نحوه ی به اجرا گذاشتن مهریه

به اجرا گذاشتن مهریه فرآیندی قانونی است که به زن این امکان را می دهد تا حق مالی خود را از شوهر مطالبه کند. این فرآیند می تواند از طریق اداره ثبت اسناد یا دادگاه خانواده انجام شود و شامل مراحلی چون درخواست صدور اجرائیه، معرفی اموال، و پیگیری های قانونی است. آگاهی از این مراحل برای مطالبه مهریه ضروری است.

مهریه به عنوان یک حق مالی و شرعی، از لحظه عقد نکاح برای زن ثابت می شود و او می تواند هر زمان که اراده کند، آن را مطالبه نماید. با این حال، فرآیند مطالبه و به اجرا گذاشتن مهریه در سیستم حقوقی ایران دارای پیچیدگی ها و ظرافت های خاصی است که ناآگاهی از آن ها می تواند به طولانی شدن روند و حتی تضییع حقوق فرد منجر شود. از این رو، شناخت دقیق مراحل قانونی، مدارک مورد نیاز، هزینه ها و قوانین مرتبط از اهمیت بالایی برخوردار است. این راهنمای جامع، برای آشنایی گام به گام با تمامی ابعاد حقوقی و اجرایی مطالبه مهریه طراحی شده است تا به شما در درک بهتر و پیگیری مؤثر حقوقتان کمک کند.

مفاهیم و پیش نیازهای اولیه مهریه

پیش از ورود به مراحل اجرایی مهریه، لازم است با تعاریف و مفاهیم بنیادین مرتبط با این حق قانونی آشنا شویم. این آشنایی به درک بهتر فرآیندها و تصمیم گیری های آگاهانه تر کمک می کند.

مهریه چیست؟

مهریه، مالی است که به موجب عقد نکاح، مرد متعهد می شود آن را به همسر خود (زوجه) بپردازد. این تعهد، یک دین قانونی بر ذمه مرد است که به محض جاری شدن صیغه عقد، زن مالک آن می شود، حتی اگر هنوز رابطه زناشویی برقرار نشده باشد. مهریه می تواند شامل هر مالی باشد که ارزش اقتصادی داشته و قابلیت تملک و نقل و انتقال داشته باشد، مانند سکه، طلا، زمین، خانه یا وجه نقد. تعیین مهریه باید با توافق طرفین صورت گیرد.

مهریه به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می شود که آثار حقوقی متفاوتی دارند:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه به محض عقد نکاح، قابل مطالبه است و زن می تواند هر زمان که بخواهد آن را از مرد درخواست کند. مرد نیز مکلف به پرداخت آن است، مگر اینکه اعسار او ثابت شود. در این حالت، امکان تقسیط مهریه وجود دارد.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، مطالبه و پرداخت آن مشروط به توانایی و استطاعت مالی مرد است. به این معنی که زن باید ثابت کند مرد توانایی پرداخت مهریه را دارد تا بتواند آن را مطالبه کند. اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن خواهد بود.

زن می تواند مهریه خود را هر زمان پس از عقد، حتی در دوران زندگی مشترک، مطالبه کند. این حق، قابل انتقال به ورثه زن نیز هست، به این معنی که اگر زن فوت کند، ورثه او می توانند مهریه را از مرد مطالبه کنند.

حق حبس در مهریه

حق حبس یکی از حقوق مهم زن در رابطه با مهریه است که در ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی به آن اشاره شده است. بر اساس این حق، زن می تواند تا زمانی که مهریه به او تسلیم نشده است، از ایفاء وظایف زناشویی خودداری کند، مگر اینکه مهریه او حال (عندالمطالبه) نباشد. این حق یک ابزار قانونی برای زن است تا از اجرای تعهد مرد در قبال مهریه اطمینان حاصل کند.

شرایط اعمال حق حبس:

1. مهریه باید عندالمطالبه باشد.
2. زن باید پیش از برقراری اولین رابطه زناشویی، حق حبس خود را اعمال کند. در صورت تمکین خاص، حق حبس ساقط می شود.
3. زن نباید راضی به برقراری رابطه شده باشد.

