مهریه زن بعد از فوت شوهر چه می شود؟ | راهنمای کامل
اگر شوهر بمیرد مهریه زن چه می شود؟
پس از فوت شوهر، مهریه زن جزو دیون ممتازه متوفی محسوب شده و زن حق دارد تمام مهریه خود را از محل ترکه (اموال به جای مانده) شوهرش مطالبه کند. این حق حتی در صورتی که قبل از نزدیکی باشد، به طور کامل به زن تعلق می گیرد و بر سهم الارث سایر ورثه اولویت دارد.
مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی است که به موجب شرع و قانون به زن تعلق می گیرد و با جاری شدن خطبه عقد، زن بلافاصله مالک آن می شود. بسیاری از زنان و حتی برخی از مردان، بر این باورند که مطالبه مهریه صرفاً در زمان حیات زوج امکان پذیر است و با فوت شوهر، این حق از بین می رود. اما این باور، کاملاً نادرست است و قانون مدنی ایران، حق مطالبه مهریه را حتی پس از فوت شوهر برای زن محفوظ می دارد. این موضوع که مهریه، دینی بر ذمه مرد است و پس از فوت او نیز باید پرداخت شود، در قانون به صراحت بیان شده است. پیچیدگی های قانونی و ابهامات رایج در خصوص اولویت پرداخت، نحوه محاسبه و مسئولیت وراث، نیاز به یک راهنمای جامع و دقیق را دوچندان می کند.
این مقاله با هدف روشن ساختن تمامی جنبه های مطالبه مهریه پس از فوت شوهر تدوین شده است. در ادامه به بررسی مبانی قانونی، شرایط مطالبه، نحوه محاسبه، راهکارهای عملی و سناریوهای خاصی خواهیم پرداخت که ممکن است در این مسیر پیش رو قرار گیرند. همچنین، سایر حقوق مالی زن پس از فوت همسر از جمله ارث، نفقه ایام عده، اجرت المثل و جهیزیه نیز مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت تا تصویری کامل از حقوق مالی زن در این شرایط ارائه شود.
مهریه پس از فوت شوهر از منظر قانون
برای درک چگونگی مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، لازم است ابتدا با جایگاه قانونی مهریه و تفاوت های آن با ارث آشنا شویم.
مهریه چیست و جایگاه قانونی آن
مهریه، مالی است که در زمان عقد نکاح، بر ذمه مرد قرار می گیرد و به زن تعلق پیدا می کند. ماده 1078 قانون مدنی تصریح می کند که هر چیزی که مالیت داشته و قابل تملک باشد، می تواند به عنوان مهریه تعیین شود. این مال می تواند شامل وجه نقد، سکه، طلا، املاک، و حتی آموزش یا انجام کاری مشخص باشد.
مهم ترین نکته در خصوص جایگاه قانونی مهریه، ماده 1082 قانون مدنی است که بیان می دارد: به مجرد عقد، زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید. این ماده به وضوح نشان می دهد که مالکیت زن بر مهریه، از لحظه انعقاد عقد آغاز می شود و این حق، مستقل از زندگی مشترک و حتی استمرار آن است. بنابراین، مهریه، بدهی یا دین شوهر به زن محسوب می شود که باید پرداخت شود.
پس از فوت شوهر، مهریه به عنوان یک دین ممتاز تلقی می شود. این بدان معناست که پرداخت مهریه بر بسیاری از دیون دیگر متوفی و همچنین بر تقسیم ارث بین وراث، اولویت دارد. ماده 226 قانون امور حسبی و ماده 869 قانون مدنی، این اولویت را تأیید می کنند. بر اساس این مواد، پیش از آنکه اموال متوفی بین ورثه تقسیم شود، ابتدا باید دیون ممتاز او، از جمله مهریه، پرداخت گردد.
