نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت

نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت به شما کمک می کند تا پیش از طرح دعوای اصلی یا حتی در حین آن، مدارک و شواهد مربوط به خسارت وارده را به صورت رسمی حفظ و مستندسازی کنید. این اقدام حقوقی برای جلوگیری از از بین رفتن، تغییر یا پنهان شدن دلایل اثبات کننده حق شما در مراجع قضایی، حیاتی است و می تواند پایه و اساس محکمی برای مطالبه موفقیت آمیز خسارات در آینده باشد.

در بسیاری از مواقع، پس از وارد شدن خسارت (اعم از مالی، بدنی یا معنوی)، شواهد و دلایل مرتبط ممکن است به مرور زمان از بین بروند، تغییر کنند یا حتی توسط طرف مقابل پنهان شوند. به همین دلیل، نهاد حقوقی «تامین دلیل» ابزاری قانونی است که به اشخاص ذینفع امکان می دهد تا پیش از آنکه دیر شود، این دلایل را با نظارت مراجع قضایی ثبت و مستند کنند. این فرایند نه تنها به حفظ حقوق افراد کمک می کند، بلکه زمینه را برای یک دادرسی عادلانه و مؤثر فراهم می آورد. با درک صحیح از چگونگی تنظیم و پیگیری دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت، می توان گامی مهم در جهت احقاق حق برداشت و از تضییع ادله جلوگیری کرد.

تامین دلیل چیست و چرا در مطالبه خسارت ضروری است؟

برای فهم عمیق تر از اهمیت نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت، ابتدا باید با مفهوم حقوقی تامین دلیل آشنا شویم. تامین دلیل یک اقدام احتیاطی قضایی است که هدف آن حفظ و صورت برداری از دلایل و مدارکی است که احتمال از بین رفتن یا تغییر آن ها وجود دارد.

تعریف حقوقی تامین دلیل

بر اساس ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، «در مواردی که اشخاص ذی نفع احتمال دهند که در آینده، استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان، از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهد شد، می توانند از شورای حل اختلاف، درخواست تامین آن ها را بنمایند. مقصود از تامین، در این موارد، فقط ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است.» این ماده به وضوح بیان می کند که تامین دلیل به معنای تحصیل دلیل جدید نیست، بلکه صرفاً به منظور حفظ و مستندسازی دلایل موجود انجام می شود.

اهمیت تامین دلیل در دعاوی مطالبه خسارت

مطالبه خسارت، چه مالی باشد (مانند خسارت به خودرو یا ملک) و چه غیرمالی (مانند خسارت بدنی یا معنوی)، نیازمند اثبات دقیق علت و میزان خسارت است. بسیاری از دلایل و شواهد مربوط به خسارت، ماهیت فیزیکی یا زمان مند دارند و ممکن است با گذشت زمان از بین بروند یا تغییر کنند. از این رو، تامین دلیل در دعاوی مطالبه خسارت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند به دلایل زیر ضروری باشد:

• جلوگیری از زوال یا تغییر دلایل: تصور کنید پس از یک تصادف، آثار ضربه بر روی خودرو به مرور زمان یا با تعمیر از بین می رود. یا ترکیدگی لوله در یک ساختمان که اگر فورا مستند نشود، ممکن است پس از تعمیر، اثبات علت اصلی خسارت دشوار گردد. تامین دلیل این امکان را می دهد که وضعیت موجود قبل از هرگونه تغییر یا ترمیم، به صورت رسمی ثبت شود.
• ثبت وضعیت فعلی: پیش از هرگونه اقدام برای ترمیم خسارت، مانند تعمیر خودرو یا بازسازی ملک، می توان با تامین دلیل، وضعیت اولیه و میزان آسیب را به کمک کارشناس ثبت کرد. این ثبت رسمی، مبنای محکمی برای ارزیابی خسارت در دعوای اصلی خواهد بود.
• ایجاد آمادگی حقوقی: تامین دلیل به خواهان این اطمینان را می دهد که دلایل او محفوظ است و در زمان طرح دعوای اصلی، با مشکل اثبات مواجه نخواهد شد. این اقدام، به نوعی آماده سازی برای دادرسی آتی محسوب می شود.