اگر زن حق حبس را به درستی اعمال کند، می تواند نفقه خود را نیز از مرد مطالبه کند، حتی اگر از تمکین عام (سکونت در منزل مشترک) خودداری کرده باشد. این حق تا زمانی ادامه می یابد که مهریه به طور کامل پرداخت شود یا زن آن را ببخشد.

قانون جدید مهریه و سقف ۱۱۰ سکه

یکی از مهمترین تغییرات در قوانین مهریه، مربوط به ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ است که بر ضمانت اجرای مهریه تأثیر بسزایی گذاشته است. این قانون، سقف ۱۱۰ سکه را برای اعمال ضمانت اجرای کیفری (جلب و حبس) زوج در نظر گرفته است.

مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد، در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.

این ماده به این معناست که:

• مهریه تا ۱۱۰ سکه: در این میزان، در صورت عدم پرداخت از سوی زوج، امکان درخواست جلب و حبس او وجود دارد. این قسمت از مهریه دارای ضمانت اجرای کیفری است.
• مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه: برای مطالبه مازاد بر ۱۱۰ سکه، تنها ملاک، توانایی مالی (ملائت) مرد است. به این معنی که زن باید ثابت کند مرد اموالی بیش از مستثنیات دین دارد که از طریق آن ها می تواند مهریه مازاد را پرداخت کند. در این بخش، امکان جلب و حبس مرد وجود ندارد و اگر مرد توانایی مالی نداشته باشد، زن نمی تواند او را به دلیل عدم پرداخت مهریه مازاد جلب کند.

هدف از این قانون، کاهش آمار زندانیان مهریه و جلوگیری از سوء استفاده از اهرم حبس برای مطالبه مهریه های سنگین بوده است. با این حال، این قانون به معنای بی اعتبار شدن مهریه های بالاتر از ۱۱۰ سکه نیست، بلکه تنها شیوه مطالبه و ضمانت اجرای آن متفاوت می شود.

راه های به اجرا گذاشتن مهریه

مطالبه و به اجرا گذاشتن مهریه به طور کلی از دو مسیر قانونی مجزا اما مرتبط قابل پیگیری است: از طریق اداره ثبت اسناد و املاک و از طریق دادگاه خانواده. انتخاب مسیر مناسب به شرایط پرونده، وجود اموال از زوج و سرعت عمل مورد نظر بستگی دارد.

الف) از طریق اداره ثبت اسناد و املاک (اولین گام)

مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد و املاک، معمولاً اولین و در بسیاری موارد ساده ترین گام برای زن محسوب می شود. این روش به ویژه در صورتی که زوج دارای اموال قابل توقیف باشد، می تواند بسیار مؤثر و سریع تر از روش قضایی عمل کند. قانوناً، زن برای مطالبه مهریه در ابتدا باید به دفترخانه محل وقوع عقد مراجعه کند و نمی تواند مستقیماً به دادگاه برود.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق ثبت:

1. مراجعه به دفترخانه محل عقد و درخواست صدور اجرائیه:

   زوجه باید با در دست داشتن مدارک لازم (اصل شناسنامه، کارت ملی و عقدنامه) به دفترخانه ازدواجی که عقد نکاح در آنجا ثبت شده است مراجعه کند. در آنجا، درخواست صدور اجرائیه مهریه را مطرح می نماید. سردفتر پس از بررسی مدارک و اطمینان از صحت اطلاعات، اجرائیه را صادر می کند.

2. ارسال اجرائیه به اداره اجرای اسناد رسمی:

   پس از صدور اجرائیه توسط دفترخانه، پرونده به اداره اجرای اسناد رسمی (زیر مجموعه اداره ثبت اسناد و املاک) ارسال می شود. در این مرحله، زن یا وکیل او باید پیگیر ارسال صحیح پرونده باشند.

3. تشکیل پرونده در اداره ثبت و معرفی اموال زوج:

   پس از وصول اجرائیه به اداره ثبت، پرونده ای برای مهریه تشکیل می شود. در این مرحله، زوجه می تواند اقدام به معرفی اموال زوج (اعم از منقول و غیرمنقول مانند خودرو، ملک، سهام، حقوق و مزایا، حساب های بانکی) به اداره ثبت نماید. اگر زن اطلاعاتی در مورد اموال مرد ندارد، می تواند درخواست استعلام از مراجع مختلف (مانند اداره ثبت اسناد، بانک مرکزی، راهور و…) را ارائه دهد تا اموالی که به نام زوج است، شناسایی شوند.