تفاوت مهریه و ارث
یکی از ابهامات رایج، تفاوت بین مهریه و ارث است. ضروری است که این دو حق مالی زن را از هم تفکیک کنیم:
- مهریه: یک دین و بدهی است که مرد از لحظه عقد به همسر خود مدیون است. این دین حتی با فوت مرد نیز ساقط نمی شود و از محل اموال او باید پرداخت گردد. زن، مالک مهریه خود است و این حق به محض عقد برای او ایجاد می شود.
- ارث: حقی است که پس از فوت فرد، به بازماندگان او (وراث) تعلق می گیرد. ارث زمانی تقسیم می شود که ابتدا تمامی دیون و وصایای متوفی پرداخت شده باشند. سهم الارث زن از شوهر، بر اساس قانون مشخص است و ربطی به مهریه ندارد.
بنابراین، زن پس از فوت شوهر، هم حق مطالبه مهریه خود را دارد و هم سهم الارث قانونی خود را دریافت می کند. این دو حق، مستقل از یکدیگر بوده و یکی جای دیگری را نمی گیرد.
تاثیر نوع عقد (دائم یا موقت) بر مهریه پس از فوت
در خصوص مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، نوع عقد (دائم یا موقت) تفاوت اساسی در اصل حق مطالبه ایجاد نمی کند. در هر دو نوع عقد، زن مالک مهریه است و می تواند آن را مطالبه کند. تفاوت اصلی در حق ارث بردن است:
- در عقد دائم، زن علاوه بر مهریه، از همسر خود ارث نیز می برد.
- در عقد موقت (صیغه)، زن فقط حق مطالبه مهریه را دارد و از همسر خود ارث نمی برد.
با این حال، حتی در عقد موقت نیز، اگر مهریه ای تعیین شده باشد، پس از فوت شوهر، این مهریه جزو دیون ممتاز محسوب شده و از ترکه او پرداخت می گردد. البته، اگر عقد موقت به ثبت رسمی نرسیده باشد، ممکن است در اثبات آن و مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، چالش هایی ایجاد شود که در این صورت مراجعه به دادگاه ضروری خواهد بود.
شرایط و جزئیات مطالبه مهریه پس از فوت
مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، دارای جزئیات و شرایط خاصی است که اطلاع از آن ها برای زنان بسیار مهم است. در این بخش، به بررسی دقیق تر این شرایط می پردازیم.
تاثیر نزدیکی (دخول) در میزان مهریه
یکی از تصورات نادرست رایج در جامعه این است که اگر شوهر قبل از نزدیکی با همسرش فوت کند، زن مستحق تمام مهریه نخواهد بود و مهریه نصف می شود. این تصور، در مورد طلاق قبل از نزدیکی (که مهریه را نصف می کند) صحیح است، اما در مورد فوت شوهر، شرایط متفاوت است.
- اگر فوت شوهر قبل از نزدیکی رخ دهد: برخلاف طلاق، زن مستحق تمام مهریه تعیین شده در عقدنامه خواهد بود. این بدان معناست که حتی اگر رابطه زناشویی میان زوجین برقرار نشده باشد، فوت شوهر تأثیری در میزان کلی مهریه ندارد.
- اگر فوت شوهر بعد از نزدیکی رخ دهد: در این صورت نیز زن مستحق تمام مهریه است و هیچ تغییری در میزان آن ایجاد نمی شود.
این نکته حقوقی، از اهمیت بالایی برخوردار است و اغلب با شرایط طلاق قبل از نزدیکی اشتباه گرفته می شود. لذا، زن در هر دو حالت، می تواند تمامی مهریه خود را از ترکه همسر متوفی اش مطالبه کند.
نحوه محاسبه مهریه در زمان فوت
نحوه محاسبه مهریه پس از فوت شوهر، بسته به نوع مهریه تعیین شده در عقدنامه، متفاوت است:
-
مهریه وجه نقد (تومان یا ریال): در این حالت، مبلغ مهریه بر اساس شاخص تورم سالانه بانک مرکزی، از تاریخ عقد تا تاریخ فوت شوهر (یا تاریخ مطالبه و پرداخت) محاسبه می شود. هدف از این کار، حفظ ارزش واقعی مهریه در طول زمان است.