موارد کاربرد تامین دلیل برای مطالبه خسارت

دامنه کاربرد تامین دلیل در موارد مطالبه خسارت بسیار گسترده است و شامل سناریوهای مختلفی می شود:

• خسارات ناشی از حوادث: تصادفات رانندگی، آتش سوزی، سیل، زلزله و سایر بلایای طبیعی که به اموال یا اشخاص آسیب وارد می کنند.
• خسارات وارده به اموال: آسیب به ملک (تخریب دیوار، نشست ساختمان، ترکیدگی لوله)، خسارت به خودرو (افت قیمت، نیاز به تعمیر)، خرابی تاسیسات و تجهیزات.
• خسارات ناشی از نقص کالا یا خدمات: خرید کالای معیوب، دریافت خدمات نامطلوب (مانند تعمیرات نامناسب).
• خسارات ناشی از عدم انجام تعهدات قراردادی: زمانی که یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نکرده و این عدم انجام تعهد منجر به ورود خسارت به طرف دیگر شده است.

در تمامی این موارد، ثبت و مستندسازی دلایل در زمان مناسب، از اهمیت بالایی برخوردار است.

تامین دلیل به شما کمک می کند تا دلایل اثبات کننده خسارت خود را در برابر خطر از بین رفتن، تغییر یا کتمان حفظ کرده و یک پشتوانه حقوقی قوی برای مطالبه آینده فراهم کنید.

مرجع صالح و مراحل ثبت دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت

برای ثبت نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت و پیگیری آن، لازم است با مرجع صالح و مراحل قانونی آن آشنا باشیم. این مراحل شامل انتخاب مرجع قضایی مناسب و نحوه تنظیم و ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است.

مرجع صالح برای رسیدگی

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی، مرجع صالح برای رسیدگی به دادخواست تامین دلیل بسته به شرایط می تواند متفاوت باشد:

• شورای حل اختلاف: اگر دعوای اصلی مطالبه خسارت هنوز مطرح نشده باشد، متقاضی می تواند با مراجعه به شورای حل اختلاف محل وقوع حادثه یا محل اقامت خوانده، درخواست تامین دلیل نماید. شورا در این مرحله صرفاً به جنبه های احتیاطی و حفظ دلیل می پردازد.
• دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی: در صورتی که دعوای اصلی مطالبه خسارت قبلاً در دادگاهی مطرح شده باشد، درخواست تامین دلیل باید به همان دادگاه ارائه شود. این امر به یکپارچگی رسیدگی به پرونده کمک می کند.

انتخاب مرجع صحیح، گام اول و بسیار مهم در فرایند تامین دلیل است و از اتلاف وقت و سردرگمی جلوگیری می کند.

نحوه اقدام و ثبت دادخواست

ثبت دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت امروزه بیشتر از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. مراحل کلی به شرح زیر است:

1. تهیه مدارک: متقاضی باید کلیه مدارک مربوط به خود و خسارت وارده را جمع آوری کند. این مدارک شامل کارت ملی، مدارک شناسایی، مدارک مالکیت (مانند سند خودرو، سند ملک)، کروکی پلیس (در حوادث رانندگی)، گزارش های فنی، عکس ها، فیلم ها و هرگونه سند دیگری که به اثبات خسارت کمک می کند، می شود.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: با در دست داشتن مدارک فوق و متن پیش نویس دادخواست (که در ادامه به آن می پردازیم)، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
3. تنظیم و ثبت دادخواست: کارشناسان دفتر خدمات قضایی، متن دادخواست شما را در سامانه ثنا ثبت می کنند. لازم است اطلاعات دقیق خواهان، خوانده (در صورت مشخص بودن)، موضوع خواسته و شرح واقعه به صورت کامل و مستند ارائه شود.
4. پرداخت هزینه های دادرسی: هزینه های مربوط به ثبت دادخواست و تعرفه های کارشناسی (در صورت نیاز به کارشناس) در همین مرحله پرداخت می شود.
5. پیگیری: پس از ثبت دادخواست، پرونده به مرجع صالح (شورای حل اختلاف یا دادگاه) ارسال شده و از طریق سامانه ثنا می توانید مراحل رسیدگی را پیگیری کنید.