4. درخواست توقیف اموال:

   پس از شناسایی اموال، زن می تواند درخواست توقیف آن اموال را از اداره ثبت بخواهد. اموال توقیف شده پس از ارزیابی کارشناس، در صورت عدم پرداخت مهریه توسط زوج، از طریق مزایده به فروش رسیده و مبلغ مهریه از محل آن تأمین می شود.

5. درخواست ممنوع الخروجی زوج:

   زوجه همچنین می تواند درخواست ممنوع الخروجی زوج را از طریق اداره ثبت مطرح کند. این درخواست به منظور فشار بر زوج برای پرداخت مهریه و جلوگیری از خروج او از کشور قبل از تسویه بدهی مهریه است. این ممنوع الخروجی پس از صدور، به مراجع ذیربط ابلاغ می شود.

6. صدور گواهی عدم انجام عملیات اجرایی (در صورت عدم موفقیت ثبت):

   اگر ظرف مدت معین (معمولاً شش ماه) پس از تشکیل پرونده در اداره ثبت، هیچ مالی از زوج شناسایی نشود یا اموال معرفی شده از مستثنیات دین باشند و پرونده به نتیجه نرسد، زوجه یا وکیل او می تواند درخواست صدور گواهی مبنی بر عدم انجام عملیات اجرایی را از اداره ثبت نماید. این گواهی پیش نیاز مراجعه به دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه است.

مزایا و معایب روش ثبتی:

• مزایا: سرعت عمل بالاتر نسبت به دادگاه در صورت وجود اموال، هزینه کمتر در مراحل اولیه، عدم نیاز به تشکیل جلسات متعدد دادگاه.
• معایب: عدم کارایی در صورت عدم وجود اموال مشخص از زوج، عدم امکان مطالبه نفقه یا سایر دعاوی خانوادگی به صورت همزمان، عدم بررسی اعسار زوج و تقسیط مهریه.

ب) از طریق دادگاه خانواده

مراجعه به دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه معمولاً در دو حالت اصلی صورت می گیرد: یا زمانی که مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت اسناد به نتیجه نرسیده و گواهی عدم انجام عملیات اجرایی صادر شده است، یا زمانی که زوجه همزمان با مطالبه مهریه، قصد طرح دعاوی دیگر خانوادگی (مانند طلاق) را دارد. در این روش، دادگاه صلاحیت بررسی جامع تر پرونده از جمله درخواست اعسار زوج را دارد.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق دادگاه:

1. ثبت نام در سامانه ثنا:

   پیش از هر اقدام قضایی، زن باید در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ اوراق قضایی) ثبت نام و حساب کاربری فعال داشته باشد. تمام ابلاغیه های دادگاه از طریق این سامانه ارسال می شود.

2. تنظیم دادخواست مطالبه مهریه:

   زن یا وکیل او باید دادخواستی تحت عنوان مطالبه مهریه تنظیم کند. در این دادخواست، باید مشخصات طرفین، میزان مهریه، و دلایل مطالبه آن به دقت قید شود. ارائه گواهی عدم انجام عملیات اجرایی از ثبت (در صورت مراجعه قبلی به ثبت) نیز ضروری است.

3. ارجاع دادخواست به شعبه مربوطه و تعیین وقت رسیدگی:

   پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پرداخت هزینه های مربوطه، دادخواست به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده شده و وقت رسیدگی تعیین می شود. ابلاغیه مربوط به وقت رسیدگی برای طرفین از طریق سامانه ثنا ارسال خواهد شد.

4. حضور در جلسات دادگاه و ارائه مستندات:

   زوجین یا وکلای آن ها باید در جلسات دادگاه حضور یابند و دفاعیات و مستندات خود را ارائه دهند. زن می تواند مدارک مالکیت مرد را برای اثبات ملائت او به دادگاه ارائه کند. مرد نیز در صورت عدم توانایی پرداخت، می تواند درخواست اعسار از پرداخت مهریه را مطرح کند.