در صورتی که مهریه وجه نقد باشد، مطابق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی متناسب با شاخص تورم از تاریخ عقد تا زمان پرداخت محاسبه می شود تا ارزش واقعی مهریه حفظ گردد.
- مهریه سکه، طلا یا ارز: اگر مهریه به تعداد مشخصی سکه (مثلاً تمام بهار آزادی)، طلا (مثلاً گرم طلا) یا ارز (مانند دلار یا یورو) تعیین شده باشد، همان تعداد تعیین شده ملاک است و ارزش آن به نرخ روزی که قرار است پرداخت شود، محاسبه و به زن پرداخت می گردد.
- مهریه عین معین (مثل ملک یا زمین): در صورتی که مهریه، یک مال مشخص و معین (مانند یک قطعه زمین، یک باب منزل مسکونی، یا یک دستگاه خودرو) باشد، همان عین مال به زن تعلق می گیرد. اگر به هر دلیلی آن عین مال موجود نباشد (مثلاً فروخته شده یا از بین رفته باشد)، قیمت روز آن مال در زمان پرداخت محاسبه و به زن پرداخت می شود.
آیا مهریه سقف قانونی دارد؟
در قوانین ایران، هیچ سقف قانونی برای تعیین مهریه وجود ندارد. زوجین می توانند هر میزان مهریه ای را که مورد توافقشان باشد، در عقدنامه درج کنند. با این حال، باید به این نکته مهم توجه داشت که محدودیت اجرایی سکه، که معمولاً تا 110 سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن است، مربوط به زمانی است که مرد در قید حیات است و مطالبه مهریه در آن زمان انجام می شود و مرد توانایی پرداخت ندارد. در این شرایط، مازاد بر 110 سکه، زمانی قابل وصول است که زن بتواند اثبات کند مرد توانایی مالی پرداخت آن را دارد.
اما پس از فوت شوهر، این محدودیت 110 سکه ای اعمال نمی شود. مهریه به هر میزان که باشد (مثلاً 500 سکه یا بیشتر)، از جمله دیون ممتاز متوفی محسوب شده و زن مستحق دریافت تمام آن از ترکه همسر فوت شده اش است. اگر ترکه متوفی برای پرداخت کل مهریه کافی باشد، تمام مهریه پرداخت می شود. اگر ترکه کافی نباشد، به نسبت کل دیون، از اموال موجود پرداخت خواهد شد.
راهکارهای عملی برای مطالبه مهریه از ترکه متوفی
پس از فوت شوهر، مطالبه مهریه نیازمند طی کردن مراحل قانونی مشخصی است. آگاهی از این مراحل به زنان کمک می کند تا حقوق خود را به درستی پیگیری کنند.
مسئولیت پرداخت مهریه بر عهده کیست؟
یکی از پرسش های اساسی در این زمینه این است که پس از فوت شوهر، چه کسی مسئول پرداخت مهریه است؟ قانون به صراحت پاسخ می دهد که مسئولیت پرداخت مهریه بر عهده ترکه (ماترک یا اموال به جای مانده) متوفی است، نه شخصاً بر عهده وراث. به عبارت دیگر، وراث تنها به میزان سهم الارث خود از اموال متوفی، درگیر این فرآیند می شوند و هیچ گونه مسئولیت شخصی برای پرداخت مهریه از اموال خودشان ندارند، مگر در یک حالت خاص: اگر وراث پیش از پرداخت دیون متوفی (از جمله مهریه)، اقدام به تقسیم ترکه کرده باشند، در این صورت به میزان سهم الارثی که برداشته اند، مسئول پرداخت مهریه خواهند بود.
پس، اگر شوهر مالی از خود به جای نگذاشته باشد، زن نمی تواند مهریه خود را از وراث او مطالبه کند. این موضوع اهمیت بررسی وضعیت مالی زوج در زمان عقد و پس از فوت را نشان می دهد.