محتوای دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت

مطابق ماده ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست تامین دلیل باید حاوی نکات زیر باشد:

• مشخصات کامل خواهان و خوانده: شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شغل و آدرس دقیق هر دو طرف. اگر خوانده مشخص نیست، باید این موضوع قید شود.
• موضوع خواسته: باید به صراحت درخواست «تامین دلیل مطالبه خسارت» و نوع آن (مثلاً «تامین دلیل خسارت وارده به خودرو در تصادف») ذکر شود.
• شرح اوضاع و احوال و علل درخواست تامین دلیل: این بخش، هسته اصلی دادخواست است. باید به طور دقیق توضیح داده شود که چه خسارتی وارد شده، چگونه و چرا احتمال زوال دلایل وجود دارد. تأکید بر فوریت و لزوم حفظ دلایل قبل از تغییر یا از بین رفتن، ضروری است.
• نوع دلایل مورد درخواست تامین: باید مشخص شود که متقاضی چه نوع تامین دلیلی را درخواست می کند؛ مانند معاینه محل، تحقیق محلی، جلب نظر کارشناس، استماع شهادت شهود، صورت برداری از دفاتر تجاری یا سایر مدارک.

دقت در تنظیم این بخش ها، به تسریع روند رسیدگی و اثربخشی تامین دلیل کمک شایانی می کند.

نقش جلب نظر کارشناس در تامین دلیل مطالبه خسارت

یکی از مهم ترین ابزارها برای دقیق و مستندسازی نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت، استفاده از کارشناسان رسمی دادگستری است. در بسیاری از موارد، اثبات علت، منشأ و میزان خسارت به دانش و تخصص فنی نیاز دارد که خارج از حیطه تخصص قضات است.

چرا به کارشناس نیاز داریم؟

دلایل متعددی برای لزوم جلب نظر کارشناس در فرایند تامین دلیل مطالبه خسارت وجود دارد:

• تعیین علت و منشأ خسارت: گاهی اوقات، ریشه اصلی یک خسارت (مانند نقص فنی در یک دستگاه، ایراد در ساختمان، یا عامل انسانی در یک حادثه) به سادگی قابل تشخیص نیست و نیاز به بررسی تخصصی دارد.
• برآورد دقیق میزان خسارت: تعیین میزان دقیق خسارت مالی (مانند هزینه تعمیر خودرو، ارزش افت ملک) یا تعیین شدت آسیب های بدنی و هزینه های درمانی مرتبط، نیازمند نظر تخصصی است.
• تخصصی بودن موضوع خسارت: انواع خسارت ها بسیار متنوع هستند و هر یک ممکن است کارشناس متخصص خود را طلب کند؛ از کارشناس تصادفات رانندگی و کارشناس ساختمان گرفته تا کارشناس پزشکی قانونی. حضور این کارشناسان تضمین کننده دقت و صحت اطلاعات ثبت شده است.

نحوه درخواست جلب نظر کارشناس در دادخواست تامین دلیل

هنگام تنظیم نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت، لازم است به وضوح درخواست جلب نظر کارشناس را مطرح کنید. در بخش «موضوع خواسته» یا «شرح اوضاع و احوال» دادخواست، باید قید شود که متقاضی، درخواست «جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه» را دارد و موضوع دقیق کارشناسی نیز مشخص گردد. برای مثال، «ارجاع امر به کارشناس رسمی تصادفات جهت تعیین علت حادثه و میزان خسارت وارده به خودرو» یا «جلب نظر کارشناس ساختمان جهت بررسی علت نشست ساختمان و برآورد هزینه تعمیرات».

ضمیمه کردن مدارکی که لزوم کارشناسی را نشان می دهد (مانند عکس های خسارت، گزارش اولیه پلیس یا بیمارستان)، به مرجع قضایی در تصمیم گیری برای ارجاع امر به کارشناس کمک می کند.

ارزش گزارش کارشناس در تامین دلیل

گزارش کارشناسی که در فرایند تامین دلیل تهیه می شود، یک «اماره قضایی» محسوب می گردد، نه یک «دلیل قطعی». به این معنا که این گزارش، قرینه ای قوی برای اثبات ادعا در دعوای اصلی خواهد بود، اما دادگاه لزوماً به آن متعهد نیست و می تواند با توجه به سایر دلایل و قرائن پرونده، تصمیم گیری کند. با این حال، ارزش اثباتی گزارش کارشناس رسمی بسیار بالا است و به عنوان یک سند معتبر، شانس موفقیت خواهان را در مطالبه خسارت به طرز چشمگیری افزایش می دهد. طرف مقابل نیز حق دارد نسبت به این گزارش اعتراض کرده و درخواست کارشناسی مجدد یا هیئت کارشناسی را داشته باشد.

