خواهان، اقدام به صدور قرار تامین خواسته فوری می کند. این قرار، در صورت احراز شرایط، معمولاً در اسرع وقت صادر می شود.

اجرای قرار تامین خواسته فوری (بدون ابلاغ)

یکی از مهم ترین ویژگی های تامین خواسته فوری، امکان اجرای قرار قبل از ابلاغ به خوانده است که در بند دوم ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی تصریح شده است. این امر به شرح زیر انجام می شود:

• پس از صدور قرار تامین، پرونده به قسمت اجرای احکام دادگستری ارجاع می شود.
• مامور اجرا، با دستور دادگاه و بدون نیاز به اطلاع قبلی خوانده، اقدام به توقیف مال مورد نظر می کند. این توقیف می تواند شامل نصب پلاکارد بر روی ملک، توقیف سند خودرو، توقیف حساب بانکی، یا توقیف فیزیکی مال منقول باشد.
• پس از اجرای قرار و توقیف مال، قرار تامین به خوانده ابلاغ می شود. این توالی اجرا سپس ابلاغ وجه تمایز اصلی تامین خواسته فوری است.
• نقش اجرای احکام و مامور اجرا در این مرحله بسیار حیاتی است تا عملیات توقیف به سرعت و با رعایت موازین قانونی صورت گیرد.

مهلت اقامه دعوای اصلی پس از صدور قرار

صدور قرار تامین خواسته (چه فوری و چه عادی) یک اقدام تبعی و مقدماتی است و به خودی خود منجر به احقاق حق نمی شود. بنابراین، خواهان مکلف است ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ صدور قرار تامین، نسبت به اقامه دعوای اصلی (مثلاً مطالبه وجه چک، الزام به تنظیم سند رسمی، مطالبه مهریه) اقدام نماید. این مهلت برای خواهان یک الزام قانونی است.

• اگر خواهان ظرف این مهلت ۱۰ روزه، دعوای اصلی را اقامه نکند، خوانده می تواند با درخواست به دادگاه، تقاضای لغو قرار تامین را بنماید. در این صورت، قرار تامین خود به خود منتفی شده و توقیف از روی اموال برداشته می شود.

نمونه دادخواست تامین خواسته فوری (کاربردی و متنوع)

برای درک بهتر نحوه تنظیم دادخواست تامین خواسته فوری، در ادامه به چند نمونه کاربردی با سناریوهای مختلف اشاره می شود. این نمونه ها بیشتر بر روی بخش شرح دادخواست تمرکز دارند که بیانگر دلایل فوریت است.

نمونه 1: تامین خواسته فوری ملک یا خودرو در معرض فروش یا انتقال

سناریو: خواهان مبلغ زیادی بابت قرارداد کاری از خوانده طلبکار است و مطلع شده که خوانده قصد دارد تنها ملک مسکونی خود را به سرعت فروخته و از کشور خارج شود تا از پرداخت بدهی فرار کند.

موضوع خواسته: صدور قرار تامین خواسته فوری و توقیف پلاک ثبتی [مشخصات دقیق ملک: شماره پلاک اصلی و فرعی، بخش، آدرس] یا توقیف خودرو [مدل، رنگ، پلاک انتظامی] بر اساس ماده ۱۱۷ و بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی.

شرح دادخواست: احتراماً به استحضار می رساند، اینجانب خواهان به موجب قرارداد [شماره و تاریخ قرارداد یا سایر مستندات دین]، مبلغ [مبلغ به ریال/تومان] از خوانده محترم، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده]، طلبکار می باشم. متاسفانه، علیرغم مراجعات مکرر، ایشان از پرداخت دین خود امتناع می ورزند. اخیراً از طریق [ذکر مستند: مثلاً شهود، آگهی فروش، پرینت پیامک] مطلع شدم که خوانده محترم قصد فروش فوری تنها ملک مسکونی خود/ خودروی [مشخصات خودرو] را دارد و شواهدی نیز مبنی بر قصد خروج ایشان از کشور وجود دارد. از آنجا که این مال، تنها دارایی با ارزش شناخته شده از خوانده است و فروش یا انتقال آن، موجب تفریط خواسته اینجانب و عدم امکان وصول طلب در آینده خواهد شد، و با توجه به فوریت امر و بیم تفریط خواسته، مستنداً به ماده ۱۱۷ و بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته فوری و دستور توقیف مال مذکور پیش از ابلاغ به خوانده را از آن مقام محترم قضایی دارم. بدیهی است دعوای اصلی مطالبه وجه، ظرف مهلت قانونی اقامه خواهد شد.