مراحل قانونی دریافت مهریه
زن برای مطالبه مهریه خود پس از فوت شوهر، می تواند از دو طریق اصلی اقدام کند:
1. مطالبه از طریق اجرای ثبت اسناد
این روش معمولاً سریع تر و کم هزینه تر از دادگاه است، به شرطی که سند ازدواج رسمی باشد و متوفی اموالی به نام خود داشته باشد.
- مدارک لازم:
- اصل سند ازدواج رسمی
- گواهی فوت شوهر
- گواهی حصر وراثت (برای شناسایی وراث و ابلاغ به آن ها)
- شناسنامه و کارت ملی زن
- مراحل عملی:
- ابتدا زن باید با در دست داشتن مدارک فوق، به دفترخانه رسمی ازدواجی که عقد در آنجا ثبت شده است، مراجعه کند.
- سردفتر، پس از بررسی مدارک، «اجرائیه» پرداخت مهریه را صادر می کند.
- اجرائیه به وراث متوفی ابلاغ می شود و آن ها 10 روز فرصت دارند تا مهریه را پرداخت کنند یا ترتیبی برای پرداخت آن بدهند.
- در صورت عدم پرداخت یا عدم توافق در مهلت مقرر، زن می تواند درخواست «توقیف و مهر و موم ترکه» متوفی را به اداره ثبت بدهد. این اقدام به منظور جلوگیری از نقل و انتقال یا تصرف در اموال متوفی تا زمان پرداخت مهریه است.
- هزینه اجرایی: هزینه مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، معمولاً معادل یک بیستم (5 درصد) مبلغ مهریه است.
2. مطالبه از طریق دادگاه خانواده
در مواردی که مطالبه از طریق ثبت موفقیت آمیز نباشد (مثلاً به دلیل عدم وجود ترکه کافی یا عدم ثبت رسمی عقد) یا در سناریوهای پیچیده تر، مراجعه به دادگاه خانواده ضروری است.
- تنظیم و تقدیم دادخواست: زن باید یک «دادخواست مطالبه مهریه» به طرفیت تمامی ورثه متوفی (که در گواهی حصر وراثت مشخص شده اند) تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه خانواده تقدیم کند.
- مدارک لازم:
- سند ازدواج (رسمی یا غیررسمی، در صورت اخیر نیاز به اثبات در دادگاه)
- گواهی فوت و گواهی حصر وراثت
- در صورت اقدام قبلی از طریق ثبت، گواهی عدم حصول نتیجه از اجرای ثبت
- شناسنامه و کارت ملی زن
- هزینه دادرسی: هزینه دادرسی در دادگاه خانواده، معادل سه و نیم درصد (3.5 درصد) مبلغ مهریه است.
- روند رسیدگی: دادگاه پس از بررسی دادخواست و مستندات، جلسه رسیدگی تشکیل می دهد و در صورت احراز حقانیت زن، حکم به پرداخت مهریه از محل ترکه متوفی صادر می کند.
اهمیت مدارک معتبر
در هر دو روش مطالبه، ارائه مدارک معتبر و کامل، نقش حیاتی در موفقیت پرونده دارد. سند ازدواج، شناسنامه، کارت ملی، گواهی فوت، و به ویژه گواهی انحصار وراثت، از جمله این مدارک هستند. این اسناد، هویت زن و مرد، میزان مهریه، و هویت وراث را به طور قانونی اثبات می کنند و به فرآیند رسیدگی سرعت و اعتبار می بخشند.
سناریوهای خاص و ابهامات رایج
در مسیر مطالبه مهریه پس از فوت شوهر، ممکن است سناریوهای پیچیده و ابهامات حقوقی مختلفی پیش آید. در این بخش، به بررسی برخی از این موارد می پردازیم.