5. صدور حکم مهریه:

   پس از بررسی های لازم، دادگاه حکم به پرداخت مهریه می دهد. این حکم می تواند به صورت یکجا، تقسیطی (در صورت اثبات اعسار زوج)، یا حکم به جلب (در مورد ۱۱۰ سکه اول در صورت عدم پرداخت) باشد.

6. اجرای حکم:

   پس از قطعیت حکم، پرونده به اجرای احکام دادگستری ارسال می شود. در این مرحله، زن می تواند درخواست توقیف اموال زوج (به جز مستثنیات دین) و در صورت لزوم و مطابق قانون، درخواست جلب او را تا سقف ۱۱۰ سکه مطرح کند.

توضیح در مورد دعاوی مرتبط (مانند طلاق و مهریه):

در بسیاری از موارد، مطالبه مهریه همزمان با درخواست طلاق از سوی زن (طلاق از طرف زوجه) یا از سوی مرد (طلاق از طرف زوج) صورت می گیرد. در این شرایط، دادگاه خانواده می تواند به هر دو دعوا به صورت همزمان رسیدگی کند و در حکم واحد، هم تکلیف طلاق و هم تکلیف مهریه را مشخص نماید. این امر می تواند به سرعت بخشیدن به کل فرآیند کمک کند.

مزایا و معایب روش قضایی:

• مزایا: امکان بررسی جامع تر پرونده، رسیدگی به دعاوی مرتبط به صورت همزمان، امکان درخواست اعسار و تقسیط مهریه، امکان صدور حکم جلب (تا ۱۱۰ سکه) و ممنوع الخروجی.
• معایب: طولانی تر بودن فرآیند نسبت به ثبت در صورت وجود اموال، هزینه های دادرسی بالاتر.

مدارک، هزینه ها و نکات کلیدی

برای پیگیری مؤثر مطالبه مهریه، آگاهی از مدارک مورد نیاز، هزینه های قانونی و نکات حقوقی بسیار حائز اهمیت است. جمع آوری دقیق مدارک و شناخت کامل از تعهدات مالی و مستثنیات قانونی، می تواند فرآیند را تسهیل کند.

مدارک لازم برای به اجرا گذاشتن مهریه

تهیه و ارائه مدارک صحیح و کامل، از اولین و مهمترین گام ها در فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه است. نقص در مدارک می تواند به تأخیر در رسیدگی به پرونده منجر شود.

لیست کامل و دقیق مدارک مورد نیاز:

• اصل شناسنامه: برای احراز هویت زوجه.
• اصل کارت ملی: برای احراز هویت زوجه.
• اصل عقدنامه (سند ازدواج) یا رونوشت رسمی آن: این سند اصلی ترین مدرک برای اثبات عقد نکاح و میزان مهریه است. در صورت عدم دسترسی به اصل، می توان از دفترخانه محل عقد، رونوشت برابر اصل تهیه کرد.
• کپی برابر اصل عقدنامه: معمولاً برای ارائه به مراجع مختلف چندین نسخه کپی برابر اصل مورد نیاز است.
• فرم تکمیل شده درخواست صدور اجرائیه مهریه (در روش ثبتی): این فرم در دفترخانه محل عقد تکمیل می شود.
• گواهی عدم انجام عملیات اجرایی از اداره ثبت (در صورت مراجعه به دادگاه پس از ثبت): اگر ابتدا از طریق اداره ثبت اقدام کرده اید و به نتیجه نرسیده، این گواهی برای مراجعه به دادگاه ضروری است.
• ثبت نام و تأیید هویت در سامانه ثنا: برای پیگیری پرونده و دریافت ابلاغیه های قضایی، داشتن حساب کاربری فعال در سامانه ثنا الزامی است.
• دادخواست مطالبه مهریه (در روش قضایی): این دادخواست باید توسط زوجه یا وکیل او تنظیم و در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود.
• وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل): اگر از طریق وکیل اقدام می کنید، وکالت نامه رسمی وکیل ضروری است.

اهمیت تهیه رونوشت یا کپی برابر اصل:

همیشه توصیه می شود چندین نسخه کپی برابر اصل از عقدنامه و سایر مدارک مهم تهیه شود. این کار از اتلاف وقت و مراجعه مجدد به مراجع در طول فرآیند جلوگیری می کند.