نمونه دادخواست های کاربردی تامین دلیل مطالبه خسارت

در این بخش، چند نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت برای سناریوهای مختلف ارائه می شود. این نمونه ها به شما کمک می کنند تا ساختار و محتوای لازم برای تنظیم دادخواست خود را درک کنید. توجه داشته باشید که این نمونه ها صرفاً جنبه راهنمایی دارند و باید با توجه به جزئیات پرونده شما تنظیم شوند. برای سهولت، می توانید آن ها را به عنوان الگو در نظر بگیرید.

نمونه ۱: دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت خودرو در تصادف

این نمونه دادخواست برای زمانی است که خودروی شما در یک تصادف آسیب دیده و قصد دارید قبل از تعمیر، خسارت وارده را مستند کنید.

دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت خودرو در تصادف

مشخصات خواهان:
نام: [نام کامل خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
آدرس: [آدرس دقیق محل اقامت خواهان]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

مشخصات خوانده:
نام: [نام کامل خوانده (مقصر حادثه)]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خوانده (در صورت اطلاع)]
شغل: [شغل خوانده (در صورت اطلاع)]
آدرس: [آدرس دقیق محل اقامت خوانده (در صورت اطلاع)]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده (در صورت اطلاع)]
(در صورت عدم اطلاع از مشخصات کامل خوانده، این بخش با عبارت نامشخص تکمیل شود)

موضوع خواسته:
تامین دلیل مطالبه خسارت وارده به خودروی [نوع و مدل خودرو] به شماره پلاک [شماره پلاک خودرو خواهان] در تصادف مورخ [تاریخ تصادف] با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.

دلایل و منضمات:
1. کپی مصدق سند مالکیت خودرو (کارت سبز و برگ کمپانی)
2. کپی مصدق گواهینامه رانندگی خواهان
3. کروکی افسر کاردان فنی پلیس راهور (در صورت وجود)
4. گزارش پلیس (در صورت وجود)
5. تصاویر و فیلم های محل حادثه و خسارت وارده (در صورت وجود)
6. کپی مصدق کارت ملی خواهان

شرح دادخواست:
ریاست محترم شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند، در تاریخ [تاریخ تصادف] در مسیر [آدرس دقیق محل تصادف: خیابان، بزرگراه، چهارراه و...]، یک فقره تصادف رانندگی بین خودروی اینجانب [نوع و مدل خودرو خواهان] به شماره پلاک [شماره پلاک خودرو خواهان] و خودروی [نوع و مدل خودرو خوانده (در صورت اطلاع)] به شماره پلاک [شماره پلاک خودرو خوانده (در صورت اطلاع)] رخ داد. بر اساس بررسی های اولیه و [در صورت وجود: کروکی افسر کاردان فنی یا اظهارات شهود]، خوانده محترم به دلیل [شرح مختصر علت تصادف، مثلاً عدم رعایت فاصله طولی/سرعت غیرمجاز/تغییر مسیر ناگهانی] مقصر حادثه شناخته شده اند.

متاسفانه در این حادثه، خسارات قابل توجهی به خودروی اینجانب وارد آمده است. با توجه به اینکه [شرح فوریت: مثلاً برای امکان تردد و استفاده از خودرو، نیاز به تعمیر فوری آن وجود دارد] و برای جلوگیری از از بین رفتن آثار خسارت و برآورد دقیق میزان آن پیش از تعمیر، ضروری است که دلایل موجود به صورت رسمی مستند شود، لذا مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه (کارشناسی تصادفات) جهت تعیین علت حادثه و برآورد دقیق میزان خسارات وارده به خودروی اینجانب مورد استدعاست.

با تجدید احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

نمونه ۲: دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت وارده به ملک (ترکیدگی لوله)

این نمونه برای زمانی است که ملک شما (مانند آپارتمان یا خانه) دچار آسیب شده است، مثلاً به دلیل ترکیدگی لوله همسایه.

دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت وارده به ملک

مشخصات خواهان:
نام: [نام کامل خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
آدرس: [آدرس دقیق ملک خواهان (که آسیب دیده)]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

مشخصات خوانده:
نام: [نام کامل خوانده (مثلاً همسایه طبقه بالا)]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خوانده (در صورت اطلاع)]
شغل: [شغل خوانده (در صورت اطلاع)]
آدرس: [آدرس دقیق ملک خوانده]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده (در صورت اطلاع)]

موضوع خواسته:
تامین دلیل مطالبه خسارت وارده به ملک به آدرس [آدرس ملک خواهان] ناشی از [علت خسارت، مثلاً ترکیدگی لوله آب واحد همسایه] با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.

دلایل و منضمات:
1. کپی مصدق سند مالکیت یا اجاره نامه ملک
2. تصاویر و فیلم های خسارت وارده (نم سقف، دیوار، تخریب و...)
3. استشهادیه محلی (در صورت وجود)
4. گزارش اولیه تاسیسات کار (در صورت وجود)
5. کپی مصدق کارت ملی خواهان

شرح دادخواست:
ریاست محترم شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند، اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] مالک/مستاجر ملک مسکونی به آدرس [آدرس دقیق ملک] هستم. متاسفانه از تاریخ [تاریخ شروع خسارت یا تاریخ اطلاع]، به دلیل [شرح علت خسارت، مثلاً ترکیدگی لوله آب در واحد طبقه بالای متعلق به خوانده محترم]، سقف و دیوارهای واحد اینجانب دچار نم زدگی، تخریب و آسیب جدی شده است.

با توجه به اینکه خسارت وارده به صورت روزانه در حال گسترش است و بیم آن می رود که با گذشت زمان، آثار و علائم اصلی علت خسارت از بین برود یا ترمیم شود و اثبات آن در آینده متعذر گردد، و همچنین برای امکان تعمیر و بازسازی ملک و جلوگیری از خسارات بیشتر، لذا مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه (کارشناسی ساختمان و تاسیسات) جهت بررسی علت و منشأ خسارت و برآورد دقیق میزان خسارات وارده به ملک اینجانب مورد استدعاست.

با تجدید احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

نمونه ۳: دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد قراردادی

این نمونه برای مواردی است که یکی از طرفین قرارداد به تعهدات خود عمل نکرده و این موضوع باعث خسارت شده است.

دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام تعهد قراردادی

مشخصات خواهان:
نام: [نام کامل خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
شغل: [شغل خواهان / عنوان حقوقی شرکت در صورت شخص حقوقی بودن]
آدرس: [آدرس دقیق محل اقامت/دفتر مرکزی خواهان]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

مشخصات خوانده:
نام: [نام کامل خوانده / عنوان حقوقی شرکت]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی/شناسه ملی: [کد ملی/شناسه ملی خوانده]
شغل: [شغل خوانده]
آدرس: [آدرس دقیق محل اقامت/دفتر مرکزی خوانده]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده]

موضوع خواسته:
تامین دلیل مطالبه خسارت ناشی از عدم انجام/انجام ناقص تعهد قراردادی مورخ [تاریخ قرارداد] در خصوص [موضوع قرارداد، مثلاً تحویل کالای معیوب/عدم انجام خدمات توافق شده] با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.

دلایل و منضمات:
1. کپی مصدق قرارداد مورخ [تاریخ قرارداد]
2. فاکتور خرید/رسید تحویل کالا/گواهی اتمام خدمات
3. مکاتبات و مراودات طرفین (ایمیل، پیامک، نامه ها)
4. تصاویر و فیلم های نشان دهنده نقص کالا/خدمات
5. گزارش اولیه فنی (در صورت وجود)
6. کپی مصدق کارت ملی خواهان

شرح دادخواست:
ریاست محترم شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند، اینجانب/شرکت [نام خواهان] و خوانده محترم در تاریخ [تاریخ قرارداد] مبادرت به انعقاد یک فقره قرارداد [نوع قرارداد، مثلاً فروش کالا/ارائه خدمات] نموده ایم که به موجب آن [شرح مختصر مفاد قرارداد].

متاسفانه، خوانده محترم برخلاف مفاد قرارداد و تعهدات خویش، اقدام به [شرح دقیق تخلف خوانده، مثلاً تحویل کالای مدل [نام کالا] با عیوب اساسی مانند [ذکر عیوب]/عدم ارائه خدمات [نوع خدمات] با کیفیت مطلوب و مطابق استاندارد قراردادی] نموده است که این امر منجر به ورود خسارات [نوع خسارت، مثلاً مالی، از دست رفتن سود، نیاز به تعمیرات مجدد] به اینجانب گردیده است.