مهریه زن دوم یا همسران متعدد
اگر مرد متوفی دارای چندین همسر (دائم یا موقت) باشد، تمامی آن ها به نسبت مهریه تعیین شده خود، حق مطالبه مهریه از ترکه متوفی را دارند. قانون بین مهریه زن اول، دوم، یا همسران بعدی، هیچ ارجحیت و تفاوتی قائل نیست. هر یک از همسران، به صورت مستقل و کامل می توانند مهریه خود را مطالبه کنند. اگر ترکه متوفی برای پرداخت تمام مهریه های همسران کافی باشد، همه آن ها مهریه کامل خود را دریافت می کنند. در صورتی که ترکه کفاف پرداخت تمام مهریه ها را ندهد، اموال موجود به نسبت مهریه های هر یک از همسران بین آن ها تقسیم می شود.
چالش های مربوط به ترکه
مهم ترین عامل در مطالبه موفقیت آمیز مهریه پس از فوت شوهر، وجود «ترکه» (اموال به جای مانده) از متوفی است.
- عدم وجود ترکه کافی: اگر اموال متوفی (ترکه) برای پرداخت مهریه و سایر دیون او کافی نباشد، زن تنها می تواند به میزان اموال موجود، مهریه خود را دریافت کند. در این شرایط، مازاد مهریه قابل مطالبه نخواهد بود، زیرا همانطور که پیش تر گفته شد، وراث مسئولیت شخصی برای پرداخت دیون متوفی ندارند. این وضعیت، لزوم دقت در تعیین مهریه متناسب با توان مالی مرد را برجسته می کند.
- انتقال اموال قبل از فوت (فرار از دین): گاهی اوقات، مرد قبل از فوت خود، برای فرار از پرداخت مهریه و سایر دیون، اقدام به انتقال صوری و غیرواقعی اموال خود به نام دیگران (مثلاً فرزندان یا سایر بستگان) می کند. در چنین مواردی، زن می تواند با اثبات صوری بودن این معاملات در دادگاه، خواستار ابطال آن ها شود. اگر اثبات شود که این نقل و انتقالات با هدف فرار از دین و تضییع حقوق طلبکاران (از جمله زن) صورت گرفته است، دادگاه می تواند آن ها را باطل کرده و اموال به ترکه بازگردانده شده و مهریه از آن پرداخت شود.
- مطالبه مهریه از پدرشوهر یا سایر بستگان: به طور کلی، زن نمی تواند مهریه خود را مستقیماً از پدرشوهر یا سایر بستگان شوهر متوفی مطالبه کند. مسئولیت پرداخت مهریه فقط بر عهده ترکه خود متوفی است. تنها استثنا در این زمینه، زمانی است که پدرشوهر (یا سایر بستگان) پیش از فوت همسر، فوت کرده باشند و سهم الارثی از آن ها به شوهر رسیده باشد. در این صورت، آن سهم الارث جزو ترکه متوفی (شوهر) محسوب می شود و زن می تواند از همان قسمت، مهریه خود را مطالبه کند. اما هیچ گونه مسئولیت شخصی برای پدرشوهر یا دیگران وجود ندارد.
وصیت نامه متوفی و تاثیر آن بر مهریه
ممکن است مرد متوفی وصیت نامه ای تنظیم کرده باشد که در آن اموال خود را به افراد خاصی بخشیده یا کارهای خاصی را مشخص کرده باشد. باید دانست که وصیت نامه، مقدم بر پرداخت مهریه نیست. قانوناً، فرد تنها می تواند تا یک سوم اموال خود را وصیت کند (قانوناً این وصیت نافذ است) و مازاد بر آن منوط به رضایت ورثه است. اما پیش از اجرای هرگونه وصیت و تقسیم ارث، ابتدا باید تمامی دیون متوفی، از جمله مهریه زن، پرداخت شود. مهریه بر وصیت مقدم است و وصیت پس از پرداخت دیون، و تنها تا حد یک سوم ترکه، اعتبار دارد.
سایر حقوق مالی زن پس از فوت شوهر
مهریه تنها حق مالی زن پس از فوت شوهر نیست. زن می تواند از حقوق مالی دیگری نیز بهره مند شود:
-
ارث: زن در عقد دائم، پس از فوت شوهر خود، از اموال او ارث می برد. میزان سهم الارث زن به وجود یا عدم وجود فرزند برای متوفی بستگی دارد:
- در صورت وجود فرزند (از همین همسر یا همسر قبلی)، سهم الارث زن یک هشتم اموال منقول و غیرمنقول است.