نمونه 2: تامین خواسته فوری مال در معرض تلف یا نابودی

سناریو: خواهان بر اساس قرارداد، مالک تعداد مشخصی از کالای فاسدشدنی (مثلاً محصولات پروتئینی) است که در انبار خوانده نگهداری می شود و خوانده قصد تحویل آن را ندارد. خواهان متوجه شده که مال در معرض فساد و نابودی است.

موضوع خواسته: صدور قرار تامین خواسته فوری و توقیف [تعداد و نوع کالا با مشخصات دقیق] در انبار [آدرس انبار] بر اساس ماده ۱۱۷ و بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی.

شرح دادخواست: احتراماً به استحضار می رساند، به موجب مبایعه نامه شماره [شماره و تاریخ مبایعه نامه]، اینجانب اقدام به خرید [تعداد و نوع کالا، مثلاً ۱۰۰۰ کیلوگرم گوشت مرغ منجمد] از خوانده محترم نموده و ثمن معامله نیز به طور کامل پرداخت شده است. متاسفانه خوانده از تحویل کالا امتناع می ورزد. اخیراً از طریق [ذکر مستند: مثلاً بازدید محلی، گزارش شهود] مطلع شدم که کالاهای مذکور در انبار [آدرس] در شرایط نامناسب نگهداری می شوند و خطر فساد و از بین رفتن کامل آن ها (تضییع خواسته) هر لحظه محتمل است. با توجه به ماهیت فاسدشدنی کالا و بیم تضییع خواسته و همچنین فوریت امر، مستنداً به ماده ۱۱۷ و بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته فوری و دستور توقیف و حفظ کالا پیش از ابلاغ به خوانده را از آن مقام محترم قضایی دارم. دعوای اصلی متعاقباً اقامه خواهد شد.

نمونه 3: تامین خواسته فوری وجه چک یا سفته با بیم فرار از دین

سناریو: خواهان دارنده یک فقره چک برگشتی است و مطلع شده که صادرکننده چک در حال انتقال تمامی اموال منقول و غیرمنقول خود به نام همسر و فرزندانش است تا از پرداخت وجه چک فرار کند.

موضوع خواسته: صدور قرار تامین خواسته فوری و توقیف اموال منقول و غیرمنقول خوانده به میزان [مبلغ چک] ریال، مستنداً به ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، بند ج ماده ۱۰۸ و ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی.

شرح دادخواست: احتراماً به استحضار می رساند، اینجانب دارنده یک فقره چک به شماره [شماره چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال عهده بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] هستم که توسط خوانده محترم، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده] صادر شده است. چک مذکور در تاریخ [تاریخ سررسید] سررسید شده و متاسفانه به دلیل عدم موجودی برگشت خورده است (گواهی عدم پرداخت به پیوست تقدیم می گردد). اخیراً باخبر شدم که خوانده محترم، با علم به بدهی خود، در حال انتقال کلیه اموال و دارایی های خود (از جمله [ذکر مثال: ملک پلاک ثبتی، خودروی پلاک انتظامی]) به نام اشخاص ثالث (مانند همسر و فرزندان) با هدف فرار از دین می باشد. از آنجا که این اقدامات، موجب تفریط خواسته اینجانب و عدم امکان وصول طلب در آینده خواهد شد، و با توجه به فوریت امر و بیم فرار از دین، مستنداً به ماده ۱۱۷ قانون آیین دادرسی مدنی، بند ج ماده ۱۰۸ این قانون (چون چک واخواست شده است) و همچنین ماده ۲۱۸ مکرر قانون مدنی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته فوری و دستور توقیف کلیه اموال خوانده به میزان وجه چک پیش از ابلاغ به خوانده را از آن مقام محترم قضایی دارم. دعوای اصلی مطالبه وجه چک، ظرف مهلت قانونی اقامه خواهد شد.