با توجه به اینکه [شرح فوریت، مثلاً نگهداری طولانی مدت کالای معیوب می تواند منجر به از بین رفتن مدارک عیوب گردد/تأخیر در مستندسازی نقص خدمات می تواند به دشواری اثبات آن در آینده منجر شود] و به منظور حفظ و مستندسازی دقیق نقص در انجام تعهدات قراردادی و برآورد میزان خسارات وارده، لذا مستنداً به ماده ۱۴۹ قانون آیین دادرسی مدنی، از آن مرجع محترم تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته [ذکر رشته تخصصی مرتبط، مثلاً کارشناسی فنی مربوط به کالا/خدمات] جهت بررسی موضوع و برآورد دقیق خسارات وارده مورد استدعاست.

با تجدید احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

نمونه ۴: دادخواست تامین دلیل فوری مطالبه خسارت (با درخواست اجرا قبل از ابلاغ)

این نمونه دادخواست برای شرایطی است که فوریت امر به قدری زیاد است که بیم از بین رفتن دلیل در مدت زمان کوتاه، پیش از ابلاغ به طرف مقابل، وجود دارد.

دادخواست تامین دلیل فوری مطالبه خسارت

مشخصات خواهان:
نام: [نام کامل خواهان]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
شغل: [شغل خواهان]
آدرس: [آدرس دقیق محل اقامت خواهان]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

مشخصات خوانده:
نام: [نام کامل خوانده (در صورت مشخص بودن)]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی خوانده (در صورت اطلاع)]
شغل: [شغل خوانده]
آدرس: [آدرس دقیق محل اقامت خوانده (در صورت اطلاع)]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده (در صورت اطلاع)]
(در صورت عدم امکان تعیین خوانده یا ضرورت فوریت بالا، این بخش می تواند با عبارت جهت حفظ دلایل در برابر طرف مجهول تکمیل شود)

موضوع خواسته:
تامین دلیل فوری مطالبه خسارت [نوع خسارت، مثلاً ناشی از ریزش ناگهانی سقف/آتش سوزی در واحد تجاری] به آدرس [آدرس محل خسارت]، با درخواست اجرا قبل از ابلاغ و جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.

دلایل و منضمات:
1. کپی مصدق سند مالکیت یا اجاره نامه محل
2. تصاویر و فیلم های خسارت وارده که فوریت را نشان می دهد
3. شهادت شهود (در صورت وجود)
4. گزارش اولیه آتش نشانی/اورژانس (در صورت وجود)
5. کپی مصدق کارت ملی خواهان

شرح دادخواست:
ریاست محترم شورای حل اختلاف / دادگاه عمومی [نام شهرستان]

با سلام و احترام،
به استحضار عالی می رساند، اینجانب [نام و نام خانوادگی خواهان] مالک/ذینفع ملک/واحد تجاری به آدرس [آدرس دقیق محل خسارت] هستم. متاسفانه در تاریخ [تاریخ حادثه]، به دلیل [شرح مختصر علت حادثه، مثلاً بروز نقص فنی شدید در سیستم برق/وقوع حادثه آتش سوزی/ریزش ناگهانی بخشی از سقف]، خسارت جدی به [ذکر مورد خسارت، مثلاً سقف و دیوارهای واحد، تجهیزات داخلی] وارد شده است.

با عنایت به اینکه وضعیت فعلی خسارت بسیار حساس و ناپایدار است و هر لحظه احتمال تشدید آن، از بین رفتن آثار اصلی حادثه و یا تغییرات جبران ناپذیر وجود دارد [شرح دقیق فوریت، مثلاً ادامه ریزش سقف می تواند منجر به تخریب کامل شود و امکان بازسازی بدون ثبت وضعیت فعلی، اثبات حق را دشوار می سازد]، لذا مستنداً به ماده ۱۴۹ و ۱۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، و با توجه به ضرورت حفظ ادله و جلوگیری از تضییع حق اینجانب، تقاضای صدور قرار تامین دلیل فوری با درخواست اجرای آن قبل از ابلاغ به طرف مقابل و با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته مربوطه (کارشناسی ساختمان/برق/آتش نشانی) جهت بررسی علت، منشأ و برآورد میزان دقیق خسارات وارده مورد استدعاست.