- در صورت عدم وجود فرزند، سهم الارث زن یک چهارم اموال منقول و غیرمنقول است (ماده 913 قانون مدنی).
- نفقه ایام عده: زن پس از فوت شوهر، باید عده وفات نگه دارد که مدت آن چهار ماه و ده روز است. در طول این مدت، زن حق دریافت نفقه را دارد (ماده 1106 قانون مدنی). نفقه ایام عده از محل ترکه متوفی پرداخت می شود و در اولویت نسبت به تقسیم ارث است.
- اجرت المثل: اگر زن در طول زندگی مشترک، کارهایی را در خانه شوهر انجام داده باشد که عرفاً برای آن ها اجرتی پرداخت می شود (مانند خانه داری، آشپزی، مراقبت از فرزندان) و این کارها را به قصد تبرع (رایگان) انجام نداده باشد، می تواند پس از فوت شوهر، اجرت المثل کارهای خود را مطالبه کند (ماده 336 قانون مدنی). اثبات عدم قصد تبرع، بر عهده زن است.
- جهیزیه: جهیزیه، اموالی است که زن از خانه پدری به منزل شوهر می آورد و مالکیت آن متعلق به زن است. پس از فوت شوهر، زن حق دارد تمامی جهیزیه خود را مسترد کند. برای این منظور، ارائه سیاهه جهیزیه یا هر مدرک دیگری که مالکیت زن بر آن ها را اثبات کند، اهمیت دارد (ماده 30 قانون مدنی).
مطالبه مهریه پس از فوت زوجه (ورثه زن)
گاهی این پرسش مطرح می شود که اگر زن فوت کند و مهریه خود را در زمان حیاتش مطالبه نکرده باشد، آیا ورثه او می توانند آن را از شوهر (که هنوز در قید حیات است) مطالبه کنند؟ پاسخ مثبت است.
مهریه یک حق مالی است و مانند سایر حقوق مالی، با فوت صاحب آن، به ورثه او منتقل می شود. بنابراین، اگر زنی فوت کند و مهریه اش را دریافت نکرده باشد، ورثه او (پدر، مادر، فرزندان، و حتی شوهرش به نسبت سهم الارث) می توانند آن را از ترکه شوهر مطالبه کنند. این نکته برخلاف یک اشتباه رایج در افکار عمومی است که تصور می شود با فوت زن، حق مطالبه مهریه او نیز از بین می رود. در واقع، این حق مالی، به ورثه زن تعلق می گیرد و آن ها می توانند با طی مراحل قانونی، آن را از شوهر متوفی مطالبه کنند.
نقش مشاوره حقوقی تخصصی
مسائل مربوط به مهریه و ارث، به ویژه در شرایط فوت یکی از زوجین، دارای پیچیدگی های قانونی و رویه های قضایی خاص خود است. عدم آگاهی کافی می تواند منجر به تضییع حقوق افراد و بروز مشکلات حقوقی طولانی و پرهزینه شود. در چنین شرایطی، دریافت مشاوره از یک وکیل متخصص در امور خانواده و ارث، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
یک وکیل مجرب می تواند:
- به صورت دقیق و بر اساس آخرین قوانین و رویه های قضایی، اطلاعات لازم را ارائه دهد.
- در تدوین دادخواست و جمع آوری مدارک مورد نیاز، راهنمایی های لازم را انجام دهد.
- در شناسایی اموال متوفی (ترکه)، توقیف آن ها و پیگیری مراحل اجرایی ثبت یا دادگاه، نقش مؤثری ایفا کند.
- در مواجهه با سناریوهای خاص، مانند عدم وجود ترکه کافی، انتقال صوری اموال، یا وجود همسران متعدد، بهترین راهکارهای حقوقی را پیشنهاد دهد.
- از بروز اشتباهات احتمالی که می تواند به ضرر فرد باشد، جلوگیری کند.