هزینه به اجرا گذاشتن مهریه چقدر است؟

هزینه های مربوط به مطالبه مهریه بسته به روش انتخابی (ثبتی یا قضایی) متفاوت است. آگاهی از این هزینه ها برای برنامه ریزی مالی و تصمیم گیری آگاهانه ضروری است.

هزینه های مربوط به اداره ثبت:

• نیم عشر دولتی: این هزینه معادل پنج درصد از کل مبلغ مهریه است و در صورت وصول مهریه از طریق اداره ثبت، از مرد دریافت می شود. در صورتی که زن مهریه خود را ببخشد یا پرونده با سازش میان زوجین متوقف شود، این مبلغ از او گرفته نخواهد شد. اما اگر زن مهریه را از مرد وصول کند، این هزینه از مرد دریافت می شود.
• هزینه های جانبی: شامل هزینه های مربوط به استعلام اموال، کارشناسی اموال توقیفی، آگهی مزایده و … که معمولاً در ابتدا توسط زن پرداخت می شود و پس از وصول مهریه از مرد قابل دریافت است.

هزینه های دادرسی در دادگاه:

هزینه های دادرسی در دادگاه بر اساس بهای خواسته (میزان مهریه) محاسبه می شود و در مراحل مختلف (بدوی، تجدیدنظر و دیوان عالی کشور) متفاوت است.

• مرحله بدوی:
  • تا مبلغ دویست میلیون ریال (۲۰ میلیون تومان): معادل ۲.۵ درصد بهای خواسته.
  • مازاد بر دویست میلیون ریال: معادل ۳.۵ درصد بهای خواسته.
• مرحله تجدیدنظر و واخواهی: معادل ۴.۵ درصد بهای خواسته یا محکوم به.

امکان درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی:

اگر زن توانایی مالی برای پرداخت هزینه های دادرسی را نداشته باشد، می تواند همزمان با دادخواست مطالبه مهریه، درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نیز مطرح کند. در صورت پذیرش اعسار، زن از پرداخت هزینه های دادرسی معاف می شود و این هزینه ها در نهایت از زوج مطالبه خواهد شد.

هزینه های جانبی دیگر:

• هزینه وکالت: در صورت استفاده از وکیل، هزینه های مربوط به حق الوکاله بر اساس تعرفه های مصوب یا توافق با وکیل تعیین می شود.
• هزینه کارشناسی: در صورت لزوم کارشناسی برای تعیین ارزش اموال یا سایر موارد.

نوع هزینه	روش ثبتی	روش قضایی
نیم عشر دولتی	۵٪ از مبلغ مهریه (در صورت وصول از مرد)	در این روش اعمال نمی شود
هزینه دادرسی بدوی	در این روش اعمال نمی شود	۲.۵٪ تا ۲۰۰ میلیون ریال، سپس ۳.۵٪ مازاد
هزینه دادرسی تجدیدنظر/واخواهی	در این روش اعمال نمی شود	۴.۵٪ بهای خواسته
هزینه وکالت	طبق توافق	طبق توافق
هزینه های استعلام/کارشناسی	دارد	دارد

مستثنیات دین در پرداخت مهریه

مستثنیات دین به اموالی گفته می شود که بر اساس قانون، حتی در صورت وجود بدهی، نمی توان آن ها را توقیف کرد. این اموال برای تأمین حداقل معیشت بدهکار و افراد تحت تکفل او ضروری هستند. آگاهی از این موارد هم برای زن و هم برای مرد حائز اهمیت است.

ماده ۲۴ قانون اجرای محکومیت های مالی، لیست اقلامی را که جزء مستثنیات دین محسوب می شوند، به شرح زیر تعیین کرده است:

1. منزل مسکونی: که عرفاً در شأن محکومٌ علیه (زوج) در حالت اعسار او باشد.
2. اثاثیه مورد نیاز زندگی: که برای رفع حوائج ضروری محکومٌ علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
3. آذوقه موجود: به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفاً آذوقه ذخیره می شود.
4. کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی: برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن ها.
5. وسایل و ابزار کار: کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن ها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
6. تلفن مورد نیاز مدیون.
7. مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود: مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

اهمیت تشخیص درست مستثنیات دین:

تشخیص دقیق مستثنیات دین اغلب نیازمند دانش حقوقی است. وکیل متخصص می تواند در معرفی اموال قابل توقیف و جلوگیری از اتلاف وقت بر سر توقیف اموال غیرقانونی کمک شایانی کند. برای مثال، اگر مرد دارای یک خانه باشد که در آن سکونت دارد و آن خانه در شأن عرفی او باشد، قابل توقیف نیست. یا اتومبیلی که با آن امرار معاش می کند (مانند تاکسی) یا یک خط تلفن مورد نیاز او، از مستثنیات دین محسوب می شوند.