با تجدید احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]

نکات حقوقی مهم در خصوص تامین دلیل مطالبه خسارت

آشنایی با نکات حقوقی کلیدی و تمایزات نهادهای مشابه، برای هر فردی که قصد تنظیم نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت را دارد، ضروری است. این بخش به بررسی این موارد می پردازد تا از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری شود.

تامین دلیل در مقابل تامین خواسته

دو اصطلاح «تامین دلیل» و «تامین خواسته» هرچند در نگاه اول مشابه به نظر می رسند، اما تفاوت های ماهوی و کاربردی مهمی دارند. درک این تفاوت ها برای انتخاب صحیح اقدام حقوقی بسیار حیاتی است.

ویژگی	تامین دلیل	تامین خواسته
هدف اصلی	حفظ و صورت برداری از دلایل موجود برای اثبات یک ادعا در آینده.	توقیف اموال خوانده برای تضمین اجرای حکم احتمالی و جلوگیری از نقل و انتقال اموال توسط او.
ماهیت حقوقی	یک اقدام احتیاطی برای حفظ ادله.	یک اقدام تأمینی برای حفظ حقوق مالی خواهان.
موضوع	دلایل و شواهد (معاینه محل، کارشناسی، شهادت و…).	اموال منقول و غیرمنقول خوانده (وجه نقد، ملک، خودرو و…).
مرجع صالح	شورای حل اختلاف یا دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی.	دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.
نیاز به خسارت احتمالی	معمولاً نیازی به سپردن خسارت احتمالی نیست (مگر در موارد خاص).	اغلب مستلزم سپردن مبلغی به عنوان خسارت احتمالی به خوانده است.
زمان درخواست	قبل از طرح دعوای اصلی یا در حین آن.	قبل از طرح دعوای اصلی یا در حین آن.
اثر	ثبت رسمی وضعیت دلیل؛ این ثبت به خودی خود اثبات کننده حق نیست.	توقیف اموال خوانده و جلوگیری از تصرف او؛ در صورت صدور حکم به نفع خواهان، اموال توقیفی برای اجرای حکم استفاده می شود.

تامین دلیل زمانی کاربرد دارد که نگران از بین رفتن شواهد هستید، در حالی که تامین خواسته زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که نگران فرار یا پنهان کردن اموال توسط طرف مقابل برای جلوگیری از پرداخت خسارت احتمالی باشید.

ارزش اثباتی گزارش تامین دلیل در دادگاه

گزارش تامین دلیل که توسط مرجع قضایی (اغلب شورای حل اختلاف) تهیه می شود، به تنهایی یک «دلیل قطعی» برای اثبات حقانیت خواهان نیست. این گزارش به عنوان «اماره قضایی» تلقی می شود. اماره قضایی یعنی قرینه ای قوی و منطقی که به قاضی در رسیدن به علم کمک می کند. دادگاه رسیدگی کننده به دعوای اصلی، این گزارش را در کنار سایر ادله و مدارک موجود در پرونده مورد بررسی قرار می دهد و می تواند نسبت به آن اعتراض کند یا حتی آن را رد نماید، اگر با سایر شواهد همخوانی نداشته باشد یا طرف مقابل دلایل قوی تری ارائه کند. بنابراین، تامین دلیل یک گام اولیه و بسیار مهم برای حفظ ادله است، اما به معنای پایان راه و اثبات نهایی دعوا نیست.

مدت زمان رسیدگی و هزینه ها

مدت زمان رسیدگی به دادخواست تامین دلیل بسته به حجم کاری مرجع قضایی و پیچیدگی موضوع متفاوت است، اما معمولاً در مقایسه با دعاوی اصلی، سرعت بیشتری دارد. در موارد فوری، ممکن است قرار تامین دلیل حتی بدون ابلاغ به طرف مقابل و در زمان کوتاهی صادر و اجرا شود. هزینه های تامین دلیل شامل موارد زیر است:

• هزینه دادرسی: این هزینه بر اساس تعرفه های قانونی برای دعاوی غیرمالی تعیین می شود و بر عهده متقاضی است.
• هزینه کارشناسی: در صورتی که نیاز به جلب نظر کارشناس باشد، حق الزحمه کارشناس نیز به هزینه ها اضافه می شود. این هزینه نیز ابتدا توسط متقاضی پرداخت می گردد.

در نهایت، اگر خواهان در دعوای اصلی مطالبه خسارت موفق شود، می تواند این هزینه ها را از خوانده مطالبه کند.