مشاوره حقوقی تخصصی، نه تنها شانس موفقیت در احقاق حقوق را افزایش می دهد، بلکه می تواند در صرفه جویی زمان و هزینه های احتمالی نیز بسیار مؤثر باشد.
سوالات متداول
آیا مهریه زن بعد از فوت شوهر، اولویت بیشتری نسبت به سایر بدهی های او دارد؟
بله، مهریه زن پس از فوت شوهر، جزو دیون ممتاز محسوب می شود و پرداخت آن بر بسیاری از دیون دیگر متوفی و همچنین بر تقسیم ارث بین وراث، اولویت دارد. ماده 869 قانون مدنی و ماده 226 قانون امور حسبی به این موضوع اشاره دارند.
در صورتی که شوهر قبل از فوت، اموال خود را به نام فرزندانش منتقل کرده باشد، آیا زن می تواند مهریه خود را دریافت کند؟
اگر اثبات شود که این انتقال اموال با هدف فرار از دین و تضییع حقوق زن بوده است (معاملات صوری)، زن می تواند با طرح دعوا در دادگاه، خواستار ابطال این معاملات شود. در صورت ابطال، اموال به ترکه متوفی بازگردانده شده و مهریه از آن محل پرداخت می شود.
اگر ترکه شوهر برای پرداخت کل مهریه کافی نباشد، تکلیف چیست؟
در صورتی که اموال به جای مانده از شوهر (ترکه) برای پرداخت کل مهریه کافی نباشد، زن تنها می تواند به میزان اموال موجود، مهریه خود را دریافت کند. وراث مسئولیت شخصی برای پرداخت مازاد مهریه از اموال خودشان را ندارند.
آیا زن پس از فوت شوهر، هم مهریه دریافت می کند و هم ارث می برد؟
بله، مهریه یک دین مستقل است که زن مالک آن است و ارث حقی است که پس از فوت به وراث می رسد. زن در عقد دائم، هم حق مطالبه مهریه خود را دارد و هم سهم الارث قانونی خود را (یک چهارم یا یک هشتم بسته به وجود فرزند) دریافت می کند.
آیا مطالبه مهریه پس از فوت زوجه (زن) توسط ورثه او امکان پذیر است؟
بله، مهریه یک حق مالی است و با فوت زن، این حق به ورثه او (از جمله فرزندان، پدر و مادر و حتی شوهر) منتقل می شود. ورثه زن می توانند مهریه او را از ترکه شوهر متوفی مطالبه کنند.
نتیجه گیری
مهریه به عنوان یک حق مالی مسلم، از لحظه انعقاد عقد به زن تعلق می گیرد و حتی پس از فوت شوهر نیز قابل مطالبه است. این حق، جزو دیون ممتاز متوفی محسوب شده و بر سهم الارث وراث اولویت دارد. زن می تواند با مراجعه به اجرای ثبت اسناد یا دادگاه خانواده، بسته به شرایط پرونده و وجود ترکه، برای احقاق حق خود اقدام کند. حتی در صورت فوت شوهر قبل از نزدیکی، تمام مهریه به زن تعلق می گیرد که این با شرایط طلاق قبل از نزدیکی متفاوت است.
نکات کلیدی این است که مهریه از ترکه متوفی پرداخت می شود و وراث مسئولیت شخصی در قبال آن ندارند. همچنین، زن علاوه بر مهریه، از حقوق مالی دیگری مانند سهم الارث، نفقه ایام عده، اجرت المثل و حق استرداد جهیزیه نیز برخوردار است. آگاهی از این حقوق و پیگیری صحیح و به موقع آن ها، نیازمند دانش حقوقی کافی است. در این مسیر، بهره گیری از مشاوره و راهنمایی یک وکیل متخصص در امور خانواده و ارث می تواند تضمین کننده حفظ و احقاق حقوق زن باشد و از سردرگمی ها و مشکلات احتمالی جلوگیری کند. بنابراین، شناخت دقیق قوانین و اقدام با مشورت متخصصان، گام های اساسی در این فرآیند حقوقی پیچیده هستند.