درخواست اعسار زوج از پرداخت مهریه

در صورتی که زوج توانایی پرداخت مهریه را به صورت یکجا نداشته باشد، می تواند از دادگاه درخواست اعسار از پرداخت مهریه را مطرح کند. اعسار به معنای عدم توانایی مالی فرد برای پرداخت بدهی های خود است.

شرایط و نحوه درخواست اعسار:

• زوج باید بلافاصله پس از ابلاغ اجرائیه مهریه (چه از طریق ثبت و چه از طریق دادگاه)، دادخواست اعسار خود را به دادگاه تقدیم کند.
• در دادخواست اعسار، زوج باید لیست کامل اموال خود، درآمدها، و هزینه های زندگی خود و افراد تحت تکفل را به همراه شهادت دو نفر شاهد مطلع ارائه دهد.
• دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات شهود، در مورد اعسار زوج تصمیم گیری می کند.

تاثیر اعسار بر نحوه پرداخت مهریه:

در صورت اثبات اعسار زوج، دادگاه حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. این حکم شامل یک پیش قسط (قسمتی از مهریه که باید بلافاصله پرداخت شود) و سپس اقساط ماهانه یا دوره ای می شود. میزان پیش قسط و اقساط با توجه به شرایط مالی زوج، شأن زوجه و عرف جامعه توسط دادگاه تعیین می شود.

نقش دادگاه در تعیین پیش قسط و اقساط:

دادگاه با در نظر گرفتن تمامی جوانب، از جمله میزان حقوق و درآمد زوج، تعداد افراد تحت تکفل، هزینه های زندگی ضروری و سایر دیون، مبلغ پیش قسط و اقساط ماهانه را تعیین می کند. این فرآیند به منظور حفظ حقوق زن و در عین حال عدم تحمیل فشار مالی غیرقابل تحمل به مرد صورت می گیرد.

توقیف اموال بابت مهریه

توقیف اموال یکی از مؤثرترین روش ها برای تضمین وصول مهریه است. این اقدام می تواند از طریق اداره ثبت یا اجرای احکام دادگاه صورت گیرد.

انواع اموال قابل توقیف:

تقریباً هر نوع مالی که متعلق به زوج باشد و جزء مستثنیات دین نباشد، قابل توقیف است. این اموال شامل:

• اموال منقول: خودرو، سهام شرکت ها، اوراق بهادار، حساب های بانکی (وجه نقد در حساب)، حقوق و مزایای دریافتی از کار، طلا و جواهرات، وجوهی که نزد شخص ثالث دارد و …
• اموال غیرمنقول: ملک، زمین، آپارتمان و هر نوع مال غیرمنقول دیگر.

نحوه استعلام اموال:

در صورتی که زن از اموال زوج اطلاع دقیقی نداشته باشد، می تواند درخواست استعلام از مراجع مختلف را مطرح کند:

• سازمان ثبت اسناد و املاک کشور: برای شناسایی املاک و مستغلات.
• بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
• اداره راهور (پلیس راهنمایی و رانندگی): برای شناسایی خودرو.
• اداره تامین اجتماعی یا محل کار زوج: برای توقیف حقوق و مزایای شغلی.
• سامانه جامع شرکت ها: برای شناسایی سهام یا سهم الشرکه در شرکت ها.

محدودیت های توقیف:

علاوه بر مستثنیات دین که پیش تر توضیح داده شد، توقیف اموال ممکن است در موارد دیگری نیز محدودیت داشته باشد:

• اموال مشترک: تنها سهم زوج از اموال مشترک (مثلاً ملک مشاع) قابل توقیف است، نه کل مال.
• حقوق و مزایا: از حقوق و مزایای کارکنان دولت و بخش خصوصی، تنها یک چهارم آن در صورت تأهل و یک سوم آن در صورت تجرد قابل توقیف است تا معاش فرد مختل نشود.