نقش وکیل دادگستری در فرایند تامین دلیل

سپردن تنظیم دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت و پیگیری آن به وکیل دادگستری می تواند مزایای قابل توجهی داشته باشد:

• دقت و تخصص: وکلای دادگستری با قوانین و رویه های قضایی آشنایی کامل دارند و می توانند دادخواستی دقیق و کامل تنظیم کنند که تمامی نکات حقوقی لازم را پوشش دهد.
• سرعت: وکلای باتجربه با روند اداری و قضایی آشنا هستند و می توانند فرایند را با سرعت بیشتری پیش ببرند.
• جلوگیری از اشتباه: اشتباه در تنظیم دادخواست، انتخاب مرجع صالح یا نوع درخواست تامین دلیل می تواند به تضییع وقت و حق منجر شود. وکیل با دانش خود از این اشتباهات جلوگیری می کند.
• مشاوره تخصصی: وکیل می تواند در خصوص لزوم تامین دلیل، نوع دلایل مورد نیاز و نحوه اثبات خسارت در دعوای اصلی، مشاوره های ارزشمندی ارائه دهد.

اشتباهات رایج در تنظیم و پیگیری دادخواست تامین دلیل و نحوه اجتناب از آن ها

برخی از اشتباهات رایج که ممکن است افراد در هنگام تنظیم دادخواست تامین دلیل مرتکب شوند، عبارتند از:

• عدم ذکر دقیق موضوع خواسته: باید به وضوح مشخص شود که چه نوع خسارتی و به چه دلیلی نیاز به تامین دارد.
• عدم شرح کافی فوریت: اگر درخواست تامین دلیل فوری است، باید دلایل موجه و مستند برای فوریت امر در دادخواست بیان شود.
• درخواست تحصیل دلیل به جای تامین دلیل: تامین دلیل صرفاً برای حفظ دلایل موجود است، نه جمع آوری دلایلی که از ابتدا وجود نداشته اند.
• عدم ارائه مدارک و منضمات کامل: هرگونه مدرکی که به تقویت درخواست تامین دلیل کمک می کند، باید ضمیمه دادخواست شود.
• انتخاب مرجع قضایی نامناسب: عدم توجه به صلاحیت شورای حل اختلاف یا دادگاه عمومی می تواند به طولانی شدن فرایند منجر شود.

برای اجتناب از این اشتباهات، مطالعه دقیق قوانین، مشورت با اهل فن و دقت در تنظیم جزئیات دادخواست بسیار مهم است.

تامین دلیل و تامین خواسته، هر دو برای حفظ حقوق هستند، اما تامین دلیل به حفظ شواهد می پردازد، در حالی که تامین خواسته به حفظ اموال جهت تضمین اجرای حکم احتمالی اختصاص دارد.

نتیجه گیری

نهاد حقوقی تامین دلیل، به ویژه در زمینه مطالبه خسارت، ابزاری حیاتی برای حفظ حقوق افراد و تضمین یک دادرسی عادلانه است. از بین رفتن، تغییر یا پنهان شدن دلایل و شواهد پس از وقوع خسارت، چالشی جدی در مسیر احقاق حق به شمار می رود که با استفاده به موقع و صحیح از نمونه دادخواست تامین دلیل مطالبه خسارت می توان از آن پیشگیری کرد.

در این مقاله به صورت مرحله به مرحله با مفهوم تامین دلیل، ضرورت آن در دعاوی خسارت، مراجع صالح، نحوه ثبت دادخواست، و نقش مهم کارشناسان آشنا شدیم. همچنین با بررسی نمونه های کاربردی دادخواست و نکات حقوقی کلیدی، تلاش شد تا راهنمایی جامع و دقیقی برای افراد زیان دیده، وکلا و دانشجویان حقوق ارائه گردد.

به یاد داشته باشید که اقدام به موقع و با دقت در فرایند تامین دلیل، می تواند پایه و اساس محکمی برای اثبات ادعاهای شما در محاکم قضایی باشد و از تضییع حقوق شما جلوگیری کند. در مواجهه با موارد پیچیده یا نیاز به اطمینان بیشتر، توصیه می شود حتماً با یک وکیل متخصص مشاوره حقوقی تخصصی داشته باشید تا از صحت و اتقان اقدامات حقوقی خود اطمینان حاصل کنید.