نمونه 4: تامین خواسته فوری جهیزیه در خطر تضییع

سناریو: زنی پس از بروز اختلاف با همسر، قصد ترک منزل مشترک را دارد، اما بیم آن را دارد که همسرش جهیزیه او را تضییع، تفریط یا تصرف کند.

موضوع خواسته: صدور قرار تامین خواسته فوری و توقیف اقلام جهیزیه اینجانب (بر اساس لیست پیوست) مستنداً به ماده ۱۱۷ و بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی.

شرح دادخواست: احتراماً به استحضار می رساند، اینجانب [نام خواهان] همسر دائم آقای [نام خوانده] می باشم. به موجب سیاهه جهیزیه مورخ [تاریخ] که به امضای خوانده محترم نیز رسیده، اقلام مندرج در لیست پیوست را به عنوان جهیزیه به منزل مشترک آورده ام. متاسفانه، به دلیل اختلافات شدید پیش آمده، قصد ترک منزل مشترک را دارم و بیم آن می رود که خوانده محترم در غیاب اینجانب، اقدام به تضییع، تفریط یا تصرف غیرقانونی جهیزیه اینجانب نماید. با توجه به فوریت امر و خطر از بین رفتن یا تصرف جهیزیه (تضییع یا تفریط خواسته)، مستنداً به ماده ۱۱۷ و بند ب ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین خواسته فوری و دستور توقیف و حفظ کلیه اقلام جهیزیه ذکر شده در لیست پیوست (با مشخصات کامل) پیش از ابلاغ به خوانده را از آن مقام محترم قضایی دارم. دعوای اصلی استرداد جهیزیه، متعاقباً اقامه خواهد شد.

نکات حقوقی، اشتباهات رایج و اعتراض به قرار تامین خواسته فوری

آگاهی از نکات حقوقی ظریف، پرهیز از اشتباهات رایج و آشنایی با حق اعتراض، برای هر دو طرف دعوا در موضوع تامین خواسته فوری اهمیت زیادی دارد. این اطلاعات به خواهان کمک می کند تا درخواست موفقی داشته باشد و به خوانده امکان می دهد در صورت لزوم از حقوق خود دفاع کند.

نکات کلیدی برای موفقیت در درخواست

برای افزایش شانس موفقیت در درخواست تامین خواسته فوری، رعایت نکات زیر توصیه می شود:

• مستندسازی دقیق و قوی دلایل فوریت: مهم ترین عامل موفقیت، اثبات قانع کننده بیم تضییع یا تفریط برای دادگاه است. هرگونه مدرک (نوشتاری، صوتی، تصویری، شهادت شهود) که این بیم را نشان دهد، باید به طور کامل و منظم ضمیمه دادخواست شود.
• پیگیری فعال پس از ثبت: پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، لازم است خواهان پیگیری های لازم را از طریق سامانه ثنا یا مراجعه به دادگاه مربوطه انجام دهد تا از روند رسیدگی و صدور قرار مطلع شود و در صورت نیاز، مدارک تکمیلی ارائه کند.
• صداقت در بیان حقایق: ارائه اطلاعات نادرست یا اغراق آمیز می تواند نه تنها به رد درخواست منجر شود، بلکه در صورت اثبات سوءنیت، پیامدهای حقوقی دیگری نیز برای خواهان به دنبال داشته باشد.
• مشاوره با وکیل متخصص: پیچیدگی های حقوقی مربوط به تامین خواسته، به ویژه نوع فوری آن، نشان دهنده لزوم بهره گیری از مشاوره و کمک یک وکیل با تجربه در این زمینه است. وکیل می تواند در تنظیم صحیح دادخواست، جمع آوری مستندات و پیگیری پرونده راهنمای بسیار مؤثری باشد.