پیگیری توقیف اموال نیازمند دقت و سرعت عمل است، زیرا ممکن است زوج اقدام به انتقال اموال خود نماید. در چنین مواردی، آگاهی از قوانین مربوط به معاملات صوری و فرار از دین نیز حائز اهمیت است.

سوالات متداول

اگر دفترخانه محل وقوع عقد تغییر کرده باشد چه باید کرد؟

در صورتی که دفترخانه محل وقوع عقد تغییر آدرس داده باشد یا منحل شده باشد، شما می توانید با مراجعه به کانون سردفتران ازدواج و طلاق یا از طریق تماس با اداره ثبت اسناد و املاک، نشانی جدید دفترخانه یا مرجع جایگزین برای پیگیری پرونده های آن دفترخانه را جویا شوید. در اغلب موارد، اسناد و سوابق به یک دفترخانه دیگر منتقل شده اند و می توانید از آن طریق اجرائیه خود را دریافت کنید.

چگونه زوج می تواند تقاضای رفع ممنوع الخروجی نماید؟

در صورتی که مرد ممنوع الخروج شده باشد و توانایی پرداخت مهریه به صورت یکجا را نداشته باشد، باید دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را تقدیم دادگاه نماید. اگر دادگاه مرد را معسر تشخیص دهد و حکم به تقسیط مهریه صادر کند، مرد پس از پرداخت پیش قسط مهریه و در برخی موارد یک یا دو قسط دیگر، می تواند از اجرای ثبت یا دادگاه (بسته به مرجعی که حکم ممنوع الخروجی را صادر کرده است)، درخواست رفع ممنوع الخروجی نماید. معمولاً ارائه سند یا ضامن نیز برای رفع ممنوع الخروجی موقت مورد نیاز است.

چه اموالی را می توان بابت مهریه توقیف کرد؟

به طور کلی، هرگونه مال منقول و غیرمنقولی که متعلق به زوج باشد و جزو مستثنیات دین نباشد، قابل توقیف است. این اموال شامل وجه نقد در حساب های بانکی، خودرو، سهام، حقوق و مزایای شغلی، ملک، زمین و هر دارایی با ارزش اقتصادی می شود. اما اموالی مانند منزل مسکونی در شأن عرفی زوج، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار و وسایل امرار معاش (مثلاً یک دستگاه تاکسی برای راننده)، آذوقه ضروری و کتب علمی برای اهل علم، از مستثنیات دین محسوب شده و قابل توقیف نیستند.

آیا می توان همزمان از طریق ثبت و دادگاه اقدام کرد؟

خیر، مطالبه مهریه به صورت همزمان از طریق اداره ثبت و دادگاه امکان پذیر نیست. قانونگذار زن را مکلف کرده است که در ابتدا برای مطالبه مهریه به دفترخانه محل عقد مراجعه و از طریق اداره ثبت اقدام کند. تنها در صورتی که زن نتواند از طریق ثبت مهریه خود را وصول کند (با دریافت گواهی عدم انجام عملیات اجرایی)، می تواند به دادگاه مراجعه نماید. البته، اگر زوج دعوای طلاق مطرح کرده باشد یا زن همزمان با طلاق، مهریه را مطالبه کند، دادگاه صالح به رسیدگی خواهد بود و نیازی به مراجعه قبلی به ثبت نیست.

مدت زمان تقریبی به اجرا گذاشتن مهریه چقدر است؟

مدت زمان به اجرا گذاشتن مهریه به عوامل متعددی بستگی دارد و نمی توان زمان دقیقی برای آن تعیین کرد. این عوامل شامل وجود یا عدم وجود اموال از زوج، همکاری یا عدم همکاری زوج، پیچیدگی های پرونده، میزان ترافیک پرونده در مراجع قضایی و ثبتی، و سرعت عمل وکیل یا خود زوجه در پیگیری پرونده است. در صورت وجود اموال مشخص و عدم اعتراض زوج، ممکن است فرآیند کوتاه تر باشد (چند ماه)، اما در صورت عدم وجود اموال یا درخواست اعسار و نیاز به بررسی های طولانی، ممکن است این فرآیند تا چند سال به طول بینجامد.