اشتباهات رایج در درخواست تامین خواسته فوری

برخی اشتباهات رایج می توانند مانع از موفقیت درخواست تامین خواسته فوری شوند:

• عدم توانایی در اثبات فوریت: صرف ادعای فوریت بدون ارائه مستندات کافی، به رد درخواست منجر خواهد شد. دادگاه تنها در صورت احراز خطر واقعی تضییع یا تفریط، دستور اجرای فوری را صادر می کند.
• اشتباه در تعیین خواسته یا مرجع صالح: اگر خواسته به درستی و با جزئیات لازم (مثلاً مشخصات دقیق مال) تعیین نشود یا دادخواست به دادگاه فاقد صلاحیت ارائه گردد، درخواست رد خواهد شد.
• عدم رعایت مهلت ۱۰ روزه برای اقامه دعوای اصلی: همان طور که پیشتر اشاره شد، عدم اقامه دعوای اصلی ظرف ۱۰ روز از تاریخ صدور قرار تامین، منجر به لغو قرار توقیف خواهد شد که به معنای از بین رفتن فرصت خواهان برای حفظ حق خود است.
• توقیف اموالی که جزو مستثنیات دین هستند: درخواست توقیف اموالی که به موجب قانون جزو مستثنیات دین محسوب می شوند، اساساً غیرقانونی است و توسط دادگاه پذیرفته نخواهد شد.

اعتراض به قرار تامین خواسته فوری و مطالبه خسارات

خوانده دعوا که مال او به موجب قرار تامین خواسته فوری توقیف شده است، از حقوقی برای اعتراض و دفاع از خود برخوردار است:

• حق خوانده برای اعتراض به قرار: بر اساس ماده ۱۱۶ قانون آیین دادرسی مدنی، خوانده می تواند ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ قرار تامین، به دادگاهی که قرار را صادر کرده است، اعتراض کند. این اعتراض می تواند به دلایل مختلفی مانند عدم وجود شرایط قانونی برای صدور قرار (مثلاً نبود بیم تضییع یا تفریط)، اشتباه در شناسایی مال، یا کافی نبودن دلایل خواهان باشد.
• مهلت و نحوه رسیدگی به اعتراض: دادگاه در اولین جلسه به اعتراض خوانده رسیدگی کرده و در مورد بقا یا لغو قرار تامین تصمیم گیری می کند. تصمیم دادگاه در این خصوص قطعی است و قابل تجدیدنظرخواهی نمی باشد.
• مطالبه خسارات ناشی از اجرای قرار تامین در صورت بی حقی خواهان: اگر پس از اجرای قرار تامین، خواهان در دعوای اصلی محکوم به بی حقی شود یا دادخواست خود را مسترد کند، خوانده حق دارد خسارات ناشی از اجرای قرار تامین (مانند خسارت ناشی از توقیف مال، کاهش ارزش مال و …) را از خواهان مطالبه کند. این مطالبه باید ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ حکم قطعی مبنی بر بی حقی خواهان، بدون نیاز به تشریفات عادی دادخواست و صرفاً با تسلیم دلایل و مستندات به دادگاه، انجام شود.

باید به خاطر داشت که تصمیم دادگاه مبنی بر قبول یا رد درخواست تامین خواسته، از جمله درخواست های فوری، قابل تجدیدنظرخواهی نمی باشد. تنها راه دفاع خوانده، اعتراض به قرار صادر شده در همان دادگاه صادرکننده و در مهلت قانونی است.

---

سوالات متداول

آیا برای درخواست تامین خواسته فوری حتماً باید وکیل گرفت؟

اگرچه اجباری برای گرفتن وکیل نیست، اما با توجه به پیچیدگی های حقوقی و فوریت موضوع، بهره گیری از مشاوره وکیل متخصص اکیداً توصیه می شود. وکیل می تواند در تنظیم صحیح دادخواست، جمع آوری مستندات لازم و پیگیری دقیق پرونده نقش حیاتی ایفا کند و شانس موفقیت شما را به طرز چشمگیری افزایش دهد.

مدت زمان صدور و اجرای قرار تامین خواسته فوری چقدر است؟

درخواست تامین خواسته فوری با قید فوری و خارج از نوبت بررسی می شود. دادگاه پس از بررسی دادخواست و ضمائم، معمولاً در اسرع وقت (گاهی در همان روز یا نهایتاً ظرف چند روز کاری) قرار تامین را صادر می کند. اجرای قرار نیز پس از صدور، بلافاصله توسط اجرای احکام انجام می شود.

آیا قرار تامین خواسته فوری مانع از انتقال مال توسط خوانده می شود؟

بله، هدف اصلی قرار تامین خواسته فوری، دقیقاً همین است که مانع از هرگونه اقدام خوانده برای انتقال، فروش، پنهان کردن یا از بین بردن مال مورد نظر شود. پس از اجرای قرار و توقیف مال، هرگونه اقدام خوانده نسبت به آن مال، از نظر قانونی بی اعتبار و ممنوع خواهد بود.

چه تفاوتی بین تامین خواسته فوری و تامین دلیل وجود دارد؟

تامین خواسته فوری با هدف توقیف اموال و جلوگیری از تضییع یا تفریط خواسته انجام می شود تا در آینده امکان اجرای حکم فراهم باشد. اما تامین دلیل، به منظور حفظ و ثبت دلایل و مستندات یک دعوا در زمانی که بیم از بین رفتن آن دلایل وجود دارد، صورت می گیرد. تامین دلیل به توقیف مال منجر نمی شود و صرفاً به جمع آوری و ثبت شواهد و مدارک می پردازد.

در صورت رد درخواست تامین خواسته فوری، امکان تجدیدنظر وجود دارد؟

خیر، قرار رد درخواست تامین خواسته فوری و همچنین قرار قبول آن، از جمله تصمیمات دادگاه است که به موجب قانون، قابل تجدیدنظر یا فرجام خواهی نمی باشد. تنها راه دفاع خوانده در صورت صدور قرار، اعتراض به آن در همان دادگاه صادرکننده قرار است.

چگونه می توان اطلاعات اموال خوانده را برای تامین خواسته فوری به دست آورد؟

برای شناسایی اموال خوانده، می توانید از طریق اداره ثبت اسناد و املاک (برای اموال غیرمنقول)، راهنمایی و رانندگی (برای خودرو)، بانک مرکزی (برای حساب های بانکی) و سایر مراجع، استعلام بگیرید. در بسیاری از موارد، خواهان خود از اموال خوانده آگاهی دارد یا می تواند از طریق تحقیقات محلی و شهود اطلاعاتی کسب کند. ارائه دقیق این اطلاعات در دادخواست، سرعت رسیدگی را افزایش می دهد.

آیا توقیف مال در تامین خواسته فوری شامل مستثنیات دین هم می شود؟

خیر، مستثنیات دین اموالی هستند که توقیف آن ها به موجب قانون ممنوع است، حتی در قالب تامین خواسته فوری. این اموال شامل اقلامی ضروری برای زندگی مدیون و خانواده اش، مانند منزل مسکونی متناسب با شأن، ابزار و وسایل کار، مبلغ ودیعه مسکن اجاره ای و … می شوند. در صورتی که خواهان در دادخواست خود توقیف مستثنیات دین را درخواست کند، دادگاه آن بخش از درخواست را رد خواهد کرد.

نتیجه گیری

درخواست تامین خواسته فوری، به عنوان یک سازوکار حیاتی در نظام حقوقی ایران، نقشی بی بدیل در حفظ حقوق خواهان و جلوگیری از تضییع یا تفریط خواسته دارد. این ابزار قانونی، به ویژه در شرایطی که سرعت عمل در توقیف اموال از اهمیت بالایی برخوردار است و بیم از بین رفتن یا انتقال مال وجود دارد، به خواهان امکان می دهد تا با اقدامی سریع و قاطع، از وقوع خسارات جبران ناپذیر جلوگیری کند و آینده وصول حق خود را تضمین نماید.

درک دقیق مفاهیمی همچون بیم تضییع یا تفریط، آگاهی از شرایط قانونی ماده ۱۱۷ و سایر مواد مرتبط، و همچنین نحوه صحیح تنظیم دادخواست و پیگیری مراحل آن، برای هر فردی که با چنین شرایطی مواجه است، ضروری است. از سوی دیگر، خواندگان نیز باید از حق خود برای اعتراض به قرار تامین و مطالبه خسارات احتمالی ناشی از آن مطلع باشند. با توجه به پیچیدگی های فنی و حقوقی این فرآیند، بهره گیری از مشاوره و تجربه وکلای متخصص در این زمینه، می تواند راهگشا باشد و به شما در اتخاذ بهترین تصمیم و حفظ حقوق قانونی تان یاری رساند. به یاد داشته باشید، اقدام به موقع و آگاهانه، کلید موفقیت در پرونده های حقوقی است.