اگر زوج فوت کند، مهریه از ترکه او قابل مطالبه است؟

بله، مهریه یک دین است و زن پس از فوت زوج نیز می تواند آن را از ترکه (اموال به جای مانده) متوفی مطالبه کند. در واقع، مهریه قبل از تقسیم ارث، باید از اموال زوج متوفی پرداخت شود. برای این منظور، زن باید به شورای حل اختلاف یا دادگاه مراجعه و درخواست مطالبه مهریه از ترکه را مطرح کند. مهریه از بدهی های ممتاز است و پیش از سایر دیون، از اموال متوفی پرداخت می شود.

آیا در صورت طلاق توافقی، مهریه قابل مطالبه است؟

در طلاق توافقی، تمامی حقوق مالی و غیرمالی زن از جمله مهریه، نفقه و اجرت المثل، با توافق زوجین تعیین و در سند طلاق درج می شود. اگر زن در جریان طلاق توافقی، تمام یا قسمتی از مهریه خود را ببخشد، دیگر نمی تواند آن را مطالبه کند. اما اگر در توافقنامه طلاق مقرر شود که مهریه به صورت کامل یا بخشی از آن پرداخت شود، مرد مکلف به اجرای توافق است و زن می تواند بر اساس آن توافق، مهریه را مطالبه کند.

نقش وکیل در فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه چیست؟

نقش وکیل متخصص در فرآیند به اجرا گذاشتن مهریه بسیار پررنگ و مؤثر است. یک وکیل مجرب می تواند با آگاهی کامل از قوانین و رویه های قضایی و ثبتی، زن را در تمامی مراحل راهنمایی کند. این شامل انتخاب بهترین روش برای مطالبه مهریه (ثبت یا دادگاه)، تنظیم صحیح دادخواست ها و لوایح، جمع آوری و ارائه مدارک، پیگیری استعلام اموال زوج، اعتراض به مستثنیات دین، حضور در جلسات دادگاه و دفاع از حقوق موکل، و پیگیری اجرای حکم می شود. وکیل می تواند به سرعت و کارایی پرونده کمک کرده و از تضییع حقوق زن جلوگیری نماید و همچنین با ارائه مشاوره دقیق، از تصمیمات نادرست پیشگیری کند.

نتیجه گیری و مشاوره نهایی

به اجرا گذاشتن مهریه، فرآیندی قانونی و پیچیده است که نیازمند آگاهی دقیق از مراحل، قوانین و نکات حقوقی مربوطه است. از لحظه تصمیم به مطالبه مهریه، انتخاب مسیر صحیح (از طریق اداره ثبت یا دادگاه خانواده) و پیگیری منظم مراحل، نقشی حیاتی در موفقیت پرونده ایفا می کند. آگاهی از مفهوم مهریه، انواع آن، حق حبس، محدودیت های ۱۱۰ سکه ای و مستثنیات دین، سنگ بنای درک این فرآیند است. همچنین، جمع آوری دقیق مدارک، شناخت هزینه ها و درک فرآیندهای توقیف اموال و اعسار، می تواند مسیر را هموارتر سازد.

در این فرآیند، هر گام دارای جزئیات و ظرافت های خاص خود است که ممکن است برای افراد عادی چالش برانگیز باشد. از همین رو، دریافت مشاوره حقوقی تخصصی از یک وکیل مجرب و کارآزموده در امور خانواده، نه تنها به سرعت و کارایی پرونده کمک می کند، بلکه از بروز اشتباهات احتمالی و اتلاف وقت و هزینه نیز جلوگیری می نماید. یک وکیل متخصص می تواند با تحلیل شرایط خاص پرونده شما، بهترین استراتژی را پیشنهاد داده و از حقوق قانونی شما به نحو احسن دفاع کند.

جهت دریافت مشاوره تخصصی در خصوص نحوه ی به اجرا گذاشتن مهریه، مطالبه سایر حقوق مالی و دعاوی خانوادگی، با وکلای متخصص ما تماس حاصل فرمایید. با ما تماس بگیرید تا با اطمینان و آگاهی کامل، حق خود را پیگیری کنید.